Morgunblaðið - 25.06.2004, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 25. JÚNÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
L
andslið „stórveldanna“
Þýskalands, Ítalíu og Spán-
ar eru farin heim á meðan
„litlar þjóðir“ á borð við
Danmörku, Svíþjóð, Hol-
land og Grikkland geta enn
gert sér vonir um að hampa
sjálfum Evrópumeist-
aratitlinum. Fyrir Þjóð-
verja og Ítali er sérlega
sárt að sitja eftir. Þessar
þjóðir eru vanar því að landslið þeirra fari langt eða
alla leið á stórmótunum og státa af mörgum stórum
sigrum í knattspyrnusögu sinni. Þjóðverjar seigl-
uðust alla leið í úrslitaleik heimsmeistarakeppninnar
fyrir tveimur árum og Ítalir í úrslitaleik síðustu Evr-
ópukeppni, fyrir fjórum árum. Spánverjar eru vanari
því að misstíga sig, þeir þykja jafnan í fremstu röð á
milli stóru mótanna, en ná aldrei að standa undir
væntingum þegar á hólminn er komið. Þeir ætluðu
sér enn og aftur stóra hluti í þessari keppni, enda að
flestra mati með nægilega sterkt lið til þess.
Þjóðverjar fóru mestu sneypuförina til Portúgals
að þessu sinni. Þeir unnu ekki einn einasta leik, ekki
einu sinni gegn lágt skrifuðu liði Letta eða sannköll-
uðu B-liði Tékka. Ítalir töpuðu ekki leik en þóttu leið-
inlega varnarsinnaðir að vanda og kenndu eins og áð-
ur öðrum um eigin ófarir. Spánverjar þurftu að
gjalda þess að ná ekki að knýja fram sigur gegn
Grikkjum og lentu fyrir vikið í hreinum úrslitaleik við
gestgjafana – nágrannana og „litla bróður“ á Íber-
íuskaganum, Portúgal.
Þjóðverjar eiga engar stjörnur lengur
Þýskur fótbolti er í kreppu. Það lá fyrir áður en
þessi úrslitakeppni í Portúgal hófst. Þótt Þjóðverjar
hefðu komist í úrslitaleik HM fyrir tveimur árum var
það fyrst og fremst vegna skipulags og seiglu, ekki
vegna leiftrandi sóknartilþrifa og hágæðafótbolta.
Helsta vandamál Þjóðverja er að þeir eru að dragast
aftur úr, smám saman, í framleiðslu á snjöllum knatt-
spyrnumönnum. Á árum áður var auðvelt að benda á
fimm, sex, sjö, jafnvel fleiri svokallaða „heimsklassa-
leikmenn“ í landsliðum Þýskalands, og Vestur-
Þýskalands þar á undan. Af núverandi leikmönnum
Þjóðverja eru markvörðurinn Oliver Kahn og sókn-
armiðjumaðurinn Michael Ballack einir eftir sem
virkilega geta talist í fremstu röð. Og ýmsir set
vel spurningarmerki við snilli Ballacks sem ekk
verið eins afgerandi leikmaður fyrir Þjóðverja
ast var eftir. Það er enginn Klinsmann, enginn
enginn Breitner, enginn Beckenbauer í landsli
Þýskalands í dag. Eini leikmaður Þjóðverja sem
athygli í keppninni var Christian Wörns, fyrir a
ast upp með að halda utan um sóknarmenn mót
anna í tíma og ótíma.
Þjóðverjar hafa átt í vandræðum með að sko
mörk, og það þarf ekki að koma á óvart. Sóknar
liðsins, Miroslav Klose, Fredi Bobic og Kevin
Kuranyi, skoruðu ekki mörg mörk síðasta vetu
enginn þeirra var ofarlega á markalista þýsku
deildarinnar. Þar var reyndar aðeins einn Þjóð
meðal ellefu markahæstu manna, hinn 36 ára g
Martin Max sem aldrei hefur þótt nógu góður f
landsliðið. Erlendir leikmenn eru í aðalhlutverk
bestu liðum Þýskalands, stjörnur liðanna koma
Austur-Evrópu og Brasilíu, ekki frá Berlín og M
hen.
