Íslendingaþættir Tímans - 01.09.1971, Side 13

MINNING
(
Þórólfur Arnkelsson
Þorkelsson, bónda á Barkarstöð-
um, Þorsteinssonar. Var Steinn
bróðir hins þekkta héraðshöfð-
ingja Árna Á. Þorkelssonar á Geita
skarði. Björn var sonur Jónasar
bónda á Grófargili, Sigfússonar
bónda í Selhaga, Oddssonar bónda
í Geldingaholti, Oddssonar Móðir
Björns var Sólveig Önundardóttir.
Ættir Guðrúnar verða ekki raktar
hér frekar.
Foreldrar Guðrúnar dvöldust í
Skagafirði til vorsins 1907, er þau
fluttust að Syðra-Tungukoti í
Blöndudal að þröngum landsnytj-
um. Fyrir var á býlinu, sem var
nytjarýrt, Stefán Árnason, ekkill
með son sinn Þorgrím 15 ára. Sá
búferlaflutningur varð Guðrúnu
örlagaríkur. Þau Þorgrímur giftust
25. júní 1917, hún þá aðeins 19
ára að aldri. Þar átti hún síðan
heimili til æviloka. Hún lézt á Hér
aðshælinu á Blönduósi 28. júlí s.l.
Þau hjón tóku þegar við búsfor
ráðum þar í Tungukoti. Um arfa-
hlut var þar ekki að ræða. Stefán
faðir Þorgríms bjó alla ævi við
þröngan hag, löngum á nytjarýr-
um fjallabýlum. Hagur hans rýmd
ist ekki sem neinu nam, þótt hann
næði eignarhaldi á býlinu, enda
var hann orðinn roskinn maður
þegar hann kom þangað. Hjá þeim
hjónum dvaldist hann til æviloka.
Þau hjón höfðu þröngan skó á
fæti þegar í öndverðu. Á þau
hlóðst ómegð. Þau eignuðust sex
börn. Náðu fimm þroskaaldri og
eru öll á lífi. Son misstu þau á
barnsaldri. Eitt barna þeirra var
langdvölum hjá föðursystur sinni.
En í þess stað bættust í bú þeirra
tvö börn vandalaus, sem þau ólu
upp til þroskaára. Munu meðlög
þeirra hafa dregið skammt. Við
þetta bættist og það, sem áður er
bent til, að Þorgrímur átti löngum
við vanheilsu að stríða. Var hann
því oftar enn um sinn kvaddur til
langdvala á sjúkrahúsum. Þegar
þessar minningar eru rifjaðar upp,
mun fleiri af nágrönnum þeirra
en mér hlýna í hug, þegar honum
er rennt til þeirrar háttvísi, þess
hreinláta menningarbrags, sem ein
kenndi heimili þeirra, og sem Guð
rún missti aldrei tök á, sem í raun
inni gerði fátækt þeirra að alls-
nægtum. Þetta kann að þykja fjar
stæða. Þó eru það sannindi að alls
nægtir hvíla ekki nema að öðrum
þræði á auð fjár. Þau hvíla líka
á fullnýtingu þess, sem fyrir liendi
er, — á þeirri menningu, sem
Fæddur 14. febrúar 1952.
Dáinn 31. júlí 1971.
Hugur einn það veit,
er býr hjarta nær,
einn er hann sér of sefa.
Þessi orð úr Hávamálum hafa
aftur og aftur leitað á hugann,
eftir að mér barst fregnin um lát
nemanda míns Þórólfs Arnkels-
sonar frá Hraunkoti í Aðaldal. En
þar fæddist Þórólfur 14. febr.
1952, sonur hjónanna Hólmfríðar
Jónsdóttur og Arnkels Þórólfsson-
ar.
Hann lauk landsprófi miðskóla
við Gagnfræðaskóla Húsavíkur vor
ið 1970 og brófi úr 5. bekk (fram-
haldsdeild) sama skóla vorið 1971.
