NT - 25.04.1984, Blaðsíða 9

NT - 25.04.1984, Blaðsíða 9
!n Miðvikudagur 25. apríl 1984 9 ju 1 ■ Minning fremst áminning um að fara vel með starfsorkuna og spara hana fyrir lífið. Þegar ég lýk þessum línum finn ég mest til þess hve margt er eftir að segja, sem máli skiptir og hve margt við sem urðum þess aðnjótandi að starfa með Halldóri Pálssyni eigum eftir að þakka honum fyrir. Við munum greiða af þeirri skuld hvenær, sem við minnumst hans. Við hjónin sendum Sigríði innilegustu samúðarkveðjur. -Jónas Jónsson t Deyr fé, deyja frœndur, deyr sjálfur it sama en orðstír deyr aldregi hveim er sér góðan getr. Dr. Halldór Pálsson, fyrrver- andi búnaðarmálastjóri lést á Landspítalanum þann 12. apríl sl. tæplega 73 ára gamall. í tvo áratugi hafði hann oft átt við mikil veikindi að stríða, en alltaf verið sístarfandi, þegar orkan leyfði. Hann var atorku- samur, eins og forfeður hans, sem voru glöggskyggnir búmenn, ásamt aflasælum og hugrökkum útgerðarmönnum. Halldór ólst upp á heimili foreldra sinna í hópi margra systkina. Hann hlaut ágæta menntun. Varð stúdent frá Menntaskólanum í Reykjavík. Stundaði framhaldsnám við há- skólana í Cambridge og Edin- borg. Lauk doktorsprófi Ph.D. 1938. Eftir að námi lauk gerðist Halldór starfsmaður Búnaðar- félags íslands og vann hann þar alla tíð eða í nær 47 ár alls. Fyrst sem sauðfjárræktarráðunautur frá 1937 til 1962 eða í aldarfjórð- ung. Búnaðarmálastjóri frá árs- byrjun 1963 þar til í maí 1980 að hann kaus að hætta því starfi sakir þess að heilsan var aldrei nógu góð. Eftir það var hann áfram kosinn af stjórn Búnaðar- félags íslands í stjórn Fram- leiðnisjóðs landbúnaðarins og gegndi hann því starfi til dauða- dags. Hér verða ekki rakin til hlítar störf Halldórs því ef gera á þeim sómasamleg skil þá yrði það bæði stór og fróðleg bók. Þegar Halldór tók við sauð- fjárræktarráðunautsstarfinu herjuðu miklir sjúkdómar í sauðfénu, bæði mæðiveiki og garnaveiki. Kynbótastarfið var því ekki auðvelt. Pað er fyrst eftir að fjárskipti á sýktum svæðum voru afstaðin og bólu- setning hófst gegn garnaveiki sem hægt var að hefja kynbóta- starfið að nýju. Eftir þriggja áratuga baráttu við sjúkdóma þessa tókst að útrýma þeim. Það var langur tími og kostaði líka mikið fjármagn, vinnu og þekkingu. Bændastéttin og ís- lenska þjóðin var heppin að hafa Halldór fyrir sauðfjárrækt- arráðunaut á þessum árum. Mann með skarpar gáfur, mikla þekkingu og ódrepandi áhuga á sauðfjárræktinni. Samhliða ráðunautsstarfinu var hann m.a. sérfræðingur í búfjárrækt við búnaðardeild Atvinnudeildar Háskólans og forstjóri þeirrar deildar frá 1942-1963. Hann beitti sér fyrir tilraunastöð í sauðfjárrækt og hófust tilraunir að Hesti í Borgarfirði árið 1943. Tilraunabúið að Hesti hefur sýnt það og sannað að kynbætur íslenska fjárstofnsins hafa tekist vonum framar, ekki síst þegar það er haft í huga að landið er allt sundurskorið af girðingum og strangar reglur gilda um flutning fjár og sæðis á milli hólfa. Frá Hesti hafa komið margir úrvals hrútar til sæð- ingarstöðva og með sæðingum hefur tekist að kynbæta fjár- stofninn verulega. Árangur