Fréttaskýrendur hafa viljað tengja hnignun
fótboltans við hnignun efnahags Þýskalands, au
vinnuleysi og almenna stöðnun í landinu. „Stöð
það virðist staðreyndin á öllum sviðum í Þýska
um þessar mundir,“ sagði þulur ARD-sjónvarp
arinnar þegar Tékkaleikurinn var flautaður af
kvöld.
Ítalir höfðu meiri áhyggjur
af öðrum en sjálfum sér
Eins og oft áður hefur Ítölum tekist að beina
hyglinni að öðrum en sjálfum sér þegar miður h
Fréttaskýring | Mikil vonbrigði með frammistöðu
Stórþjóðir í sá
R
Gianluca Zambrotta hughreystir hinn unga A
Cassano eftir að ljóst varð að sigurmark han
Búlgörum nægði ekki til að koma Ítölum áfram
Það ríkir sannkölluð sálarkreppa
hjá þremur evrópskum stór-
þjóðum þessa dagana.
Knattspyrnulandslið þeirra, sem
miklar væntingar voru gerðar til,
að venju, eru úr leik í Evrópu-
keppninni í Portúgal. Víðir
Sigurðsson veltir vöngum yfir því
hvers vegna svona fór.
Í
búar á Fljótsdalshéraði
standa nú frammi fyrir
vandasamri ákvörðun.
Með sameiningu sveitar-
félaganna fjögurra yrði til
3.000 manna sveitarfélag og und-
irbúningsnefnd um sameininguna
segir í málefnaskrá að slíkt sveit-
arfélag gæti státað af rótgrónu
landbúnaðarsvæði og stærsta
þéttbýliskjarna á Austurlandi.
Slík eining myndi einnig efla þá
félags- og menningarheild sem
Héraðið er og treysta byggð á
svæðinu til framtíðar.
Málefnaskráin tekur til allra
helstu málaflokka og er m.a. gert
ráð fyrir að stofnuð verði héraðs-
nefnd sem fari með málefni dreif-
býlisins. Það er ekki síst fólkið úti
um sveitir Héraðsins sem sett
hefur spurningamerki við kosti
sameiningar nú. Í málefnaskrá
kemur og fram að stofna eigi þró-
unar- og fjárfestingasjóð til að
styrkja byggða- og atvinnuþróun-
arverkefni, einkum í Fljótsdals-
hreppi og á Norður-Héraði. Eiga
tekjur sjóðsins að vera sem svar-
ar 50% af árlegum brúttótekjum
vegna fasteignagjalda af mann-
virkjum Kárahnjúkavirkjunar í
Fljótsdal, fyrstu 15 árin sem slík-
ar tekjur falla til. Þær gætu
numið í heildina allt að 50 millj-
ónum króna árlega. Félagsmála-
ráðuneytið hefur þó ekki fengist
til að staðfesta opinberlega að
ráðstafa megi tekjum sveitarfé-
lagsins á þennan hátt til lengri
tíma, þótt jákvætt álit hafi verið
gefið í samtölum við einstaka for-
svarsmenn sveitarfélaga.
Sameina á Fellaskóla og
Grunnskólann Egilsstöðum í eina
stofnun, sem og grunnskólana í
Hallormsstað og á Brúarási.
Leikskóla á að reka sem sjálf-
stæðar einingar en sameina tón-
listarskólana og deildaskipta eftir
stöðum. Um þetta og mikl
fleira eru deildar meining
ráðstöfun tekna vegna Ká
hnjúkavirkjunar og samsk
þar að lútandi við ríkisvald
vega þungt í umræðunni.
Kosið verður á sömu stö
og til forseta, í Valaskjálf,
skóla, Brúarási og Végarð
atkvæði verða talin í lok k
dags. Niðurstöður verða t
kynntar að talningu lokinn
Verði sameiningin samþyk
tekur hún gildi 1. nóvemb
og kosning til nýrrar sveit
arstjórnar fer fram hálfum
uði áður.