Fá störf leiða jafnvel í ljós og
kennarastarfið, hve ólíkir einstakl-
ingarnir eru á margan hátt. Sum-
ir eru fljótir að kynnast og eins
og lesnir ofan í kjölinn á skömm-
um tíma, aðrir eru dulir og sein-
teknir, eins og þeir búi yfir ein-
hverju, sem smám saman, er að
stendur að baki þess, sem eyða
má. Séu þessir þættir metnir til
fulls, var Guðrún Björnsdóttir
bjargálna í fátækt sinni, þótt aldrei
hefði hún á skólabekk sezt.
„í þjóðgötunni miðri í þrjátíu
ár hún bjó“, kvað G. Fr. Það er
og einn þáttur í sögu þeirra Tungu
kotshjóna. Þar við túnfótinn var
ferja á Blöndu flest þau ár, sem
þau bjuggu þar. Þessu fylgdi erf-
iði, margs konar átroðningur og
gestanauð, lítt goldið löngum og
engu meira metið. í því efni var
„hinn sjöundi sýkn“ og næturfrið-
ur ósjaldan rofinn. Þau bjuggu því
lengi „í þjóðgötunni miðri“ við er-
il hennar og ónæði, að gestrisnu
þeirra ógleymdri.
Eins og áður er sagt varð þeim
sex barna auðið. Á lífi eru: Aðal-
björg húsfreyja í Holti á Ásum,
gift Pálma Ólafssyni, Stefán verka
maður í Reykjavík, kvæntur Ingi-
björgu Guðjónsdóttur, Sigurbjörg,
koma í ljós. Og stundum ex erfitt
að komast inn úr skelinni ef það
þá tekst.
Þórólfur var dagfarsprúður og
bar ekki mikið á honum hversdags
lega. Eftir tveggja vetra nám
þekkti óg hann takmarkað sökum
þess, hve dulur hann var og fá-
skiptinn, og þó var ekki hægt að
komast hjá því að taka eftir hon-
um vegna hinna fjölhæfu gáfna,
sem hann bjó yfir. Hann var ágæt-
ur námsmaður svo og vaskur
íþróttamaður, frábær í leikfimi,
teiknari prýðilegur, og auk þess
bjó hann yfir gáfu, sem kynfylgja
hefir verið í Hraunkotsætt, hann
var „skólaskáldið“. Frá honum
komu margar hnyttnar, græsku-
lausar en skemmtilegar stökur,
sem fleygar urðu og virtust benda
til, að á þeim vettvangi yrði hann
vel liðtækur, entist honum aldur.
íslenzkir stílar svo og ritgerðir hans
vöktu athygli. Þar fóir saman þrosk
uð hugsun, auðugt málfar og næm
málkennd. Var enda ekki óalgengt,
að stílar hans svo og ritgerðir
húsfreyja á Tannastöðum í Hrúta-
firði, gift Daníel Daníelssyni,
Björn, verkamaður á Hofsósi,
kvæntur Guðbjörgu Guðnadóttur,
og Emilía, húsfreyja í Brúarhlíð
(svo heitir Syðra-Tungukot nú),
gift Guðmundi Eyþórssyni. Vil-
hjálm misstu þau barn. Uppeldis-
börnin eru: Hannes Ágústsson, iðn
reki í Reykjavík og Pálína Páls-
dóttir, húsfreyja, einnig búsett
þar. Öll bera þau glögg merki
þeirrar menningar, sem þau eru
fóstruð við.
Þorgrímur lézt 13. ágúst 1955.
Guðrún átti við vanheilsu að stríða
um langt skeið. Eins og áður seg-
ir, taldi hún heimili sitt í Brúar-
hlíð til lokadægurs. Þar hafði hún
nnnið mest og unnað heitast. Ég
þakka henni nágrenni og samfylgd
og sendi börnum hennar samúðar-
og vinarkveðjur.
Guðmundur Jósafatsson
frá Brandsstöðum.
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
13