Íslendingaþættir Tímans - 24.05.1980, Síða 16

75 ára
Guðmundur P. Valgeirsson
Bæ, Trékyllisvík
„Ollum kom hann til nokkurs þroska.”
Guömundur P. Valgeirsson Bæ I Arnes-
hreppi 75 ára.
Árneshreppsbiiar á Ströndum eru út-
veröir mannabyggöar viö Húnaflóa
vestanveröan. Arum saman höföu Is-
lendingar ekiö i bifreiöum um land sitt
þvert og endilangt og grannskoöaö lands-
lag og mannvirki á leiö sinni, til þess aö
veröa dómbærir um fjallatign og dala-
fegurö á eyjunni hvltu.
En noröur i Vlkursveit varö ekki komist
á bifreiöum, þar sem veginn vantaöi. Þaö
hvildi þvl áfram mikil dul yfir þessum
heimsenda, allt til ársins 1965, er náttúru-
öflin tóku I taumana og sendu hafls upp aö
Ströndunum til aö afla ibúunum nauösyn-
legrar samúöar. Þá loks fóru hjólin aö
snúast svo um munaöi. Stórvirk vega-
geröartæki voru send á vettvang meö
þeim árangri, aö jeppafært varö noröur
og einangrun rofin áöur en vetur gekk I
garö. Ekki minnkaöi áhugi feröamanna á
aö svipta hulunni af þessu dularfulla
byggöarlagi eftir aö spuröist, aö þaö haföi
tekiö „landsins forna fjanda” I þjónustu
slna I samgöngumálunum meö jafngóöum
árangri og raun bar vitni.
Þannig hófst þá feröamannastraumur-
inn noröur i Arneshrepp sumariö 1966, er
slöan hefur veriö óslitinn og vaxandi,
þrátt fyrir ófullgeröan veg, grýttan og
seinfarinn á löngum kafla. Bendir um-
feröin til þess, aö menn telji sig fá fyrir-
höfn slna borgaöa, enda er landslag stór-
brotiö og hrikafagurt I Vlkursveit og tign
fjallanna meiri fyrir þaö, aö þau eru vlöa
skýrt afmörkuö og sjálfstæö. Leiöin liggur
meöfram ströndinni, þar sem fjaran er
heill ævintýraheimur út af fyrir sig meö
kynstrin öll af rekaviöi og fjölskrúöugu
llfrlki. Þeir, sem látiö hafa eftir sér aö
endurtaka feröina áratug síöar eöa svo,
undrast þau skemmtilegu stakkaskipti,
sem Utihúsabyggingarnar hafa tekiö.
Hvarvetna blasa nú viö reisuleg fjárhús
meö vélgengum kjöllurum og votheys-
hlööum i staö lágreistra og klúöurslegra
bygginga, þar sem gegningar voru bæöi
tlmafrekar og erfiöar, en reynast nú leik-
ur einn I samanburöi viö þaö, sem áöur
var. 1 gegnum tlöina hefur heyskapur og
húsamokstur veriö meö erfiöustustörfum
og beygt bak margra bænda. Nú er þess-
um þrældómi aflétt aö mestu I Vlkursveit,
þar sem hlutunum hefur veriö komiö I þaö
horf, aö hægt er aö láta vélarnar vinna
þau verk, sem vöövaafliö vann áöur.
Þaö gefur aö skilja aö svona ævintýra-
leg umskipti gerast ekki nema fyrir
ákveöna hvatningu hugsjónamanna, góöa
samvinnu og órofa samstööu allra aöila,
16
sem hlut eiga aö máli. Sá eldhugi, sem
áttistærstan þátt I þvl, aö Byggingaráætl-
un Arneshrepps var sett á laggimar, var
Guömundur P. Valgeirsson I Bæ, elsti
bóndi sveitarinnar. Hann er reyndar
landskunnur af skrifum slnum og frétta-
þjónustu fyrir dagblaöiö „Tlmann”. Guö-
mundur á merkisafmæli um þessar
mundir þvi aö hann varö 75 ára þann 11.
mal, þótt mörgum muni þykja þaö ótrú-
legt, þvl aö svo vel ber hann aldurinn, aö
llklegra þætti, aö hann væri 10 árum
yngri.
Til marks um hreysti hans og llfsfjör
má nefna, aö kominn á áttræöisaldurinn
tók hann þátt I keppnisgáska piltanna, er
voru aö losa einn sementsbllinn, meö þvl
aö bera tvo poka I fanginu. Léku fáir þaö
eftir honum þótt yngri væru.
