Íslendingaþættir Tímans - 12.08.1977, Síða 22

viöburBartka sögu stutta rúmsins
vegna.
Eftir þrjá sólarhringa var
Arni búinn aö skjóta bæöi dýrin —
og bræla greniö. Hélt hann þá
austur aö Laxá og kallaöi á ferju.
Eftir litla stund kom piltur hlaup-
andi heiman frá Laxamýri.
Reyndist þaö vera Jóhann, sem
seinna varö hiö fræga skáld Jó-
hann Sigurjónsson. Flutti Jóhann
Arna þau orö frá Sigurjóni, aö ef
hann væri ekki búinn aö vinna
greniö, yröi hann aö snúa aftur og
liúka verkinu.
Sigurjón kom hlaupandi á móti
þeim niöur i túnfótinn. Sagöist
hafa séö i kiki, aö eitthvaö haföi
veiözt. Klappaöi Arna á koll og
axlir, þegar hann sá tófurnar
tvær og sagöi: „Þetta sagöi Guö-
johnsen, aö þú mundir duga, Arni
litli, og ég vissi þaö lika. Þess
vegna kusum viö þig, stúfurinn.”
Arni var settur viö veizluborö á
Laxamýri og siöan settur upp á
hest og látinn reiöa undir sér
heim i Skóga skrinur meö eggjum
og nýjum silungi i bú sitt og móö-
ur sinnar. Hann var himinsæll.
Ég hefi sagt hér frá þvi, þegar
Arni Sigurpálsson skaut fyrsta
dýrbitinn, og og einnig frá fyrstu
legu hans á greni. Þaö hefi ég
gert, af þvi aö ég álit aö þetta
hvort tveggja hafi veriö einstæö
afrek drengs á hans aldri. Enn
fremur ætlast ég til, aö frásögnin
varpi nokkru ljósi á uppeldiö, sem
þessi langlifi, nýlátni garpur
fékk.
Ariö 1959 flutti ég i útvarpinu
endursögn af endurminningum
Arna Sigurpálssonar um þessa
lifsatburöi hans og reyndi aö
þræöa frásagnarstil hans. Viö
þetta útvarpserindi hefi ég stuözt
sem heimild.
Rétt eftir aö ég flutti end-
uráögnina hringdi Siguröur Nor-
dal prófessor til min, — og dáöist
aö frásagnarfjöri og stil Arna, —
baö mig aö skila frá sér kveöju og
þakklæti til hans, — ásamt ósk
um aö fá meira að heyra af þvi-
liku.
Þetta var einkunn, sem Arni
fékk á frásagnasviðinu, frá þeim
manni, sem var þess umkominn
aö gefa hana, og þess vegna get
ég hennar hér.
IV
Ekki man ég eftir aö ég sæi
Arna Sigurpálsson fyrr en áriö
1906. Þetta var á héraössamkomu
á Húsavik. Arni keppti þar i
iþróttum. Hann hljóp, stökk og
glimdi. Man ég aö hann var öllum
fljótari spretthlaupari og stökk
langstökk frækilega. Gliman var,
held ég, sýniglima, en ekki kapp-
glima. Ég heyröi einhvern spyrja
Arna, hvort hann heföi búiö sig
undir mót þetta meö æfingum.
Hann svaraöi: „Bara með þvi aö
hlaupa viö rollurnar i Skógum.”
Þetta svar varð mér minnisstætt,
af þvi aö engan afreksmann hefi
ég þekkt, sem frekar er hægt aö
segja um en Arna Sigurpálsson,
aö hann hafi verið heimageröur
afreksmaöur.
Arni var, þegar þetta geröist,
oröinn sjálfstæöur bóndi i Skóg-
um og giftur. Hann giftist, 30.okt.
1898, Guörúnu Kristjönu Sörens-
dóttur, bónda i Fossseli Arnason-
ar, frændkonu sinni. Móðir Guö-
rúnar og kona Sörens var Hólm-
friður Sigurðardóttir. Guörún
Kristjana Sörensdóttir, kona
Arna var vinsæl kona og góö hús-
móðir, en mun ekki hafa veriö
heilsusterk. Hún ánd'aöíst 8. marz
1947.
Arni Sigurpálsson var fremur
lágur vexti, en þreklega vaxinn
og þykkur undir hönd. Hann var
ákaflega fjaöurmagnaöur og gat,
ef mikiö lá viö, hleypt afli sinu i
þá vööva, er beita þurfti, þvi
likamskraftar hans voru svo sál-
rænir, ef svo má að oröi komast.
Samkvæmt búendatali bjó Arni
sinu eigin búi i Skógum I frá 1898-
1944, eða þar til hann var 66 ára.
