NT - 24.04.1984, Blaðsíða 4

Þriðjudagur 24. apríl 1984 4
Tillögurnar sem nú eru ræddar til að stoppa upp I fjárlagagatið:
Auknar erlendar lántök
ur og stór niðurskurður
- ásamt söluskatti á þjónustu arkitekta, lögfræðinga og verkfræðinga
Auknar erlendar lántökur, lækkun á niður-
greiðslum landbúnaðarvara, söluskattur á þjón-
ustu verkfræðinga, lögfræðinga, arkitekta og
fleiri þjónustuaðila, hækkun á lyfjaverði og
þjónustu sérfræðinga, hærra bensínverð. Þetta
eru nokkrar þeirra tillagna sem nú eru ræddar
til að loka fjárlagagatinu.
aukafundi í þingflokkum
Kynnt í morgun
A fundi ríkisstjórnarinnar
sem hófst í morgun voru kynnt-
ar tillögur um það hvernig
stoppað skuli í fjárlagagatið.
Samkomulag varð um þessar
tillögur á fundi síðast liðinn
fimmtudag þar sem mættir voru
auk fjármálaráðherra Alberts
Guðmundssonar, Steingrímur
Hermannsson, Þorsteinn Páls-
son, Jón Helgason og em-
bættismenn. Gert er ráð fyrir að
þessar hugmyndir verði kynntar
a aukatunai í
stjórnarflokkanna síðdegis.
Fallist menn á þá afgreiðslu
málsins sem þarna er lögð til er
þess jafnvel að vænta að fyrir
helgina verði lagður fram á
Alþingi bandormur með þeim
lagabreytingum sem gera þarf
svo hægt verði að fara þær leiðir
sem þarna eru markaðar.
Þrjár meginleiðir
í meginatriðum má flokka
tillögurnar í þrjá þætti. f fyrsta
lagi erlendar lántökur, í öðru
lagi niðurskurð á útgjöldum og
í þriðja lagi ný tekjuöflun. Sam-
kvæmt heimildum NT er um
helmingi fyrirsjáanlegs halla,
sem er um 2000 milljónir króna,
mætt með niðurskurði á útgjöld-
um ríkisins, eða með tilfærslum
meðal annars yfir til sveitarfé-
laga. Þessum niðurskurði verð-
ur skipt niður á ráðuneytin og er
við það miðað að þau dragi úr
útgjöldum um 5% að jafnaði til
viðbótar við það sem gert var
ráð fyrir við fjárlagagerðina.
Ljóst er þó að um það getur
ekki orðið að ræða í öllum
ráðuneytunum, þannig verður
sparnaðurinn nokkuð misjafn
frá einu ráðuneyti til annars.
Enn er haldið við 300 milljóna
króna sparnað í heilbrigðiskerf-
inu og jafnvel talað um að auka
hann um 40 milljónir til viðbót-
Garðar Hólm fer víða
■ Oft er hægt að komast langt
með auglýsingum og með því að
„spila sig stóran“, eins og sagt
er. Hver man ekki eftir sögu
Halldórs Laxness um gervi-
söngvarann Garðar Hólm, sem
fór til útlanda og lét sem hann
gerði þar garðinn frægan. Af
sendibréfum heim á Garðars-
hólma mátti skilja að hann hefði
hlotið mikla vegsemd og unnið
svo stóra sigra að hann varð
brátt „heimsfrægur á íslandi".
Margir hafa orðið til að reisa.
slíka loftkastala um persónur
sínar um dagana, og sumir með
hinum mestu klókindum.
Fáir hafa þó blásið upp meiri
reykmerkjum í kringum slíkar
leiksýningar en sagnfræðingur-
inn Hannes Hólmsteinn Gissur-
arson.
í nokkur ár hefur hann gert
sig gjaldgengan með því að
fjölfalda ítrekað í dagblöð valda
kafla úr öfgakenndum ritum
útlendinganna Milton Fried-
mans og Friðriks Hayeks. Öfg-
arnir ganga, í sem stystu máli,
út á það, að syngja Íof og prís
um ríku mennina og færa rök
fyrir því að þeir þurfi að hafa
frelsi til að kaupa sér næturkon-
ur, vímugjafa og klámrit. Þetta
er svo kallað „frjálshyggja".
Ríku karlarnir hafa skiljan-
lega haft gaman af þessu. Ragn-
ar Halldórsson forstjóri ÍSAL,
sem er frægur spaugari, bauðst
meira að segja til að halda
Hannesi þessum afmælisveislu
þegar hann varð þrítugur, ef
hann aðeins lofaði að sprella
dálítið um kommaskratta og
segja klúrna brandara. Dreng-
urinn hélt þetta vera mikinn
frama fyrir sig, enda bjó Ragnar
til veislunnar á sama hátt og
tíðkast um sjötugsafmæli þjóð-
höfðingja.
