Íslendingaþættir Tímans - 01.09.1971, Blaðsíða 12

skáldið séra Sigurður Einarsson
frá Holti:
MINNINC
Guðrún Björnsdóttir
Brúarhlíð
„Ég sit í svölum kjallara
og söngla raunakvæði,
og les í gömlum grallara
í góðri kyrrð og næði.
En eitt sinn var ég ungur sveinn
og átti drauma bjarta.
Þótt sitji nú að sumbli einn
með sviða í öldnu hjarta“.
Skáldleg tilþrif bókmennta-
mannsins leyna sér ekki. Þannig
setti Leifur gjarna persónulegt
svipmót sitt á þann mannfagnað,
sem hann sótti og sýndi jafnan
hverjum myndugleik og menntun
hann bjó yfir.
Það fór vart á milli mála, að
Leifur gat verið bituryrtur og
meinlegur, ef því var að skipta.
Sumir tólcu honum þetta illa upp,
en réttara mun að skýringin sé
e.t.v. sú sama og í viðvörun Bjarna
Thorarensen í eftirmælum hans
um Odd Hjaltalín gegn „ámæli“
»»• • •
orð þó hermdi hann,
er hneyksluðu suma,
það voru frostrósir
feigðarkulda,
harmahlátrar
og helblómstur“
manns, sem aldrei gekk heill til
skógari — bar ekki byrði sína á
torg — en leit lífið og tilveruna
fránum augum vitsmuna og til-
finninga.
Með andláti Leifs Haraldssonar
er góður drengur og mikilhæfur
genginn — maður, sem setti sterkt
svipmót sitt á umhverfið, þrátt fyr
ir hatrama lífsaðstöðu, sem fáum
einum er gefin karlmennska og
mannkostir til að sigrast á — sjálf
um sér til sáluhjálpar og öllum til
fyrirmyndar.
Baldvin Þ. Kristjánsson.
Eitt af fleygustu kvæðum Guð-
mundar Friðjónssonar er „Ekkjan
við ána“, hinn hugljúfi og raun-
sanni óður um önn fátækrar móð-
ur, sem þó átti yfir að ráða þess-
ari ótæmandi auðlegð af hjálpfýsi
og drenglund, af móðurást og móð
urfórnum, — verðmætum, sem
eru þess eðlis að vera aldrei bor-
in á markaðstorg, aldrei færð á
verðlagsskrá, enda aldrei talin
fram til Skatts. Þó hvílir á þeim
hin ómælda skattheimta á hendur
ástúðar og umhyggju. Samt vaka
þær í vitund þeirra er njóta, hvað
sem því mati líður, sem atvik og
áróður áranna leggja á eðli þeirra
og gildi. Samtíð okkar á erfitt með
að skilja til fulls gildi þeirrar stað
hæfingar Guðmundar um barna-
uppeldi ekkjunnar, að hún
„kenndi þeim að' lesa, kemba,
prjóna og spinna, hún kenndi
þeim fyrst að tala, svo að ganga
og vinna“. Þó er þetta óvéfengjan-
leg staðreynd, saga, sem gerðist
og þeir þekkja mæta vel, er þefckja
og muna islenzka sveitahætti jafn-
vel allt til aldamóta, þó sú saga,
sem hér er minnzt, gerðist drjúg-
um síðar. Guðmundur brá upp
annarri mynd, sem alþekkt var en
er furðulega fjarlæg okkur í dag:
„En yngsta reifastrangann sinn
út í túnið bar
Þau eldri skyldu hans gæta, —
er „pabbi“ að slætti var.
í lágri þúfnaskorning, í ljósi
sólar hollu.
Þar lék hann sér að smára og
fífli og biðukollu.
Og hrífu sinni brá hún og hart
að ljánni gekk,
sem harðla skjótt gekk saman
og varð að dreifðum flekk“.
En þetta er þáttur 1 sömu sög-
unni, þáttur, sem ég las bókstaf-
lega á túninu í Tungukoti, þáttur,
sem við óskum ekki að verði end-
ui'tekinn. Og þó, — vakna hvergi
spurningarnar: Áttu þessir þættir
ekkert mannræktar — eða menn-
ingar-gildi? Er það þjóðinni að-
eins andlegt og efnislegt gróðafyr
irtæki, að þessar myndir hafi með
öllu þurrkazt út? Þessu verður
ekki freistað að svara hér, enda
trúlegt að djúpt verði á fullgildu
svari.
Sveitin mín kvaddi „ekkju við
ána“, laugardaginn 7. ágúst s.l.,
hljóðláta en þó önnum hlaðna
langa ævi, sem aldrei kvaddi sér
hljóðs á þingum samtíðarinnar, en
hélt þeim mun öruggari um stjórn
völinn á því aldarfari, sem hún
réðist á. Og þó hún sæti ekki „í
þrjátíu ár“, „í þröngum ekkju-
stakki", svo enn sé vitnað til G.
Fr., sat hún þar samt löngum ein-
stæð, þegar maður hennar var að
heiman kvaddur til langdvala á
sjúkrahúsum, enda löngum van-
heill, þótt heima dveldi.
Guörún fæddist 25. ágúst 1898
á Brúnastöðum í Lýtingsstaða-
hreppi. Foreldrar hennar voru
hjónin Björg Steinsdóttir og BjÖrn
Jónasson. Faðir Bjargar var Steinn
líf
ÍSLENDiNGAÞÆTTIR