En þá tók viö búskaparaöstööunni
einkadóttir hans Guöný (f. 18.
april 1899) ásamt eiginmanni sin--
um Gunnlaugi Sveinbjarnarsyni
(f. 28. sept. 1898). Búa þau þar
ennþá. Var Arni þar af leiöandi
vel settur og naut sjálfstæöis hjá
þessum sæmdarhjónum, sem
skildu vel sérstæöa manngerö
hans og virtu mikils.
Guöný Arnadóttir er bókhneigö
og skáldmælt hugsvifakona og
jafnframt er hún atorkusöm hús-
freyja. Var mjög kært meö henni
og fööur hennar, þótt hvort
þeirra ætti sin sérstöku hugðar-
mál.
Hann haföi einkaherbergi, sem
hann réöi einn yfir og bauö gest-
um sinum þangaö. Þar haföi hann
útvarp sitt og þar las hann bækur
sinar og blöö, þvi sjón entist hon-
um vel. Hann var alla tiö hófs-
maöur á áfengi, en hafði gaman
af aö eiga dýr vin i kistu sinni og
láta vini sina sjálfa velja veig I
staup og drekka meö sér skál
manndáöa og mannkosta.
Aldrei bjó Arni stóru búi, enda
haföi hann jafnframt mörgu ööru
aö sinna. En hann fóöraði fénaö
sinn ágætlega og fékk þvi jafnan
góöar afuröir af skepnum slnum.
Eftir aö hann brá búi átti hann
lengi nokkrar kindur, sem hann
heyjaöi sjálfur handa og hirti en
fargaði þeim öllum strax og hann
treysti sér ekki örugglega til aö
annast þær sjálfur.
Arni var afbraögs-sláttumaöur,
en aö véiía yfirburöa sláttumaöur
var hagnýtt og þótli frækilegt á
fyrri hluta ævi hans. Fram undir
lokin átti hann sláttumannsam-
boö. Og fram um nirætt sló hann
árlega heimaslóöir Garöræktar-
félagsins aö Hveravöllum fyrir
vin sinn Atla Baldvinsson, fram-
kvæmdastjóra félagsins. Eöa var
þaö máske vinsemd og nærgætni
Atla aö þakka, aö Arni fékk aö
halda áfram þessu viöfangsefni
meöan fjöriö entist? Getur vel
veriö. En þaö breytir engu um
hina aödáanlegu endingu orkunn-
ar og vinnukappsins.
Um Arna er þaö réttmæli, aö
hann gekk aö hverju verki meö
iþróttamanns metnaöi, — og
geröi verkin aö Iþróttum.
V
Snemma kom I ljós aö Arni Sig-
urpálsson var ratvis. Helzt var
eins og hann gæti ekki tapaö átt-
um, hve mikil myrkviðri sem
voru og þó öll kennileiti væru
horfin vegna snjóa. Var líkt þvi,
aö hann hefði náttúrugáfu far-
fuglsins, sem villist ekki af leið
yfir ómælishöf, hversu sem viör-
ar. Þetta kom sér vel i veglausri
sveit, stórhriöasamri og snjó-
þungri stundum. Ennfremur var
Arni óbugandi göngugarpur
a.m.k. aflúinn strax eftir stutta
hvild eöa eftir aö hafa matazt. Al-
gerlega geiglaus feröamaöur og
feröasnar. Varö þaö venja hjá
sveitungum hans, ef torfært var,
aö fá hann til þess aö sækja
meöul, ljósmóöurog lækni, þegar
á lá. Man ég aö amma min,
Katrin Sveinsdóttir ljósmóöir
sagöi mér frá sliku feröalagi, er
Arni og annar maöur, óku henni á
sklöasleða i blindhriö yfir slysa-
svæöiö Skaröaháls, suöur i Hverf-
iö til konu i barnsnauö. Fannst
Katrinu mikiö til ratvisi og vask-
leika Arna ikoma.
Þaö er, — en var þó einkum
fyrrum — mikið sveitaröryggi aö
svona mönnum.
VI
Arni i Skógum var fengsæll
veiðimaöur við hvaöa veiöar,
sem hann fékkst Hann var ekki
aðeins frábær skytta. Hann var
lika mjög fiskinn, hvort sem hann
var meö öngul eöa net. Það var
eins og hann seiddi fiska tii sin.
Þetta er fyrirbæri, sem fiskimenn
þekkja, án þess skilið veröi. Þaö
er einum gefið en öörum ekki.
Einn dregur á færi sitt óöan fisk,
þó annar veröi ekki lifs var, þótt
keipi á sama boröstokki.
Afi hans, Arni Sigurðsson, var á
elliárum sinum á Héöinshöföa á
Tjörnesi hjá dóttur sinni, Rósu,
ráðskonu Benedikts sýslumanns
Sveinssonar. Þangaö fékk Arni
litli aö fara stundum og dvelja
nokkra daga hjá afa sinum og
Rósu frænku sinni. A Héöinshöföa
reri hann á sjó meö Benedikt
22
islendingaþættir