Tíminn Sunnudagsblað - 11.02.1974, Blaðsíða 14

Skúli Magnússon
Frá Sighvati á
Höfoa
Umhverfi Höföa í Dýrafirði. Myndin tekin frá Þingeyri yfir fjörðinn.
llöfðaoddinn, þar sem hvalvciðistöö Norðmanna var, er niðurundan bænum
Höfða.
Eg hefi áður i blaði þessu gefið
lesendum þess ofurlitla innsýn inn i
dagbækur Sighvats Grimssonar Borg-
firðings, fræðimannsins og bóndans,
sem bjó á Höfða i Dýrafirði um
áratuga skeið og þar er hann
jarðsettur i heimagrafreit ásamt konu
sinni. En frá þessu segir hér á eftir.
Nú ætla ég að lofa mönnum að lesa
nokkur vinabréf til Sighvats, en þau
eru varðveitt i Lbs. 2348-2357,4to
(Landsbókasafni), Er bréfasafn þetta
allmikið að vöxtum reyndar eins og
önnur skrifuð verk viðtakandans. Þeir
bréfritarar, sem ég hef valið hér að
birta bréf frá (og kafla úr þeim) eru
þeir dr. Jón Þorkelsson þjóðskjala-
vörður (Fornólfur) og Skúli
Thoroddsen, alþingismaður og yfír-
\ald þeirra tsfirðinga og ritstjóri
„Þjóðviljans” og siðar „Þjóðviljans
unga”.
Árið 1902 er Þjóðskjalasafnið
stofnað, hét þá raunar Landsskjala-
safn. Dr. Jón Þorkelsson var forstöðu-
maður þess til dauðadags 1923, og
vann ötullega að þvi að innheimta til
safnsins þau embættisgögn, sem
embættismönnum var skylt að láta af
hendi til þess. En það gekk mjög
misjafnlega og menn voru, sem
kannski eðlilegt er, misduglegir við aö
láta bækur frá sér fara, sumar voru
týndar og þurfti þá gjarnan að
grennslast eftir þeim. Þannig var
þetta t.d. með ministerialbækur
Hafnseyrarkirkju. Þvi var það sem
Jón forni gaf út svofelli vottorð
Sighvati til handa:
,,Hér með gef ég Sighvati Grimssyni
Borgfirðingi, umboð til þess fyrir hönd
Landsskjalasafnsins að grennslast
eftir ministerialbókum Rafnseyrar-
kirkju, þeim er ná yfir timann 1676-
1816, hvar sem hugsast kynni., og til
þess að veita þeim viðtöku í nafni
skjalasafnsins, og senda þær siðan.
Reykjavik 18. júli 1902,
Jón Þorkelsson, skjalavörður”
Ekki íylgir þaö sögunni hvort
Sighvatur hafi getað náð i bækurnar,
en iiklegt má teija að þær hafi þá
þegar verið týndar og tröllum gefnar.
Næst er kafli úr bréfi, sem dagsett er
i Reykjavik 21. april 1904. Sighvatur
8«
mun þá hafa átt að fá styrk úr lands-
sjóði til fræðistarfa, en af þvi varö eigi
það árið. Jón forni segir svo m.a. i
bréfinu:
...Það fór illa með styrkinn til yðar
i sumar. Þér áttuð að fá hann og
hefðuð fengið hann ef við hefðum feng
ið að ráða, er eitthvað fáumst við
grúsk og bókasnudd”. Siðan vikur Jón
að handrilasafni Sighvats og segir:
..Þér munduð ekki eiga til skrá um
handritasafn yðar? Ef þér ættuð haua
þætti mér vænt um ef þér vilduð lofa
mér að sjá hana. Mér finnst að bóka-
safnið hér (þ.e. Landsbókasafnið)
verði að athuga hvort það ætti ekki að'
trvggja sér með kaupi eign á þvi eftir
yðar dag. — Miða þennan vil ég biðja
yður að forláta. þó hann sé fáorður og i
mesta flýti gerður. Yðar einl. og
jafnan. — Jón Þorkelsson”.
Árið 1902 var Sögufélagið stofnað.
Var Jón forni formaður þess, og gekk
allvel að gefa út merk heimildarrit um
Islenzka sögu. Sighvatur mun strax
hafa gerzt félagsmaður og vann ötul-
lega að þvi að afla nýrra félaga. Jón
segir svo i bréfi dags. i Reykjavik 24.
nóv. 1904:.
,,...Yður verða eftirleiðis sendar
bækur tii þeirra féiagsmanna, sem þér
hafið útvegað, sem eru 5, aö yður
sjálfum meðtöldum. Eigið þér þvi yð-
ar bækur i sölulaun (umboðsl.) og
eigið sjálfur ekkert að borga félaginu
fyrir sjálfan yður”. — Má slikt kallast
gott á þessum árum að Sighvatur skuli
strax 1904 hafa getað útvegað félaginu
4 félagsmenn, þvi þá eins og jafnan
áður, var þröngt i búi hjá almenningi
og þvi úr litlu að spila varðandi bóka-
kaup. Eftir þetta var Sighvatur eins
konar umboðsmaður Sögufélagsins i
Dýrafirði.
Blaðið Öðinn, sem gefið vár út i
Reykjavik og Þorsteinn Gislason rit-
stýrði, flutti margt góðra greina, aðal-
lega um mannfólkið sjálft, ævi þess og
afrek. Eðlilega keypti Sighvatur ritið
og eru varðveittar allmargar kvittanir
fyrir greiðslu hans fyrir það. Nokkuð
var Jón forni riðinn við blaðið. Hann
segir svo i bréfi dags. i Rvik 1. júni
1905: „Háttvirti góði vin? Beztu þakkir
fyrir bréf yðar sfðast og viðtökurnar
Sunnudagsblaö Timans