Íslendingaþættir Tímans - 12.08.1977, Blaðsíða 12

og stendur enn, þó meö nokkrum viö
auka, aö vísu nú, aö baki hinna nýju
félagsheimila Héraösbúa. En þetta
var mikiö framtak á þeim tíma og hinu
unga fólki hér til sóma, því þaö naut
engrar fjárhagslegrar fyrirgreiöslu
neins staöar frá. Fjár var aflaö meö
ýmsu móti, sem of langt yröi hér upp
aö telja. En þess má geta, aö leikfélag
var hér starfandi á þessum árum og
þóttu sýningar jafnan takast vonum
framar og léttu mörgum lundina á
löngum vetrarkvöldum. Leikin var t.d.
Tengdamamma eftir Kristínu Sigfús-
dóttur og nokkur af leikritum Páls J.
Ardals. Ekki fór Björn meö hlutverk,
en var hins vegar hinn raunverulegi
foringi hópsins. Vitanlega var enginn
utanað komandi leiöbeinandi og og aö-
stæöa öllhin frumstæöasta, þó fór þaö
hér í nágrannahreppa og var vinsælt.
Sannaöist á því ,,aö mikiö má góöur
vilji.” Þaö er fjærriméraöeigna Birni
Guönasyni allan heiöurinn af marg-
þættri starfsemi Ungmennafélags
Skriödæla, á þessu tlmabili. Vitanlega
var þaö fyrst og fremst hin góöa sam-
staöa unga fólksins sjálfs, en áhugi
hans og dugnaður var ómetanleg drif-
fjööur. — A sextugs afmæli Björns
færöi stjórn félagsins honum fallega
gjöf, fyrir mikiö og fórnfúst starf.
Þá voru þaö búnaöar og fræöslumál-
in sem Birni þóttu áhugaverö. Hann
haföi tröllatrú á Islenzkum landbúnaöi
og þeirri kenningu aö „bóndi væri bú-
stólpi og bú landstólpi” en til þess yröi
hann aö vera efnalega frjáls, sjálf-
stæöur og alhliöa menntaöur fyrst og
fremst. Meöan Björn var upp á sitt
bezta barðist hann af hörku fyrir
bættum hag bændastéttarinnar.
Skrifaði meðal annars itarlegar
og rökfastar blaöagreinar um verö-
lagsmál landbúnaöarins. Kröfur hans
þóttu þá ganga of langt og mættu ekki
skilningi þeirra, sem meö þessi mál
fóru. En Björn mátti I rauninni all vel
una, því réttarbætur þær sem smátt og
smátt hafa verið aö skila sér, bændum
til handa, eru að verulegu leyti aö
finna I skrifum hans og tillögum um
þessi mál, fyrir löngu síöan. — Björn
var formaöur Búnaöarfélags Skriö-
dæla á þriöja áratug og fulltrúi á aöal-
fundum Búnaöarsambands Austur-
lands jafn lengi, einnig átti hann sæti
um skeiö, á fundum Stéttarsamb.
bænda. Ég vil láta þaö fljóta hér meö,
aö Búnaöarfélag Skriödæla er gamall
og viröulegur félagsskapur og bera
bækur félagsins þaö meö sér, aö for-
menn hafi ekki verið svo ýkja margir á
langri leiö, en til þeirra vandaö, má
þar til nefna sem forvera Björns þá
hreppstjórana Stefán Þórarinsson á
Mýrum og Benedikt Eyjólfsson á Þor-
valdsstööum, séra Pál Pálsson I Þing-
múla, sem einnig var verkstjóri (viö
flóðgaröahleöslu o.fl.).
„Þaö gefur auga leiö”, aö Búnaöar-
félag Skriödæla hafi þótt standa vel I
Istaöinu aö merkir utansveitarmenn
voru félagar I því á slnum tlma, svo
sem þeir: séra Magnús Bl. Jónsson I
Vallanesi og Jónas Kristjánsson hér
aösl. á Brekku I Fljótsdal. — Er Björn
lét af störfum hjá félaginu voru honum
þökkuö vel unnin störf, meö þvl aö
gera hann heiöursfélaga.
