Íslendingaþættir Tímans - 25.06.1971, Qupperneq 9

Helga Sveinsdóttir Westdal
Eftir að hafa þeyst dægurlangt
um loftin blá, ofar Atlants álum,
hleypti ég oft í hlað að Heima-
strætl (Home Street) í háborg vest-
ur-íslenzkrar þjóðrækni í Winni-
peg. Þar var gott að gleðjast með
vinum og frændum. Sú áning var
sífellt tilhlökkuharefni, enda ríkti
þar jafnan líf og fjör, afdráttar-
leysl í umræðum, sívakinn hugur
og fagurleitandi sál.
Marga bar að garði, og enn fleira
bar á góma. Islenzk gestrisni var
æðsta dyggð. Eftir að almæltum
fréttaspurnum frá gamla föður-
landinu var lokið, voru máski
stokkuð spil, og mitt í gleðskapn-
um var hrundið hurð frá stöfum.
íslenzkur innbyggjari smeygði
gegn um gættina sínum keltneska
hnakka, sá, að hér var gestafagn-
aður og mælti samsinnandi: „Þetta
er skemmtilegur geimur.“ Var þá
brosað góðlátlega og síðan hlegið
innilega vegna þessa séreiginlega
vestur-íslenzka dyragættarinn-
skots. Geimfari hefði ekki lcom-
izt betur að orði!
En nú er húsfreyjan í Heima-
stræti, Helga Sveinsdóttir Níelsson
Westdal, sjónum horfin út í viðan
geim. Hún var dóttir Sveins Níels-
sonar frá Grímsstöðum á Mýrum
og fyrri konu hans, Jónínu Margrét
ar Theodórsdóttur frá Hraundal í
Álftaneshreppi í sömu sveit. Lang-
amma Helgu var Guðný Jónsdótt-
ir frá Grenjaðarstað, annáluð skáld
kona, sem á sínum tíma birti kvæði
í Fjölni, tímariti Jónasar Hallgríms
sonar og félaga hans. Kvæði henn-
ar hafa verið sungin um Þingeyjar-
sýslur allt fram á okkar daga. Svo
kærkomin voru þau allri al-
þýðu þar um slóðir.
Systir Guðnýjar var Kristrún,
kona séra Hallgríms á Hólmum í
Revðarfirði, sem síðar ól upp Sig-
ríði, dóttur Guðnýjar. Ki-istrún var
ung heitbundin Baldvini Einars-
syni, er í Kaupmannahöfn gaf út
umbótarit sitt fyrir íslenska bænda
stétt, Ármann á Alþingi. Úr ráða-
hag varð þó eigi. Mun Kristrún
hafa liarmað það alla ævi. Guðný
giftist séra Sveini Níelssyni á Stað
á Ölduhrygg á Snæfellsnesi. Tvö
börn þeirra voru Sigríður og Jón
Aðalsteinn menntaskólakennari,
sem Sigurður Guðmundsson, stofn
andi íslenzka Þjóðminjasafnsins,
málaði olíumynd af. Sveinn og Guð
ný slitu samvistum. Þá orti hún
hið víökunna tregróf sitt:
Vonin og kvíðinn víxlast á,
veitir honum þó langt um betur,
livort börnin muni og megi hjá
mér framar hafa gott aðsetur.
Sú áhyggjan er söm og jöfn.
sælu þar til ég kemst í höfn.
Sigríður, dóttir Guðnýjar og
Sveins, sem samdi Prestatal og
prófasta á íslandi og var auk þess
rómaður hagleiksmaður á silfur-
srníði, giftist Níelsi Eyjólfssyni frá
Hafranesi við Reyðarfjörð, síðar
bónda á Grímsstöðum. En dóttir
Sveins af síðara hjónabandi var
Elísabet, kona Björns Jónssonar
ráðherra. Þeirra sonur var Sveinn,
fyrsti forseti íslenzka lýðveldisins.
Sveinn, faðir Helgu Westdal, og
Sveinn forseti voru því systrasyn-
ir.
Þau Níels og Sigríður eignuðust
sjö uppkomin börn. Var Sveinn
elztur bræðranna, en yngstur var
Haraldur, kennimaður og prófess-
og í guðfræði. Er Sveinn var kom-
inn á legg, gerðust tíðar Vesturferð
ir íslendinga. Athygli Sveins
sneiddi ekki hjá óvæntum hug-
leiðingum. Og að því kom, að
ljómi óþekkts lands speglaðist í
augum Sveins frá Grímsstóðum,
svo sem áður hafði endurskinið
andlit drengsins í bæjarlæknum.
Útþrá og reynsluþorsti réðu úr-
slitum. Sveinn festi sér konu og
ýtti frá landi. Winnipeg varð
ákvörðunarstaður. Hér starfaði
hann sem bókhaldari hjá Ash-
downs Department Store, stærstu
verzlun í Winnipeg um þetta leyti,
og hér fæddist Helga dóttir hans
19. febr 1887. En barnið naut
ekki lengi móðurlegrar umhyggju.
Jónína dó 29 ára gömul, er Helga
var aðeins þrevetur. Feðginin
hurfu þá aftur heim til íslands
1890.
Er heim var komið, átti stúlku-
barnið athvarf hjá ömmu sinni að
Grímsstöðum, sem gekk henni í
móður stað. Síðar minntist Helga
ávallt umönnunar hennar og ást-
ríkis með mikilli þakksemd og bar
jafnan mynd hennar með sér,
hvert sem hún fór. Hún var Helgu
verndarvættur frá bernsku til
hinztu brottfarar.
Sveinn, faðir Helgu, kvæntist
öðru sinni 1892, Sigurlínu Sigurð-
ardóttur, og reisti bú að Lamba
stöðum á Mýrum. Þau eignuðust
tvö börn, Sigríði og Jón Aðalsteir
og eru þau bæði dáin.
Fár er sem faðir, enginn sem
móðir.
Svo reyndist einnig hér. Stjúp-
mæðgurnar áttu ekki lund saman
Og því fór svo, að Helga leitaði aft-
ur á vit fæðingarlands síns og
hélt út til Kanada 1904. Veganesti
ISLENDINGAÞÆTTIR
9