Drykkjubræðrum Ragnars
þótti þetta^hins vegar hin besta
skemmtun. Vildu þeir ólmir að
slík uppátæki yrðu gerð að
föstum lið í samkvæmislífi yfir-
stéttarinnar í Reykjavík. Þetta
varð til þess að þeir ákváðu að
stofna næturklúbb um slíkar
skemmtanir. í dúr við kímni-
gáfu sína völdu þeir klúbbnum
sprenghlægilegt heiti. Þeir
kölluðu hann „Rannsókna-
stofnun Jóns Þorlákssonar1' og
boðuðu til stofnfundar með mat
og drykk. Hugmyndin er svo
stórkostleg að rnaður hlýtur að
harma að DV skuli ekki veita
menningarverðlaun’fyrir brand-
ara ársins. Þessi er sá albesti á
árinu 1983, og kemur svo mikið
á óvart. Ekki var vitað að virðu-
og frjálshyggja eiga saman.
Hann ætlar væntanlega að sýna
fram á hvernig góðum og virðu-
legum íhaldsmönnum sæmir að
fara í vændishús og reykja hass.
Heyrst hefur að ritgerðin byggi
á kenningunni um tvöfalt sið-
gæði.
Hannes virðist hins vegar litlu
hafa komið í verk á því sviðinu,
ef nokkuð er að marka persónu-
leg sendibréf hans hingað heim.
(Móttakendur þessara bréfa
hans hafa væntanlega frá honum
fyrirmæli um að leka þeim kerf-
isbundið í Morgunblaðið eða
DV). í bréfum þessum tíundar
liann afrek sín og frama í
legir menn eins og Jónas Haralz
bankastjóri Landsbankans og
Guðmundur Magnússon Háskóla-
rektor, sem voru kosnir í fyrstu
skemmtinefnd, hefðu sömu
mergjuðu kímnigáfuna og
Ragnar Halldórsson.
Að loknum veisluhöldunum
fór Hannes Hólmsteinn aftur út
til Oxford þar sem hann segist
ætla að skrifa fræðilega ritgerð
um það hversu vel íhaldsstefna
útlöndum, að hætti Garðars
Hólm. Mest virðast þetta vera
.samkvæmissögur.
Þannig segir hann frá því að
hann hafi borðað hádegisverð
með höfuðgoði frjálshyggjunn-
ar, Milton Friedman. Hannes
Hólm segir frá því að hann hafi
kynnt Friedman uppgötvun sína
frá íslandi um að ekki væri til
neitt sem héti ókeypis hádeg-
isverður. Menn þurfi alltaf að
ar. Búið var að reikna með 100
milljóna króna sparnaði í
menntamálaráðuneytinu með
því að hætta við að brúa að fullu
svonefnda umframfjárþörf náms-
manna. Samkvæmt heimildum
NT er nú lagður til enn frekari
sparnaður í menntamálaráðu-
neytinu um 70 til 80 milljónir
króna. Hvar sparnaðarhnífnum
verður beitt til að ná þessari
viðbót er ekki ljóst, en talað um
aukna þátttöku sveitarfélaga í
rekstri skólanna til dæmis í
sambandi við skólaakstur. Þá er
rætt um 40 milljóna króna sparn-
að í málaflokkum iðnaðarráðu-
borga fyrir sig á einhvern hátt.
Var Hannes Hóim greinilega
ansi stoltur af því að geta hjálp-
að Friedman við að finna nýja
fræðilega hugmynd. Friedman
er hins vegar hógvær maður,
miðað við Hannes, og hafði
hann ekki orð á að hann þekkti
kenningu þessa mætavel - enda
hefur hann skrifað um hana
nokkrar bækur.
Þá segir Hannes frá því að
liann liafi hitt Hayek gamla og
stofnað um hann gúrúfélag, og
einnig hafi hann snætt málsverð
með Harris lávarði í London.
Ein vegsemdin sem Hannes
hefur greint frá er sú, að honum
hafi hlotnast aðgangur að fjáll-
gönguklúbbi frjálshyggju-
manna, Mont Pelerin samtökun-
num svokölluðum. Sá klúbbur
heldur skemmtanir einu sinni á
ári upp á samnefndu fjalli í
Kaliforníu. Þar eru fluttar
frjálshyggnar ræður, skálað og
sýndar frjálshyggnar myndir að
hætti Kaliforníumanna.
