Íslendingaþættir Tímans - 26.02.1969, Blaðsíða 17

skyldar. Á þessu menningarheim-
ili dvaldist hún næstu sex árin.
Atti þaðan góðar minningar einar
°g á hlýhug hennar til húshænd-
anna og harna þeirra sló aldrei
fölskva. G-ísIi bóndi átti til að kasta
fram stöku. Um Jóhönnu kvað
hann:
Jóa dygg og dugleg er.
Dyggðum hlaðin fínum.
Margan þungann baggann ber
á breiða hryggnum sínum.
Aðra kvað hann um Hauk son
ginn ungan.
Haukur minn er harla smár.
Hljóðabelgur mesti.
Unr það gala góðar spár
að gjöra hann að presti.
Þær spár rættust.
Nú stóð Jóh'anna á tindi æsku
Ki'mar. Myndarstúlka, glaðlynd,
^ugmikil og vel verki farin. Hún
réðist að Bárðartjörn í Höfða-
hverfi til Guðrúnar systur sinnar
®n stóð þar stutt við, aðeins eitt
®r. Þá vistaðist hún að Grýtubakka
8Km róðskona Þorsteins Jónasson-
ar og nú var langt til næstu vista-
sli>pta, því að Grýtubakka átti hún
að heimili næstu sextíu árin.
Þorsteinn Jónasson var vænn
^aður og hinn mesti skörungur.
A manndómsárum sinum var hann
aMt í senn, stórbóndi og hrepp-
stjóri, útgerðarmaður og skipstjóri.
Uans er getið í bókum þeirra
nianna er ritað hafa um hákarla
og þorskveiðar við Eyjafjörð á síð
ari hluta 19. aldar. Þegar Þorsteinn
réði til sín hina ungu í'áðskonu, var
hann orðinn roskinn að árum og
ekkjumaður. Fór vel á með þeim
Jóhönnu og bjuggu þau saman þar
til hann lézt árið 1914. Var því
við brugðið hve Jóhanna hjúkraði
gamla manninum af mikilli alúð í
banalegu hans. Sonur þeirra Ilall-
dór, fæddur 2.5. 1909 ólst upp með
móður sinni. Hann býr nú við
Rauðavatn í landi Reykjavíkur, vin
sæll maður og verkhagur. Ólumst
við upp sem leik- og fóstbræður.
Foreldrar mínir fluttu að
Grýtubakka árið 1903. Mun fljót-
lega hafa skapazt sá háttur að Jó-
hanna vann þeim á sumrum en var
sjálfrar sín að vetrinum. Entist
það fyrirkomulag þar tiT búrekstri
þeirra lauk árið 1930. Áður en
Þorsteinn lét af höndum jörð sína,
hafði hann ánafnað Jóhönnu af-
þyljað hús í norðurenda baðstof-
unnar og lítið fjárhús ásamt hlöðu
að bæjarbaki. Ávallt átti hún nokkr
ar kindur og kú átti hún um skeið.
Hún var reiðumanneskja í fjármál
um og ávallt fremur veitandi en
þiggjandi, greiðvikin og gestrisin.
Aldrei vissi ég til að skugga bæri
á í þessu sambýli. Jóhanna var sá
snillingur að umgangast fólk á-
rekstralaust að lengra verður tæp-
ast komizt. Á þvi sviði komu mann
kostir hennar ekki sízt í ljós.
Frændrækin var hún og nánast
hreykin af mörgum ættmennum
sínum og hún var svo heppin að
aldrei vis3i ég til að hún þyrfti að
bera rjóða kinn vegna framgöngu
nokkurs þeirra. Ekki sat gamla kon
an auðum höndum á veturna.
Prjónavélin eða handprjónarnir
voru í notkun flesta daga og þótt
henni væri af trúarlegum ástæðum
í nöp við þann hátt.að vinna á helgi
dögum, vildi það henda.
Starfsgleðin var svo máttug. Og
svo liðu árin. Þótt Jóhanna væri
ávallt við góða heilsu hTaut hún
að lúta því lögmáli sem aðrir að
þreytast með aldri. Halldór sonur
hennar var horfinn að heiman og
hún orðin ein síns liðs í gömlu
baðstofunni. Þannig bjó hún nokk-
ur ár og þó í nánu sambýli við
húsbændurna Sigfús bróður minn
og Jóhönnu Erlendsdóttur konu
hans. Síðustu árin sin aö Grýtu-
bakka dvaldist gamla konan
í skjóli Ara bróður míns og Fjólu
Snæbjarnardóítur konu hans er
veittu henni frábæra umönnun. Að
Yztu-Vík var gamla konan tæp tvö
ár hjá Margréti systur minni. Var
sú dvöl sem áfangi á leið hennar
að Kristnesi. Nú var henni mjög
tekin að daprast sýn og síðar varð
hún blind með öllu. Kristneshæli
var svo heimili Jóhönnu siðustu ár-
in og nú var hvílan orðin henni
kær. Mun hún þó hafa haft fóta-
vist flesta daga. Heyrnin brást
ekki og minnið var trútt og því
gat hún notið útvarpsins. Slíkt er
ómetanlegt þeim sem í myrkri sit-
ur. Prjónarnir voru ávallt tiltækir
og virtist henni leikur einn að
prjóna vettlinga og leista handa
börnum, þótt blind væri og með
mislitum röndum. Er slíkt i aug-
um þess er ekki kann á prjónum
að halda viðlik galdramennska og
tunglflug.
Að Kristneshæli er gott að
dvelja öldnum og þreyttum. Aldrei
kvaðst gamla konan geta lofað sem
vert væri, nærfærni þá og alúð er
hún naut af hendi lækna og hjúkr-
unarliðs. Sonur hennar heimsótti
hana á hverju suniri um langan
veg og vinir og ættingjar litu inn
öðru hvoru. Það var hollur skóli
að koma til Jóhönnu að Kristnesi
og heyra hve sátt hún var við lífið,
sem aldrei hafði þó fært henni að
höndum vegtyllur. auð né völd,
.,hve glaðlyndið var enn óskert og
minnið og hve tamt henni var að
rekja þráð hinna bjartari minninga.
Og nú er Jóhanna Magnúsdóttir
horfin af strönd jarðlífs. Enginn tal
ar um héraðsbrest í því sambandi
■ Tæpast að hrokkið hafi sprek i
tvennt, þó hygg ég hana í hópi
þeirra sem öruggastir eru um góð-
ar viðtökur á landinu fyrir handan.
Blessuð sé minning hennar.
Jón Bjarnason,
Garðsvik.
LEIÐRÉTTING
í síðasta hefti íslendingaþátta
eru í afmælisgrein um Jón Frið-
riksson bónda á Hömrum prent-
villur, er höfundur greinarinnar
biður að leiðréttar verði:
1. Um föður J.F., Friðrik, segir
m.a.: „harðkvæður hagyrðingur“
en á að vera hraðkvæður hagyrð-
ingnr.
2. Sonur J.F. er sagður heita:
„Jón Aðalsteinsson" en á að vera:
Jón Aðalsteirtn.
Blaðið biður velvirðingar á prent
villunum.
fSLEKlDINGAÞÆTOR
17