starfsins á Hesti er augljós, stóraukin frjósemi ánna. miklu betur vaxnir dilkar og mun meiri afurðir eftir hverja á, ásamt hagnýtri fóðrun og hirðingu allri. Það er síaðreynd að tilraunabúið á Hesti hefur með árunum endurgoldið þjóð- inni það fjármagn sem hún hef- ur lagt af mörkum til starfsem- innar og bændastéttin er vel í stakk búin til þess að búnast betur í framtíðinni. Áhugi, dugnaður og þekking Halldórs Pálssonar hefur á fjölmörgum sviðum reynst notadrjúgur landi og þjóð. Halldór tók við embætti bún- aðarmálastjóra árið 1963 er Steingrímur Steinþórsson fyrr- verandi forsætisráðherra lét af því starfi, en sem kunnugt er var hann mikilhæfur félagshyg- gjumaður og stjórnandi góður. Samstarf þeirra Steingríms og Halldórs var alla tíð mikið og náið. Halldór hlaut í vöggugjöf mannkosti þá er einkennt hafa forfeður hans og formæður en það eru fjölþættar gáfur, ein- urð, hreinskilni, orðheppni og skarpskyggni á menn og má- lefni. Starfsmaður var hann ágætur. Drengur góður og vildi leysa hvers manns vanda og tókst það oft. Hann var raun- sær, áhrifaríkur og naut mikils trausts. Menn virtu hann og dáðu og þótti hann skemmti- legur í viðtali og frásögnum. Hann þekkti flestalla bændur landsins og þeim fannst hann ágætur leiðbeinandi. Þeir tóku eftir því sem hann sagði og mundu ýmislegt vel eins og t.d. það er hann sagði. „Sá bóndi sem alltaf á nóg hey og fóðrar fénað sinn vel hann getur veitt sér alla hluti.“ Parna er í stuttu máli undirstrikuð þýðingar- mestu atriðin í búskap, ræktun, heyöflun, góð fóðrun og hirðing búfjár. Hjá stórri stofnun með marg- þætt verkefni, eins og Búnaðar- félag íslands hefur undir hönd- um er dagleg umsjón mikil og í mörg horn að líta, svo hægt sé að fylgjast með gangi mála. Halldóri tókst vel að stjórna og fylgjast með útávið sem innávið. Kannski hefur einhverjum þótt nóg um hve vakandi hann var í öllum þeim störfum er honum voru falin. Hann gætti sparnað- ar, en krafðist þess að Búnaðar- félagið fengi í sinn hlut það sem því bar og að í hvívetna væri fylgt settum reglum um störf og framkvæmdir þær er félaginu tilheyrðu. Búnaðarmálastjóri hefur alltaf mikil samskipti við marga opinbera aðila og mér er nær að halda að Halldór hafi notið fyllsta trausts hjá þeim öllum, hvar í flokki sem þeir voru. Það vissu allir að Halldór var framsóknarmaður og því leyndi hann heldur ekki. Hann var þekktur fyrir það að fara gætilega með fjármuni annarra og að standa við gerða samninga og hann krafðist þess af öðrum að þeir gerðu slíkt hið sama. Búnaðarmálastjórastarfið er vandasmt og það ekki síst í seinni tíð. Annarsvegar verður að standa á rétti bænda og hinsvegar að fara vel með það fjármagn sem ríkisvaldið leggur fram til margþættrar starfsemi, það reynist erfitt því kröfur eru miklar. Halldór gerði aldrei óhóflegar kröfur til ríkisvaldsins og með því vann hann sér og Búnaðarfélagi íslands traust og voru tillögur hans skoðaðar og metnar í ljósi fenginnar reynslu. Halldór reyndist vinsæll stjórn- andi svo ekki var á betra kosið. Hann vann mikið sjálfur og skapaði gott fordæmi, sem aðrir tóku sér til fyrirmyndar. Hann