Nýjasta vegsemdin á löngum
lista Hannesar Hólm er sú sem
hann greinir frá í fréttatilkynn-
ingu sem hann sendi í Morgun-
blaðið fyrir skömmu. Þar segir
hann að sér hafi hlotnast sá
mikli heiður að fá nokkur Sterl-
ingspund í styrk frá stúdenta-
garði þeim er hann dvelur á,
ásamt leyfi til að drekka kaffi í
návist kennara sinna. Þessu til
staðfestingar sendir hann einnig
mynd af sjálfum sér þar sem
hann hefur hvolft svörtu smjör-
fati yfir hnakkann á sér.
Námsmenn erlendis segja að
styrkveitingar slíkar séu hvers-.
'dagslegt brauð sem flestir fái að
bíta í. Auk þess sé víða góð
aðstaða til kaffidrykkju, líkfog
á íslandi. Þykir þcim þetta lítið
fréttaefni, en heyrst hefur að
mönnum hafi þótt gaman að
spaugi þessu í skemmtiklúbbi
Ragnars í álverinu. Skuggi
neytisins til viðbótar við þær 60
milljónir sem búið var að áætla.
Minni niður-
greiðslur á
móti láglauna-
tilfærslum
Til að greiða fyrir samningum
á vinnumarkaðinum lofaði
ríkisstjórnin 300 milljóna
króna tilfærslum til aðstoðar við
þá sem lökust hafa kjörin. Til
að mæta þessu er nú ráðgert að
minnka niðurgreiðslur á ýmsum
landbúnaðarvörum um samtals
200 milljónir króna.
Nýir tekjustofnar
Með því að herða innheimtu
söluskatts og fækka undanþág-
um er stefnt að því að
afla allt að 200 milljóna króna.
Fallið hefur verið frá hugmynd-
inni um að leggja söluskatt á
alla matvöru. Þess í stað er
hugmyndin að innheimta sölu-
skatt af þjónustu sem verið
hefur undanþegin skattinum, til
dæmis þjónustu lögfræðinga,
•verkfræðinga, arkitekta og ráð-
gjafa svo dæmi séu tekin.
Gert er ráð fyrir auknum
sértekjum til dæmis í heilbrigð-
isþjónustunni. Neytendur verði
látnir taka ríkari þátt í kostnaði
við sérfræðiþjónustu og í með-
alakostnaði svo dæmi séu nefnd.
Vegna kjördæmasjónarmiða
treysta menn sér ekki til að
skera niður útgjöld til vegamála
en í staðinn hallast menn að
veggjaldi sem tekið yrði í hækk-
uðu bensínverði.
Erlend lántaka
aukin
Síðast en ekki síst. Erlend
lántaka verður aukin. Leitast
verður við að framlengja lán
sem falla í gjalddaga á árinu og
ný lán tekin til að brúa bilið, og
eru nefndar í því sambandi
tölur á bilinu 600 til 700 milljón-
ir króna þegar allt er tínt til.
Talsverður hluti yrði jafnvel
skammtímalán sem gerðu
stjórninni klefft að dreifa
hallanum yfir á næsta fjárlagaár,
en undirbúningurfjárlaga næsta
árs er þegar hafinn. Fjármála-
ráðherra sagðist í gær gera sér
vonir um að vegna aukinnar
þjóðarframleiðslu þyrfti þessi
aukna erlenda lántaka ekki að
hafa í för með sér að hlutfall
erlendra skulda af þjóðarfram-
leiðslu færi upp fyrir 60%.
Bandormur á
fimmtudag
Ljóst er að þær hugmyndir
sem nú eru reifaðar hafa í för
með sér að einhverjar laga-.
breytingar verður að gera.
Stjórnarsinnar sem NT ræddi
við í gær sögðu að ef samstaða
næðist um að fara þessar leiðir
á fundi ríkisstjórnarinnar nú í
morgun og á fundum þingflokk-
anna sem að öllum líkindum
verða boðaðir síðdegis megi
jafnvel vænta þess að strax á
fimmtudag verði lagður fram á
Alþingi bandormur með þeim
lagabreytingum sem gera þarf.
Hins vegar lögðu allir áherslu á
að það plagg sem lagt var fyrir
ríkisstjórnina í morgun væri
aðeins hugmyndir. Þær gætu
tekið breytingum í meðferð
stjórnar og þingflokka.
■ Þessi bíll sem stóð á bílastæði við Krummahóla tók svikaiaust
við sér þegar eigandinn gangsetti hann á fimmtudag því hann stóð
þá fyrirvaralaust í björtu báli. Eigandinn komst út ásamt fjölskyldu
sinni og kallaði slökkviliðið til. Þegar það kom á staðinn var bíllinn
alelda. Slökkvistarflö gekk þó vel en bflar sem stóðu við sitthvora
hlið bflsins skemmdust nokkuð af eldinum.
NT mynd Sverrir