Heimilistíminn - 07.11.1974, Side 27

gerftir af þessum lás eru með sex slikum
örmum.
Þrjátiu árum áður en Chubbs fann upp
lásinn sinn, kom bóndasonur frá Yorks-
hire til London, i þeim tilgangi að starfa
sem húsgagnasmiður. En Joseph
Bramah, eins og piltur hét, var með
höfuðið fullt af uppfinningum og hug-
myndum. Þá var það að London stóð á
öndinni vegna margra stórra innbrota.
Þjófarnir komust alls staðar inn, engir
lásar reyndust öruggir.
Bramah kom með nýja gerð lása árið
1784, en hann reyndist ekki mjög heppi-
legur, þar sem barnaleikur var að
„dirka” hann upp. 1 auglýsingum i blöð-
um var fólk varað við að brjóta upp
hurðina, ef það týndi lykli af slikum lás.
Heldur skyldi það hafa samband við
auglýsanda, sem kæmi á stundinni og
„dirkaði” lásinn upp.
Þess vegna tók Bramah sig til og endur-
bættilásinn. 1 glugga sinum i London setti
hann upp skilti og bauð hverjum þeim
manni 200 pund, sem gæti fundið upp
verkfæri til að stinga upp lása sina með.
Aöeins einn maður gaf sig fram, en hann
gafst upp eftir viku. Þar með sannfærðist
fólk og lás Bramah varð heimsfrægður.
Bramah sá fljótlega, að starfsmenn
hans gátu engan veginn haft undan fram-
leiðslu lása eftir pöntunum og venjuleg
verkfæri dugðu heldur ekki til. Bramah,
sem einnig varð frægur fyrir teikningar
sinar af iðnaðarvélum, varð fyrstur
manna til að vélsmiða lása.
En ekki var þó um fjöldaframleiðslu að
ræða, til þess voru lásarnir alltof nákvæm
smiði. Það var Bandarikjamaðurinn
Linus Yale, sem einhvern tima um 1850
tók að framleiða sina gerð lása I vélum i
stórum stil.
Lás af peningaskáp siðan 1883.
Eiginlega ætlaði Yale að verða manna
myndamálari eins og faðir hans, en tók að
sýsla við gerð einstakra lása fyrir banka-
hvelfingar. Arið 1861 fékk hann einkaleyfi
á lás þeim, sem átti eftir að fara sigurför
um heiminn, smekklásinn svonefnda, sem
olli beinlinis byltingu. Sá lás er að mestu
óbreyttur enn þann dag i dag.
Takmarkið var að framleiða öryggislás
með litlum, einföldum lykli, ódýran og
einfaldan i uppsetningu. Með fjöldafram-
leiðslu og furðulegum tækjum, gat verk-
smiöja Yales búið til smáhluti, sem voru
alveg eins. Þróunin var eins og i öðrum
iönaöi. Framleiddar voru klukkur,
saumavélar, byssur og ritvélar á færi-
bandi. En Yale tók til óvenjulegs ráðs —
hann setti þessa smáhluti, sem voru allir
eins saman á mismunandi vegu, þar sem
engir tveir lásar máttu vera nákvæmlega
eins. Inni i Yale-hólkunum eru fimmrásir
með mislöngum stimplum, sem fjaðrir
ýta á. Rásirnar eru boraðar sjálfvirkt i
fræsivél I átta misjöfnum stærðum, og
þannig fást 32.768 mismunandi lásar!
H$GIÐ
— Almáttugur! Klukkan er að verða
eitt. Ég ætti að vera komin upp i rúm
hjá cinhverjum fyrir iöngu!
Læknirinn hringdi æstur til eins
sjúklings sins: — Ávísunin yðar kom
aftur frá bankanum.
— Það er allt i lagi, svaraði hinn. — Ég
fékk flenzuna ifka aftur.
Ökumaðurinn var meira en pinuiftið
ölvaður, þegar iögreglumaður
stöðvaði bil hans.
— Má ég sjá ökuskírteinið?
— ökuskirteinið? Já, en þið tókuð það
fyrir mánuði. Þú ætlar þó ekki að
segja mér, að þið séuð búnir að týna
þvi?
Við skoðanakönnun var gömui kona
spurð að þvi, hvort henni fyndist of
mikið af kynlifi og hryöjuverkum i
kvikmyndahúsunum nú til dags.
— Ég veit það ckki, svaraði sú gamla.
— Ég sit alltaf út á enda, svo ég veit
ekki hvað hitt fólkið er að gera.
— Jæja, Jónsi. Viltu nú segja mér
hvers vegna ég flengdi þig.
— Þetta var þér líkt. Að berja mig
fyrst sundur og saman og niuna svo
ekki hvers vegna.
DRAGIÐ strik milli punktanna frá 1 til 61, þangaö til I ijóo kemur þetta, sem veslings
maðurinn er svona hræddur við.
27