var hress og hlýr í viðmóti og hélt heilnæmu andrúmslofti í kring um sig hvar sem hann var. Einn af hans aðdáendum og vinum sagði um hans lærdóm og vísindi. „Hann er vísindamaður að lærdómi og langþjálfaður af innlendri reynslu, eigin reynslu og annarra. f>ví er þekking hans allt í senn víðtæk, raunhæf og staðgóð, svo sem best má verða. Og þegar saman fer með þvílíkri þekkingu brennandi áhugi. mik- il orka og einbeitni er eigi kyn þótt maðurinn marki spor.“ Svo sannarlega hefur Halidór markað djúp spor sem lengi munu sjást innan landbúnaðar- ins og félagasamtaka bænda- stéttarinnar. Pessi spor eru líka víðar stigin en á íslenskri grund, því oft var Halldór kvaddur til starfa og lausnar vandasömum rannsóknum hjá vísinda- mönnum erlendis. í þessu samb- andi má geta þess að Halldór naut mikillar virðingar og trausts hjá Búfjárræktarsamb- andi Evrópu en hann var forseti Sauðfjár- og geitadeildar sam- bandsins um árabil. Spor hans liggja því víða og hafa þau aukið hróður hans persónulega og ekki síður hróður íslands fámennrar þjóðar útávið. Halldór var ritstjóri Búnaðar- ritsins 1963-’80 og ritaði fjölda greina og skýrslna um búnað- armál í erlendum og innlendum blöðum og tímaritum s.s. rit búnaðardeildar Atvinnudeildar Háskóla íslands, Búnaðarritið, Frery og í dagblöðin m.m. Hann var heiðursfélagi Bún- aðarfélags íslands. Það er stutt síðan ég hitti Halldór Pálsson kátan og hress- an að vanda. Eigi datt mér þá í hug að það yrði í síðasta sinn. Það hljómaði ekki vel í eyrum, er mér var tilkynnt lát hans morguninn 12. apríl. Þessu ber að taka sem öðru er óviðráðan- legt reynist á lífsins braut. Ég hef margs að minnast frá því ég sá Halldór fyrst á heimili mínu fyrir rúmum 40 árum síðan. Kynni okkar urðu meiri síðar og samstarfið mikið eins og að líkum lætur, þar sem stjórn Búnaðarfélags íslands heldur tíða fundi, ásamt búnaðarmála- stjóra. PersónulegaáégHalldór mikið að þakka. Hann reyndist mér ráðagóður og traustur undir hvaða kringumstæðum sem ég leitaði til hans. Búnaðarfélag íslands, bændastéttin og ís- lenska þjóðin á dr. Halldóri mikið að þakka. Forystuhæfi- leikar hans, þekking og dugnað- ur hafa átt sinn þátt í því að ryðja brautina til hagsbóta fyrir land og lýð. Fyrir hönd Búnað- arfélags fslands flyt ég þakkir fyrir mikilhæf störf og eiginkonu Halldórs, Sigríði Klemenzdótt- ur innilegar samúðarkveðjur. Halldór Pálsson var gæfu- samur maður og eftir hann ligg- ur mikið og farsælt ævistarf. Hann stóð aldrei einn í barátt- unni, þar sem hans ágæta eigin- kona Sigríður Klemenzdóttir var. Hún var mikilhæf mann- kostakona, sem studdi mann sinn í blíðu og stríðu, var hon- um samhent og annaðist hann í öllum hans veikindum og bar mikla umhyggju fyrir líðan hans og heilsu. Hún á miklar þakkir skildar. Sigríður, ég þakka þér fórn- fýsi og dugnað og votta þér innilega samúð okkar hjóna. Guð blessi minningu Halldórs Pálssonar. Ásgeir Bjarnason t Eftir að ég fregnaði lát dr. Halldórs Pálssonarfv. búnaðar- málastjóra 12. apríl síðastlið- inn, fann ég til mikils söknuðar og minningarnar urðu áleitnar. Það mun hafa verið fyrir