Tíminn Sunnudagsblað - 11.02.1974, Blaðsíða 15
við „Óðni”. Það var yður likt. — Mynd
af yður hugsa ég að yður sé óhætt að
senda, og æviatriði yðar væri gott að fá
um leið. Þó að ég sé ekki við ritstjórn
blaðsins riðinn, og sé ekki öðru vísi við
það riðinn en sem einn af eigendum
þess nema að nafninu til, hugsa ég
samt að ég geti ráðið þvi að ágrip yðar
verði ekki haft öðruvisi mikið en ég
felli mig við. Og við ritstjórann hef ég
talað um að fá mynd af yður og hann
verið þvi samþykkur.
Ég er samdóma yður um það að bezt
fari á þvi að „Óðinn” yrði sem is-
lenzkastur, og mér er eins og yður hálf
illa við hálflélegt skáldsagnarusl. Að
svo miklu leyti sem i minu valdi stend-
ur, mun ég stuðla að þvi, að hann haldi
sér að þvi, sem þjóðlegt er. — Forlátið
klórið, sem i alla staði er fátæklegra
en þér eigið skilið. Yðar einl. jafnan. —
Jón Þorkelsson.”
Æviágrip Sighvats og mynd af hon-
um birtist svo i Óðni, júli blaði, 1906, 4.
tbl. t bréfi dags. i Rvik 28. nóv. 1905 ber
mynd Sighvats á góma og Jón segir:
„Bréf yðar með æviágripi yðar hefi ég
með skilum fengið, og mynd yðar fyrir
löngu send utan til þess að gera mót af
henni til að prenta eftir, svo ég held að
það fái nú allt framkvæmd senn hvað
liður. — Þér nefnduð i bréfi til min i
haust kot með grasnyt handa svo sem
einni kú. Ég hafði haft gaman af að út-
vega yður þetta, og var hálfgert að
hinkra við um tima að skrifa yður
þangað til ég hefði leitast um eftir
þessu. En það er nú um þetta efni að
segja, að hér er ekki til að hugsa að ná
I þvilikt núorðið, nema þá afardýrt.
Þau grasbýli hér, eru nú annað hvort
komin i hendur rikra manna og fást
ekki keypt né leigð (nema) fyrir stór-
fé, ellegar eigendurnir búa i þeim og
vilja ekki úr þeim fara, nema þeir selji
þau. Ég hef grennslast eftir þessu hjá
mörgum, sem hér eru þaulkunnugir og
kann enginn til sliks býlis að segja”.
Þar með var hugmynd Sighvats um
búferlaflutning úr sögunni. Vafalaust
hefur honum leikið hugur á að komast
suður sakir handrita þeirra og heim-
ilda, sem voru og eru.enn geymd á
Landsbóka- og Þjóöskjalasöfnum, og
sem hann gat haft góð not af, enda si-
fellt vakinn og sofinn i fræðistörfum
sinum.
Uppúr 1914 mun Sighvatur hafa
fengið nokkurn styrk úr landssjóði,
sem um tima var 300 kr. á ári, en
hækkaði siðar i 400 kr. Átti Einar
Arnórsson ráðherra mikinn og góðan
þátt i (ásamt Jóni forna) að Sighvatur
fékk styrkinn. Kemur það glögglega
fram i bréfum frá Jóni til Sighvats. En
árið 1922 var styrkurinn lækkaður um
kr. 100 og er mér eigi enn kunnugt
hvort hann fékkst hækkaður eður ei.
Allavega naut nú ekki Jóns forna leng-
ur við, þvi hann lézt 1923. (Þess ber að
geta að Sighvatur naut árlegs lifeyris
frá Landsbókasafni til dauðadags,
gegn þvi að allt handritasafn hans
rynni til safnsins að honum látnum,
svo sem siðar mun skýrt verða nánar
frá).
Jón útréttaði margt fyrir Sighvat i
Reykjavik, greiddi fyrir hann m.a.
blöðin: tsafold, Timann og Lögréttu,
og svo að sjálfsögðu Óðinn. Jafnframt
þessu keypti Jón fyrir hann ýmis blöð
og bækur sem hann fékk svo sent vest-
ur. Einnig penna, blek og pappir. Og
ekki má gleyma þvi að Jón léði Sig-
hvati ýmis handriþer hann þurfti á að
halda við störf sin.
