NT - 25.04.1984, Qupperneq 4

Lifendur munu öf-
unda hina dauðu
- eftir kjarnorkustyrjöldina
i Það líða 7 mínútur frá því að forstjóri annars hvors ógnarveldisins „ýtir á hnappinn",
þar til fyrstu kjamasprengjurnar springa yfir „óvinalandi“. Hinn forstjórinn hefur 5
mínútur til að ákveða hvort og hvemig eigi að svara árásinni. Þrjátíu mínútum síðar er
styrjóldinni lokið með fullkomnum ósigri allra aðila. Mestur hluti mannvirkja á
norðurhveli jarðar em nú kolarústir einar og til himins stígur biksvartur mókkur sem
byrgir alla sólarsýn og veldur margra mánaða kuldaskeiði.
■ Séð yfir hluta áheyrenda í Norræna húsinu á föstudaginn langa. Húsfyllir var á samkomunni og
munu sumirhafa orðio fráað hverfa. -NT-mynd Róbert
Miðvikudagur 25. apríl 1984
Þessi lýsing sem um margt
minnir á fornar spásagnir um
ragnarök og fimbulvetur, er
megin niðustaðan af þeirri
dagskrá sem læknar og eðlis-
fræðingar gengust fyrir í Norr-
æna húsinu á-föstudaginn langa.
Það vakti sérstaka athygli
hversu skammur umhugsunar-
tími gefst til að taka ákvörðun
um hvort árás skuli svarað. Þar
við bætist að þær upplýsingar
sem fyrir hendi eru á þessum
tíma gefa ekki óyggjandi full-
vissu um að árás sé í raun og
veru hafin.
Kjarnorkuárás annars heims-
veldisins á hitt mundi trúlega
hefjast á þann veg, að samtímis
yrði skotið af stað hundruðum
langdrægra eldflauga og 4-5
eldflaugum frá kafbátum í ná-
grenni „óvinalandsins". Tveim
mínútum síðar taka að berast
viðvaranir frá gerfihnöttum sem
búnir eru innfrarauðum skynjur-'
um sem skynjað geta útblástur '
flauganna. Þessar viðvaranir
eru þó ekki óyggjandi í þeim
skilningi að engin fullvissa gefst
fyrir því að hér sé um árásar-
fíaugar að ræða en ekki eitthvað
annað.
Það tekur langdrægu eld-
flaugarnar u.þ.b. 25-30 mínútur
að komast á leiðarenda, en
eldflaugar þær sem skotið er frá
kafbátum ná ákvörðunarstað
sínum á 7 mínútum. Aðalhlut-
verk kafbátaflauganna er að
greiða „óvinalandinu" rafsegul-
högg sem eyðileggur ýmsan við-
kvæman fjarskipta- og rafeinda-
búnað og gerir þannig illkleift
eða jafnvel með öllu ómögulegt
að ná sambandi manna í milli.
Það er þannig á þessu stutta
tímabili, frá þriðju til sjöundu
mínútu sem taka þarf hina ör-
lagaríku ákvörðun um það
hvort tortíma skuli gervallri
heimsbyggðinni. Ákvörðun,
sem svo eftir allt saman gæti
hugslega hafa grundvallast á
misskilningi.
Eftir að fyrstu sprengjurnar
springa á 7. mínútu er að sjálf-
sögðu fengin býsna örugg vissa
fyrir því að árás sé hafin, en
rafsegulhöggið hefur á hinn
bóginn valdið gífurlegum
skemmdum á fjarskiptakerfinu.
Þeir sérfræðingar sem töluðu í
Norræna húsinu á föstudaginn
virtust þó álíta að enn myndu
vera eftir nokkrir möguleikar til
gagnárásar.
Kaífas messar
í Seðlabankanum
■ Trúuðum íslendingum hef-
ur lengi leiðst hve fábreytt og
dauft trúarlíf landsmanna er.
Eftir að Þjóðkirkjan tók Mar-
tein Lúther inn á gafl, árið
1550 eða svo, er ekkert púður
í helgiathöfnum lengur. íburð-
ur í klæðum, húsakynnum,
söng og serimóníum er í al-
gjöru lágmarki. Þá er næsta
lítið um uppljómandi helgi-
leiki.
Þó er ein deild Þjóðkirkj-
unnar sem sker sig úr hvað
þetta snertir. Það er Seðla-
bankinn. Þar er yfirleitt vel til
helgihaldsins vandað. Ekki
vantar þar heldur frumlegheit-
in. Enda er Seðlabankinn lang
vinsælasti söfnuður landsins.