tæp- lega 30 árum, að ég sá hann í fyrsta skipti, á hrútasýningu norður í Húnaþingi, og þótti mikið til koma. Á unglingsárun- um heimsótti ég stundum Ás- geir frænda minn frá Gottorp og Ingibjörgu konu hans, sem áttu heima á Leifsgötunni rétt hjá Halldóri og Sigríði. Skömmu áður en Ásgeir lést hafði hann kynnt mig fyrir Halldóri því að ég hafði miicinn áhuga á búvís- indanámi að stúdentsprófi loknu. Fyrsta heimsókn mín á Leifsgötu 18, sumarið 1963, er mér ákaflega minnisstæð. Þá og ætíð síðar voru móttökurnar höfðinglegar hjá þeim sóma- hjónum. Húsbóndinn spurði frétta, sagði frá mönnum og málefnum af sérstakri snilid og beitti kimnigáfunni óspart. Vart var hægt að hugsa sér samrýmd- ari hjón en þau Halldór og Sigríði. Á námsárum mínum í Wales hafði ég öðru hvoru samband við Halldór og þótti m.a. vænt um hve fljótt og vel hann svaraði bréfum frá mér, þrátt fyrir mik- ið annríki við embættis- og rannsóknarstörf. Góð ráð voru vel þegin og hvatningar hans voru ætíð uppörvandi í dagsins önn, ekki síst eftir að ég réðst til Búnaðarfélags íslands á síð- ustu árum Halldórs þar. Það var ómetanleg reynsla og sérstakt lán að fá tækifæri til að vinna undir stjórn hans. Dugnaður- inn, vandvirknin, fyrirhyggjan, víðsýnin og fjöldi annarra eðlis- kosta hans voru öðrum góð fordæmi. Hann hafði einstaka hæfileika til að beita fræðilegri þekkingu til hagnýtra leiðbein- inga og var sérlega glöggur bæði á fénað og menn. Það var unun að tala við hann um landbúnað, sérstaklega um fjárbúskap, og finna hve bóndinn og fræðimað- urinn höfðu tengst órofa bönd- um í einum og sama manninum. Halldóri var jafn tamt að ræða við bændur undir réttarvegg og að flytja fyrirlestra í hópi búvís- indamanna á ráðstefnum heima og erlendis. Hann blandaði auð- veldlega geði við fólk og var hrókur alls fagnaðar á mann- fundum. Hvílíkur lífsþróttur og gleði þrátt fyrir vsnheilsu um árabil. Persónuleiki hans er ógleymanlegur. Vissulega munu margir minnast slíks af- burðamanns með virðingu og þökk. Dr. Halldór Pálsson varð þekktur af störfum sínum, inn- an lands og utan, og afköstin voru óhemju mikil. Um það bera m.a. margvísleg ritstörf hans vitni. Hann skrifaði vand- aðan texta, hvort sem var á íslensku eða ensku. Vísinda- maðurinn, ráðunauturinn og búnaðarmálastjórinn munu lifa áfram í minningu margra. Bóndasonurinn frá Guðlaugs- stöðum kom víða við, en aldrei rofnuðu tengslin við átthagana í Blöndudalnum. íslenska sveitamenningin reyndist hon- um hið besta veganesti. Ég met störf Halldórs mikils. Stöðugt var hann að miðla af þekkingu sinni og reynslu. Þau samskipti hafa reynst mér bæði menntandi og mannbætandi. Þegar horft er um farinn veg er okkur hjónun- um þó efst í huga trygglyndi og hugulsemi Halldórs við marg- vísleg tækifæri. Raungóður var hann með afbrigðum. Þessi góðu kynni eru ómetanleg og við þökkum þau af heilum hug. Söknuðurinn er sár, en minningin um góðan dreng lifir. Kæra Sigríður, við Svana og börnin samhryggjumst þér inni- lega og sendum þér og öðrum aðstandendum einlægar samúð- arkveðjur. Ólafur R. Dýrmundsson t Ég vil með örfáum orðum minnast husbónda