Arið 1913 má segja að nú nú séu hlut-
föllin snúin við varðandi bókakaup al-
mennings, þvi nú geta menn keypt
bækur, eins og eftirfarandi kafli úr
bréfi til Sighvats sýnir (dags. i Rvik
13. okt. 1913): „...Þó að ég hafi dregið
tillagið (2,00) til Þjóðvinafélagsins frá
fyrir þetta ár, veit ég þó ekki hvernig
gengur að útvega félagsbækurnar, þvi
að þær eru gersamlega uppseldar á
þrem vikum, svo hefir eftir þeim verið
sótt. Þó mun ég gera mitt ýtrasta til að
láta yður ekki verða af bókunum”.
Og árin liða, þeir eldast báðir, Jón
forni og Sighvatur Grimsson. Sá siðar-
nefndi fer að hugsa fyrir iegstað sfn-
um, hann vill af einhverjum ástæðum
láta grafa sig við bæ sinn Höfða i
Dýrafirði, en ekki i kirkjugarði sóknar
sinnar. Hann ritar Jóni varðandi þetta
mál. Jón svarar 11. júli 1922 svohljóð-
andibréfi: „Háttvirti góði vin: Ég hef
með vilja dregið að skrifa yður til
þessa. Ég sótti 9 f.m. um grafreits-
leyfið, og legg með uppkast að um-
sókninni. Biskup var þá i visitaziu fyr-
ir norðan land, en undir hans umsögn
^heyra slik mál. Nú er hann kominn, og
hefi ég átt tal við hann. Er hann i heild
sinni þungur fyrir um slikar veitingar,
en þó fannst mér hann vera yður frem-
ur velviljaður. En það sem á vantar,
svo öllu sé fullnægt, segir biskup mér
að væri: 1) Umsögn sóknarprests um
málið. 2) Skyrsla um það hve mikið
þér eigið i jörðinni Höfða (Sighvatur
átti þá i jörðinni 12 hundruð á gamla
visu, en metið var skv. nyju mati 8
hdr.). 3) Trygging fyrir viðhaldi leg-
staðarins og árlegum visitziulaunum
prófasts i framtiðinni. Leyfið sagði
Klemenz (Jónsson áður landritari)
mér kosta 33 krónur. Leyfi til kapellu-
gerðar skildist mér á biskupi, að
mundi torfengið.
Bezt lizt mér á að þér sendið biskupi
sjálfum skjöl þau, sem fyrr voru nefnd
með þægilegu bréfi, og vita svo hvort
Jón Þorkelsson,
þjóðskjalavörður.
allt liðkast ekki.
En fari svo, að þeir verði svo kröfu-
harðir að þér getið ekki þegið leyfið
eða þess sé ekki kostur, þá er lands-
yfirréttardómur fyrir þvi frá 5. okt.
1903 að þér getið látið heygja yður að
fornum sið hvar sem er, án yfirsaungs
þjónandi prests (Dómasafn VI., 624-
626), og þurfið engan um að spyrja,
nema landsdrottinn.
Er þetta i bölvuðu flaustri klórað,
eins og vant er. — Með alúðarkveðju.
Yðar einlægur. Jón Þorkelsson”.
Grafreitsmál Sighvats gamla hefur
ekki fengið góðar undirtektir, eins og
sést á eftirfarandi linum dr. Jóns til
hans, dags. 9. des. 1922: ,.... Grafreits-
leyfið er nú fengið, eins og þér sjáið af
meðlögðu blaði, — ofan i mótmæli
biskups. Það eigið þér að þakka Kle-
menz ráðherra (hann var þá atvinnu-
málaráðh. i samstjórn Framsóknarfl.
og Sjálfstæðis.fl. hins eldra). Leyfis-
bréfið verður sent Oddi sýslumanni
(Oddur Guðmundur Gislason var þá
yfirvald lsafjarðarsýslu), sem á að af-
henda yður það. Þetta fast i flaustri
'klórað. Yðar einl. jafnan. Jón Þorkels-
son”.
Þá er lokið að skýra frá nokkrum
bréfum dr. Jóns Þorkelssonar til Sig-
hvats Borgfirðings. Verða þá næst fyr-
ir bréf frá Skúla Thoroddsen ritstj.
og alþingismanni ,með meiru. Bréfa-
skriftir hans virðast hefjast um 1895-6,
a.mk. eru ekki eldri bréf i bunkanum
frá Skúla.
Þann 6. júni 1896 eru kosningar til al-
þingis. Skúli ritar þá Sighvati og biður
hann drengijega að styðja sig og safna
liði I Þingeyrar- og Mýrahreppum,
hvað Sighvatur og gerði. Hann var og
umboðsmaður blaðs Skúla, „Þjóðvilj-
ans” i Dýrafirði og fregnritari blaðs-
ins þar.
Pétur, sonur Sighvats, var um þetta
leyti farinn utan til úrsmiðanáms i
Khöfn, að þvi er mér sýnist bezt. Skúli
Sunnudagsblað Timans
87