Kemur það meðal annars fram
í því að þjóðin ætlar nú að
reisa honum glæsilegt musteri
við sinn helgasta hól, Arnarhól
í Reykjavík. Er það mál
manna að Seðlakirkja þessi
verði glæsilegri en aðrar kirkj-
ur sem fyrir eru í landinu.
Eitthvað hafa vantrúaðir
leikmenn verið að nöldra yífir
framkvæmdum þessum.
Drengir þessir efast um að
hagkvæmt og nauðsynlegt sé
að reisa svona hús. Þeir telja
þetta muni engu skila í þjóðar-
sarpinn, heldurstanda sem dýr
minnisvarði um offjárfestingar
þær allar sem bankinn hefur
hjálpað þjóðinni út í síðustu
áratugina.
Hið rétta í þessu máli er að
hagfræðideild Þjóðkirkjunnar
hefur fyrir laungu reiknað arð-
semi musterisins. Leikmenn
skilja að sjálfsögðu ekki niður-
stöðurnar, enda er ekki reikn-
að í krónum og aurum. Arð-
semi svona bygginga verður
aðeins metin í astralmyntum
sem ekki hafa skráð gengi í
Seðlabankanum.
í ár voru þeir með páska-
messuna í fyrra fallinu í Seðla-
bankanum, eða á þriðjudegin-
um fyrir páska. Eitthvað mun
það tengjast því, að ólíkt
öðrum prestum neita Seðla-
bankamenn að vinna á sunnu-
dögum. Engu að síður mæltist
yfir 100 prósent. Nú sagði
hann að tekist hefði að hemja
þennan hættulega dans á einu
ári, og það án þess að loka einu
einasta diskóteki. Væri þar
góður árangur því eins og allir
vita er offjárfestingin til lands
og sjávar geigvænleg. Risu
of fast í lurginn tekið. Frægt
var til dæmis þegar sálfræðing-
ar sönnuðu að börn lands-
manna pissuðu iðulega undir
nóttina eftir að æðsti prestur-
inn hafði birst á skjágluggum
heimilanna og fellt gengið.
Varð þetta til þess að útvarps-
athöfnin vel fyrir, en hún kall-
ast ársfundur í ritningu
bankans.
Mikið var um söng og synda-
kvitteringar en hápunkti náði
athöfnin er æðstiprestur
bankans, Kaífas, sté í stólinn
með reikningsskil syndanna
fyrir þjóðarbúið. Þessararstól-
ræðu er ætíð beðið með mikilli
eftirvæntingu því í henni opin-
berar presturinn þá háttu sem
landsmönnum "leyfist að við-
hafa næsta árið. Hann er flínk-
ur vandamálafræðingur hann
Kaífas og geymir ráð undir rifi
hverju.
Fyrst leit hann til baka. Á
páskafundinum fyrir einu ári
sagði hann að dansinn í kring-
um gullkálfinn væri orðinn svo
villtur að verðbólgan stefndi
menn síðan úr sætum til að
fagna því að tekist hefur að
kveða verðbólgudrauginn
niður.
Eitthvað var um fermingar-
börn við messuna og fóru þau
með trúarjátninguna í kór:
„Ég trúi á guð almáttugan,
Milton Friedman og peninga-
kenningu hans o.s.frv.". Var
þetta hinn fríðasti hópur vel
fiðraðra páskahænsna.
Eitt var lang merkilegast í
ræðu æðstaprestsins. Hann
boðaði nýja stefnu í gengismál-
um þjóðarinnar. Það verður
að segjast eins og er, að oft
hefur vor andlegi leiðtogi verið
grimmur og fellt gengi lands-
manna ótæpilega. Víst hafa
sauðirnir átt refsingu sína
skilið, en mörgum hefur þótt
stjórinn bannaði að birt yrði
mynd af prestinum með frétta-
tilkynningum þessum.
Nú hafa sem sé orðið sinna-
skipti í Seðlabankanum. Ritn-
ingin hefur verið túlkuð upp á
nýtt og nú á gengi landsmanna
að vera stöðugt. Kaífas kallaði
það „höfuðnauðsyn" að þessu
sinni. Víst mun langþreyttum
söfnuðinum þykja skrýtið að
þessi nýi siður skuli svo snögg-
lega upp tekinn. Voru þá allar
refsingar fyrri ára til einskis?
Ekki mun það vera, að sögn
prestsins. Því til áréttingar
benti hann á að vegir Fried-
mans eru órannsakanlegir,
eins og tölfræðingurinn David
Hendry hjá Englandsbanka
sannaði fyrir skömmu.