míns Hall- dórs Pálssonar, er lést hinn 12. apríl sl. Ég var einkaritari hans um 13 ára skeið og þar af leiðandi daglegur samverkamaður. Raunar má segja að ég hafi verið í skóla hjá honum allan þennan tíma. Hann kenndi mér að meta landið, landbúnaðinn, bændur landsins og hornstein íslenskrar menningar, bænda- menninguna. Hann gerði söguna lifandi, landið lifandi og sagði á ógleym- anlegan hátt fra sérstæðu fólki, bændum og fleirum, bæði lífs og liðnum. Hann var kröfuharður hús- bóndi, enda vísindamaður, en hann hafði lag á að blanda saman starfi og skemmtun og fróðleik, svo að hver dagur með honum var dálítið ævintýri. Halldór var gæfumaður á öllum sviðum. Hann fékk að starfa við það sem hann hafði áhuga á og unni. Hann átti einstakan lífsförunaut, þar sem Sigríður Klemenzdóttirer, bæði glæsileg og stórgreind kona, og fullyrða má að honum hefðu ekki auðnast þeir lífdagar sem honum auðnuðust, ef ekki hefði notið við frábærrar umhyggju Sigríðar. Gæfa hans að lokum var að fá að kveðja í starfi fram á síðasta dag fyrir þá sem hann unni og vildi veg sem mestan, bændur þessa lands. Ein mesta gæfa manns í lífinu er að kynnast góðu fólki. Ég tel það gæfu mína að hafa fengið að kynnast hinum gáfaða, stór- brotna og sérstæða manni sem Halldór var og hafa fengið að starfa fyrir hann. Blessuð sé minning hans. B.B. t Það mun hafa verið um miðj- an júní 1945 að fundum okkar Halldórs Pálssonar f.v. búnað- armálastjóra bar saman fyrst. Við höfðum ekki hist á skóla- árum okkar, m.a. vegna þess að heimsstyrjöldin síðari króaði mig af í Danmörku, þar til stríðinu lauk, og það var því með nokkurri eftirvæntingu, sem ég bar í brjósti, er ég hitti hina ungu velmenntuðu búfræð- inga og hæfileikamenn, sem höfðu hafið störf undanfarinn áratug við stofnanir landbúnað- arins í Reykjavík og nágrenni. Suma þessara manna þekkti ég lítillega frá námsárunum, en þarna birtust þeir mér í skörpu ljósi heimkomu minnar, eftir hin myrku stríðsár í Danmörku. Engri rýrð er kastað á neinn þeirra, þó að mér fyndist þá strax Halldór Pálsson bera af öllum íslenskum búfræðikand- ídötum að gáfum og þekkingu, og síðar varð mér Ijóst, að eldlegur áhugi hans fyrir umbót- um í íslenskum landbúnaði, ásamt þrautseigju og dugnaði, gerðu hann að þeim afreks- manni, sem bændur landsins og fjölmargir aðrir kynntust á til- tölulega langri og starfsamri ævi. Fljótlega eftir heimkomu mína 1945 tókst náið samstarf með okkur Halldóri, fyrst og Sjá næstu opnu Sunnlendingar Rangœingar Sumarhjólbarðar komnir — gerið verðsamanburð Dæmi um verö Fólksbílahjólbarðar (Sólaðir) Dráttarvélahjólbarðar 155x13 kr. 1.255,- 10x28 kr. 9.800,- 165x13 kr. 1.350,- 11x28 kr. 11.290.- 175x14 kr. 1.520,- 12x28 kr. 12.660,- 185X14 kr. 1.800,- 13x28 kr. 14.200.- 165x15 kr. 1.510,- 14x28 kr. 17.300,- GREIÐSLUKJÖR Lpf fOl HJÓLBARÐA VERKSTÆÐI Björns Jóhannssonar, Lyngási 5, Rangárvallasýslu. Sími 5960 Opið kl. 8.00-22.00 sunnudaga kl. 13-18. Örugg þjónusta

x

NT

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: NT
https://timarit.is/publication/305

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.