Heimilistíminn - 07.02.1980, Blaðsíða 12

1
EÍLIFÐARVÉLIN
— er hægt að búa hana til?
Fyrri hluti
Er hægt að búa til eilífðar-
vél? Margir hafa gert tilraunir
til þess/ en árangurinn orðið
lítill, nema þá helzt til
skemmtunar.
Meö eilifðarvél er átt við hreyfil,
sem án aðstoðar utanaðkomandi orku
annarrar en þyngdaraflsins, getur
haldiðáfram aðhreyfast, unz hann er
oröinn Utslitinn.
Sumir fullyrða, aö til þess að
„apparatiö” geti talizt eilifðarvél,
veröi það að framleiða meiri orku en
þá sem þarf til þess að knýja það
áfram. Það eru til nokkrar leiðir til
þess að viðhalda stöðugri hreyfingu,
ef eitthvert náttUruafl er notað.
Til dæmis eru til ýmsar ár, sem
vitað er að aldrei þorna, og sem hægt
er að láta snúa hjóli eins lengi og hjól-
ið endist. Jafnvel eins óstöðugt afl og
vindinn mætti nota til aö lyfta lóði og
safna þannig orku sem nota mætti i
logni.
En þetta geta ekki talizt eilifðar-
hreyflar, þvi að þeir þurfa utanað-
komandi orku til að knýja sig áfram.
Fyrsta tækið, sem búið, var til og
snúast átti til eillföar, var hjólið, sem
sést á 1. mynd. Þvi er lýst i teiknibók
frá þrettándu öld eftir Willars de
Honcourt, byggingameistara. Siðan
hefur hjól þetta veriö fundið upp
mörg hundruð sinnum.
Eins og sjá má á myndinni, eru
vogarstengur meö lóöum á endanum
festar við hjólið. Stengurnar eru á
hjörum, þannig að til annarrar
hliöarinnar leggjast þær upp að hjól-
inu, en til hinnar hliðarinnar standa
þær beint út. Með þvi að lóðin hægra
megin hafa lengri vogararm, þyngja
þau hjólin meira niður þeim megin, og
á þá hjólið að snúast réttsælis.
Gallinn er hinsvegar sá að lóðin
verða alltaf fleiri þeim megin á hjól-
inu, sem vogararmarnir eru styttri,
þ.e. vinstra megin, eins og sjá má á
myndinni. Eins ogstaöa hjólsins er á
myndinni, er vogarafl lóðanna hægra
megin aðeins 80% af þvi, sem það er
vinstra megin. Ætla mætti þá, að hjól-
iðsnerist rangsælis, en svo er ekki.
Hjólið mundi fara af staö i þessari
stöðu, en áður en næsta vogarstöng
félli yfir sig, yrði vogaraflið orðið
jafnt og hjólið mundi stöðvast.
Margar tilraunir með eilifðar-
hreyfla hafa byggzt á eiginleikum
vökva. A 2.mynd sést bikarlaga ilát,
sem mjókkar til botnsins, unz það
veröur að pipu, sem beygir upp á við
og siðan niður i bikarinn. Hugmyndin
er sú, að vatnið I bikarnum sé miklu
þyngra en vatniöipipunni og hljóti þvi
að ýta þvi upp, unz það tekur að
renna ofan i bikarinn aftur, og þannig
myndist hringrás, sem ekki muni
hætta fyrr en vatnið hefur gufað upp.
Veilan i þessari hugmynd er sú, að
þrýstingur I vökva fer aöeins eftir
dýpt hans, en ekki magni. Þó að
milljónir lesta af vatni væri i bikarn-
um, mundi yfirborð vatnsins I pipunni
eftir sem áöur vera jafnhátt og I bik-
arnum.
Föndur-hornið
Ef ykkur langar til þess
að sauma eitthvað auðvelt
en um leið gagnlegt, þá
koma hér tvær hugmyndir,
sem enginn ætti að eiga er-
fitt með að gera að raun-
veruleika. Annað er sið
skyrta sem má nota sem
náttkjól, skyrtu yfir siðbux-
ur, eða utan yfír sundbol á
12