Björn var formaöur skólanefndar
(fræðslunefndar) Skriðdælahrepps, að
ég held, lengst af, frá þvl hann settist
aö búi í Stóra-Sandfelli og þar til sam-
eining varö fjögurra sveitarfélaga um
barna- og unglingaskóla á Hallorms-
staö. Björn haföi mikinn áhuga á
fræöslu barna og unglinga, aö engin
börn yrðu útundan nauösynlegri
fræöslu, vegna fátæktar eöa hirðuleys-
is.Meö þaö fyrir augum, stofnaöi hann
þegar á yngri árum sínum sjóö, sem
átti aö tryggja þaö. Sjóöur þessi ber
nafnið Fræöslustyrktarsjóöur Skriö-
dalshrepps. Hann hefur aö vísu ekki
komiö til framkvæmda og kemur trú-
lega aldrei, fyrst og fremst fyrir
breytta og bætta afstööu hins opin-
bera, til fræöslumálanna yfirleitt, svo
og þeirri miklu breytingu, sem oröiö
hefur á verðgildi peninga hina slöari
áratugi og gerir aö engu, alla hina
gömlu styrktarsjóöi. En segja má aö
tilgangur þeirra beri stofnendunum
vitni. Þaö er ekkert launungamál, aö
þótt Björn sem fleiri sæju fyrirendalok
farkennslunnar og einhver sameining
hlyti að eiga sér staö, var hann lengi
tregur til aö ganga inn á staösetningu
barna og unglingaskóla á Hallorms-
staö. Ot I þaö mál skal þó ekki farið
hér, reynslan sker úr um þaö. — Björn
var frá þvl fyrsta ákveöinn samvinnu-
maöur og ótrauöur stuöningsmaöur
Framsóknarflokksins, þó hann væri
kannski ekki i alla staöi ánægöur meö
hann, hin slöari ár.
Deildarstjóri Skriödalsdeildar
Kaupfélags Héraösbúa var hann um
hálfan þriöja áratug og þvi sjálfkjör-
inn fulltrúi á aöalfundi félagsins, þar
flutti hann margar tillögur I gegnum
árin, er allar miöuöu aö þvi beint eöa
óbeint að velta steini úr götu sam-
feröarmannanna og eftirkomendanna.
Það var hans rlka sjónarmiö.
1 hreppsnefnd Skriödalshrepps sat
Björn hátt á fjóröa áratug. Þar sem
annarsstaöar lét hann til sln taka. Hélt
skoöunum sinum fram af einurö og
festu, en af fullum heilindum og naut
þvl trausts og viröingar, eins og hin
langa seta hans I helztu félagsstörfum
sveitarinnar bezt sýnir. Hreppsbúar
vottuöuhonum llka á ýmsum áföngum
ævi hans, vinsemd og þakklæti. A s.l.
ári var hann gerður heiöursborgari
Skriðdalshrepps.
Ég hef hér aö framan vikiö nokkuö
aö helztu félagsmálastörfum Björns
Guönasonar, þó fleira mætti nefna, en
minna aö honum persónulega og starfi
hansheima fyrir. Mun ég ekki fara ná-
ið út I þaö, frekar en annaö. — Hann
var röskur meöal maður vexti og svar-
ai sér vel. Fjörlegur I hreyfingum og
hinn karlmannlegasti. Prúöur I fram-
komu og meö öllu yfirlætislaus, en
djarfmannlegur og hvergi hikandi.
Dökkhæröur og dökkeygur meöhátt og
bjart enni og yfirbragösmikinn and-
litssvip, sem speglaöi traustleik og
festu, mesti dugnaöarmaöur og kapps-
fullur aö hverju sem hann gekk, si-
vinnandi og sást þó oft lltt fyrir. — En
þrátt fyrir vinnukapp gaf hann sér þó
tlma til aö lesa bækur. Þær hafa veriö
kærir förunautar Sandfellssystkina
allra. Bækur þekja heila veggi I Sand-
felli og lestur þeirra eitt af því sem
Birni fannst aö þurfa aö gera. — Fram
á efri ár átti Björn hesta, bæöi fallega
og góða. Löngu eftir aö hætt var aö
nota þá til reglulegra bústarfa smalaöi
hann á hestum bæöi afréttir og heima-
lönd. En ekki var hann allskostar
ánægöur meö þá, hér á yngri árum
nema þeir væru vel fjörugir. Minnis-
stæö er falleg brún hryssa, eldfjörug.
Það var Birni mikiö gaman aö spretta
úr spori á Brúnku sinni þó ekki væri
glas I vasa, en hann var stakur reglu-
maöur alla ævi og eitt af áhugamálum
hans varaö útiloka áfengisneyzlu sem
mest. Þó var hann enginn ofstækis-
maður I þeim efnum.
Þaö var áreiöanlega mikiö áfall fyr-
ir Björn er bróöir hans Kristján féll
frá. Samstarf þeirra haföi varaö alla
ævi og veriö eins gott og bezt varö á
kosiö. Þó þeir væru aö mörgu ólikir
áttu þeir auövelt meö aö samhæfa
krafta sfna og njóta sln I hvlld og
starfi. Þaö var beggja lán. — Björn
hefur frá þvl fyrsta unniö aö búi I
Stóra-Sandfelli, algerlega án tillits til
eigin hagsmuna. Hann unni þessum
staö og vildi aö hann væri setinn af
myndarskap og viðhorf hans til fjöl-
skyldu Kristjáns hefur mótazt af
stakri fórnfýsi og drenglund, svo vart
mun lengra komizt.
Hér meö læt ég þessum minningar-
brotum lokið. Kveö Björn Guönason
með innilegri þökk fyrir langt og gott
samstarf og trygga vináttu.
Blessuö sé minning hans.
Þorvaldsstööum jan.1977.
Friðrik Jónsson.
t
12
fslendingaþættir