Á morgun greiða íbúar Austur-Héraðs,
Norður-Héraðs, Fellahrepps og Fljótsdals-
hrepps atkvæði um sameiningu sveitarfélag-
anna. Steinunn Ásmundsdóttir tók púlsinn
á umræðunni.
, 4
/,

  
5%
#
4)

#
+
6
.
/
,


4)

#
steinunn@mbl.is
SKÓLAVIST Í
FRAMHALDSSKÓLUM
Undanfarna daga hefur ríktóvissa meðal tilvonandi ný-nema við framhaldsskóla um
skólavist. Mun fleiri umsóknir bárust
um skólavist í framhaldsskólum á
þessu ári en í fyrra. Sumir framhalds-
skólar hafa þegar svarað umsóknum og
neitaði til dæmis Fjölbrautaskólinn í
Breiðholti 216 af 713 umsækjendum
um skólavist. „Allir sem lokið hafa
grunnskólanámi eða hlotið jafngilda
undirstöðumenntun skulu eiga kost á
að hefja nám í framhaldsskóla,“ segir í
15. grein laga um framhaldsskóla. Þeir,
sem hyggja á skólagöngu eftir lok
grunnskólanáms, eiga því að geta
gengið að skólavist vísri og þess vegna
er ekki að furða að það valdi nokkru
uppnámi þegar svo virðist sem það ætli
ekki að ganga eftir.
Eins og greint var frá í Morgun-
blaðinu í gær hefur menntamálaráð-
herra nú tilkynnt öllum framhaldsskól-
um að taka skuli inn alla nýnema á
hausti komanda og sagt að skólarnir
muni fá aukafjárveitingu til að mæta
auknum kostnaði. Það er því ljóst að
þessi vandi verður leystur, þótt ekki sé
þar með sagt að allir muni komast í þá
skóla, sem þeir helstu kysu að hefja í
nám.
Nú lýkur hver árgangurinn öðrum
stærri grunnskóla. Árið 2002 luku
3.878 nemendur grunnskóla, 4.155 árið
2003 og í ár 4.609. Fjölgunin nemur því
731 nemanda á tveimur árum. Fjölgun
umsókna um skólavist í framhaldsskól-
um helgast hins vegar af fleiri þáttum.
Guðmundur Árnason, ráðuneytisstjóri
í menntamálaráðuneytinu, sagði í frétt,
sem birtist í Morgunblaðinu á þriðju-
dag, að tvær meginskýringar væru á
því að framhaldsskólarnir ættu erfitt
með að taka inn alla þá nemendur, sem
sæktu um skólavist. Annars vegar
nefndi hann hina stóru árganga, sem
væru að ljúka grunnskóla og hins vegar
að á undanförnum árum hefði það gerst
að sífellt hærra hlutfall þeirra, sem
lykju grunnskóla héldi strax áfram
námi í framhaldsskóla. Til viðbótar
kæmi aukin ásókn fólks úr eldri aldurs-
hópum í framhaldsskólunum.
Hér á ferðinni vandi, sem krefst þess
að horft verði til framtíðar. Á okkar
dögum er mikið lagt upp úr menntun,
hvort sem hún er bókleg eða verkleg,
hvort sem um er að ræða einstakling-
inn eða þjóðfélagið. Framtíðarhorfur
og möguleikar ungs fólks byggjast á
því að það gangi menntaveginn. Á því
byggjast vaxtarmöguleikar hagkerfis-
ins, atvinnulífið byggist á því að á
vinnumarkaði sé að finna hæfa og vel
menntaða starfskrafta. Það er því skilj-
anlegt að uppnám skapist meðal um-
sækjenda og foreldra þeirra þegar tví-
sýnt virðist um skólavist, sem tryggð á
að vera með lögum. Atburðarás af þeim
toga, sem átt hefur sér stað í sumar, er
ekki einsdæmi, þótt tölurnar séu ef til
vill hærri nú en áður. Ljóst er að hver
skóli getur ekki tekið við öllum þeim
nemendum, sem sækja um. En það
hlýtur að vera hægt að finna leið til
þess að haga þessu ferli þannig að kom-
ist verði hjá árvissri óvissu og útgjalda-
mál ríkissjóðs vegna nýnema í fram-
haldsskólum verði leyst áður en
synjanir eru sendar út.