Ekki er þvi ástæöa til aö fullyröa, aö
Guömundur standi á timamótum I þeim
skiiningi, aö nú muni hann draga sig I hlé
og setjastíhelgan stein, þvi aö enn heldur
hann velli fyrir „Elli kerlingu” og mun
honum skapfelldara aö vinna áfram aö
félagsbúi þeirra feöga meöan honum end-
ist llf og heilsa.
Guömundur Pétur Valgeirsson er
fæddur I Noröurfiröi á Ströndum 11. maí
áriö 1905. Foreldrar hans voru hjónin Val-
geir Jónsson Jónssonar Ölafssonar á Eyri
I Ingólfsfiröi og Sesselja Glsladóttir
Gislasonar I Noröurfiröi. Þau Valgeir og
Sesselja buggju I Noröurfiröi um meir en
40 ára skeiö og uröu kynsæl meö af-
brigöum. Eignuöust þau alls 18 börn og
komust 14 þeirra til fulloröinsára og
Ilentust þau flest I sveitinni og skipuöu
húsbónda- eöa húsfreyjusæti á nlu heimil-
um.
I þessum stóra systkinahópi ólst
Guömundur upp og má nærri geta, aö
snemma hafa börnin þurft aö hjálpa til
viö bústörfin eftir vl sem þrem og kraft-
ar leyföu. Og ekki lá neinn á liöi slnu-
Valgeir, heimilisfaöirinn, reyndi aö auka
aöföngin meö þvi aö stunda sjóróöra. Var
hann þannig lengi I skiprúmi hjá Guö-
mundi Péturssyni I Ófeigsfiröi á hákarla-
skipinu Ófeigi. En þegar tómstundir
gáfust sinnti hann kennslu barnanna, þvi
aö enginn var skólinn. Sérstaka rækt lagöi
aldamótakynslóöin viö hina andlegu- og
siöferöilegu hliö uppeldisins og þeim
trúnaöi brugöust Noröurfjaröarhjónin
ekki, enda drukku börn þeirra i sig guös-
trú og góöa siöi meö móöurmjólkinni, er
mótaöi lifsviöhorf þeirra og skoöanir.
Skömmu eftir fermingu réöist
Guömundur P. Valgeirsson til nafna slns I
Ófeigsfiröi, sem þá var oröinn aldraöur og
búinn aö missa báöar konur slnar. Féll
honum vel aö vinna hjá gamla manninum
og ber æ slöan hlýjan hug til ófeigs;
fjaröarheimilisins. Menntaþráin blundaöi
I br jósti Guömundar og um þessar mundir
braut hann heilann um þaö, hvernig hann
gæti oröiö borgunarmaöur fyrir skólavist
á Hvanneyri. Afréö hann loks aö kveöjá
Vlkursveit um sinn og freista gæfunnar á
sjónum. Þessi ráöabreytni heppnaöist-
Tuttugu og tveggja ára aö aldri náöi
Guömundur takmarki slnu og innritaöist *
Bændaskólann á Hvanneyri haustiö 1927-
Þaö fór svo sem Guömundur hugöi, oö
Hvanneyrardvölin varö honum mikib
ávinningur. Auk bóklega námsins
kynntist hann nýrri tækni og áöur óþekkt-
um vinnubrögöum, sem einkum voru
fólgin I notkun hestaverkfæra viö ræktufl
og heyskap. Hvanneyrarskólinn, undir
stjdrn Halldórs Vilhjálmssonar, var opinn
fyrir þeim nýjungum og framförum, sem
samtiminn haföi upp á aö bjóöa og þar var
tekiö fegins hendi viö allri viöleitni ti
aö auka afköstin og létta erfiöinu *
mannshöndinni. Plógurinn og herfiö tóku
viö af ristuspaöanum, sáöslétturnar
komu I staö gömlu þaksléttanna oi
hestasláttuvélin og rakstrarvélin leysW
orfiö og hrffuna aö miklu leyti af hólm»'
Landbúnaöarstörfin mátti þvl skoöa
nýju ljdsi og bóndaefniö noröan úr ArneS'
hreppi brann I skinninu eftir aö flýtj8
þessa nýju tækni heim I sveit sina, Þar
sem ölltún voru lltil og þýfö, en ræktunar'
möguleikar vlöa góöir. Áriö t92
Frámhald á 15. slöu-
islendingaÞaetti,■