Skuggi
Á tíundu mínútu töldu eðlis-
fræðingarnir að væri síðasta
tækitæri tii að sfeóta langdræg-
um flaugum, ef menn vildu vera
vissir um að þær yrðu ekki fyrir
skemmdum af völdum röntgen-
geisla frá háloftasprengingum,
meðan hreyflar þeirra eru í
gangi.
Á meðan þessu fer fram held-
ur árásaraðilinn áfram að skjóta
eldflaugum frá kafbátum og þær
munu springa í 100-200 metra
hæð yfir skotstöðum sínum, að
meðaltali ein á mínútu.
Eftir 25-30 mínútur frá því að
fyrstu eldfláugunum var skotið
ná svo langdrægu flaugarnar
takmarki sínu og sprengja í loft
upp síðustu leyfar siðmenning-
arinnar.
Árásarstórveldið mun að sínu
leyti fá nokkurn veginn alveg
sömu útreið og hér hefur verið
lýst en fær kannski gálgafrest
sem nemur tíu mínútum eða
svo.
- Áhrif sprengjunnar.
Það er erfitt að gera sér í
hugarlund þá óstjórnlegu eyði-
leggingu, ógn og fjöldadauða
sem verður þegar kjarna-
sprengja springur. í Hírósíma
bjuggu um 100 þúsund manns
þegar Bandaríkjamenn þurrk-
uðu hana út af landabréfinu
árið 1945 með einni kjarna-
sprengju. Þó hafði sú sprengja
ekki nema lítið brot af sprengi-
mætti þeirra sprengja sem nú
eru algengastar í vopnabúrum
stórveldanna.
Sprengimátturinn er
geigvænlegri en unnt er að lýsa
með orðum. Sömu sögu er að
segja um hitann sem myndast
við sprenginguna. Jafnvei á
sólinni mun ekki að finna slíkan
hita. Síðast en ekki síst ber svo
að geta um geislavirknina sem
berst yfir miklu víðara svæði en
önnur áhrif sprengjunnar og
drepur allt sem hún nær til. Hluti
geislavirkninnar berst upp í
háloftin með sprengistróknum
og getur borist þar um óravegu
áður en hún fellur til jarðar sem
geislavirkt regn og eitrar allan
gróður og allt drykkjarvatn.
- Kjarnorkuveturinn mikli.
Enn er þó ekki öll sagan
sögð. Við hinn ægilega hita sem
myndast við sprengingarnar,
verða miklir brunar um þann
hluta jarðarkringlunnar sem
fyrir kjarnorkustríðinu verður.
Reykjarmekkirnir sem stíga
munu til himins frá öllum þess-
um brunum, telja eðlisfræðing-
ar nú að munu nægja til að hylja
allan norðurhluta hnattarins og
jafnvel munu þeir teygja sig
eitthvað yfir á suðurhvelið.
Geislar sólarinnar munu ekki
ná að brjótast í gegnum þetta
biksvarta útflæði nema að litlu
leyti og afleiðingin verður því
sú að hitastig lækkar verulega -
er jafnvel álitið að lækkunin
geti numið tugum gráða. Þetta
þýðir á venjulegu máli að vetur
gengur í garð, jafnvel þótt þessir
atburðir yrðu um hásumar.
- Lifendur og dauðir.
- En hvað verður um allt
fólkið.
Stór hluti mun tætast í sundur
og stikna í sprengingunni sjálfri,
allmargir til viðbótar munu
óhjákvæmilega deyja af geisla-
sýkinni á mislöngum tíma. Ein-
hverjir munu þó lifa af, en
þeirra bíður ekki glæsileg
veröld. Stærstur hluti lækna og
hjúkrunarliðs mun farast í
sprengingunum og þeir sem eftir
lifa munu hvorki ráða yfir tækni
né lyfjum til að hlynna að hinum
slösuðu.
Matur verður af skornum
skammti og hinir lifandi munu
heldur ekki hafa neina mögu-
leika til að vita hvort maturinn
sem þeir leggja sér til munns sé
eitraður af völdum geislunar
eða ekki. Sömu sögu er að segja
um drykkjarvatnið.
Einn þeirra lækna sem töluðu
í Norræna húsinu á föstudaginn,
lýsti sálarástandi þeirra sem
kunna að lifa af með þessum.
orðum:
„Hinir lifandi munu öfunda
þá sem dóu.“
■ Á Friðarviku ’84 í Norræna húsinu var starfrækt myndsmiðja
fyrir börn og fullorðna undir handleiðslu myndlistarmanna. Ljós-
myndarinn festi þessar tvær ungu konur á fdmu sína, þar sem þær
eru önnum kafnar við að mála sólina og regnbogann.