REYKURINN YFIR RÉTTUNUM
OG RÉTTUR REYKINGAMANNA
Í Morgunblaðinu í gær birtist fréttum niðurstöður rannsókna á afleið-
ingum reykinga, sem fram hafa farið í
Bretlandi undanfarna hálfa öld og taka
yfir lengra tímabil en aðrar slíkar
rannsóknir. Niðurstöðurnar sýna að
reykingar draga til dauða að minnsta
kosti annan hvern, jafnvel tvo af þrem-
ur, af þeim sem byrja að reykja á ung-
lingsaldri. Almennt geta reykinga-
menn reiknað með því að lifa áratug
skemur en þeir, sem láta tóbakið vera.
Frægt er tilsvar rithöfundarins
Kurts Vonnegut, er hann var spurður
hvað hann hefði fyrir stafni og svaraði
að hann fyrirfæri sér hægt og rólega
með sígarettureykingum. Sumir hafa
líka líkt reykingunum við það að menn
settu ofurlítið rottueitur í mat sinn dag
hvern og flýttu þannig dauðdaga sínum
umtalsvert. Menn geta auðvitað haldið
fram að slíkt sé réttur hvers og eins og
menn geti sett hvaða ólyfjan sem þeim
sýnist ofan í sig, skaði það ekki aðra.
Hins vegar er hæpið að halda fram að
fólk hafi rétt á að bjóða náunganum
upp á svolítinn skammt af eitri dag
hvern. Það er þó staðreyndin þar sem
er reykt á opinberum stöðum, einkum
og sér í lagi á veitingahúsum, sem hafa
undanþágu frá núverandi reykinga-
banni hér á landi. Þrátt fyrir ákvæði
núgildandi laga um reyklaus svæði er
staðreyndin sú að víða eru þau nafnið
tómt og þeir, sem vilja geta sótt veit-
inga- og skemmtistaði án þess að þurfa
að sitja í reykjarsvælu, eiga óvíða at-
hvarf og neyðast til að sitja í reyk yfir
réttunum.
Ýmis nágrannaríki okkar hafa nú
sett á algert bann við reykingum á op-
inberum stöðum. Slíkt bann gekk í
gildi í Noregi í byrjun mánaðarins og á
Írlandi í vor. Svíar hyggjast setja sam-
bærilegar reglur á næsta ári. Einstök
ríki og borgir í Bandaríkjunum hafa
farið sömu leið. Hún byggist m.a. á
þeirri reynslu, að veitingamenn, sem
eru búnir að fá nóg af reykjar-
svælunni, treysta sér sjaldnast til að
banna reykingar á veitingastöðum sín-
um upp á eigin spýtur. Sá, sem er
fyrstur, á það á hættu að sá hluti við-
skiptavinanna, sem reykir, færi sig
strax yfir á annað stað, sem fyrir vikið
hefur minni hvata til að banna reyk-
ingar. Í þessum ríkjum hafa menn ko-
mizt að þeirri niðurstöðu að eina leiðin
til að vernda aðra viðskiptavini – að
ekki sé talað um starfsfólkið – fyrir
banvænum áhrifum tóbaksreyks, sé að
setja á algert reykingabann. Það á
auðvitað aðeins við á opinberum stöð-
um; fólk ræður því eftir sem áður
hvort það spillir eigin heilsu heima hjá
sér; það er þó mikill ábyrgðarhluti að
reykja ofan í börnin sín og flestir for-
eldrar forðast slíkt væntanlega.
Jón Kristjánsson heilbrigðisráð-
herra sagði hér í blaðinu á dögunum að
meiri líkur en minni væru á því að lagt
yrði fram frumvarp til laga um algert
reykingabann á veitinga- og kaffihús-
um á komandi haustþingi. Það er von-
andi að heilbrigðisráðherra fylgi þessu
eftir og stuðli að því að vernda heilsu
starfsfólks og meirihluta gesta veit-
ingahúsa.
Íbúar sveitarfélaga á Fljótsd