NT - 21.07.1984, Qupperneq 9

Þórarinn
Þórarinsson
ritstjóri skrifar
byggja togara eða önnur fiski-
skip, og ákveður stjórn út-
gerðarinnar fjölda þeirra,
stærð og gerð, að fengnu sam-
þykki sjávarútvegsráðherra.
Skulu þau, eftir því sem unnt
er, byggð innanlands.
Útgerðin heldur skipum sín-
um til veiða í því skyni að
hagnýta sem bezt fiskimiðin og
stuðla með því að öflun hráefn-
is fyrir fiskiðnað landsmanna.
Við ákvörðun um, hvar afla
skuli landað, skal höfð hliðsjón
af atvinnuástandi einstakra
byggðarlaga, sem til greina
koma.
Stjórn útgerðarinnar skal
skipuð 7 mönnum: Fjórum,
sem Alþingi kýs. Tveim, sem
skipshafnir á skipum Toga-
raútgerðar ríkisins tilnefna, og
skal annar vera frá yfir-
mönnum, en hinn frá öðrum
skipverjum. Ráðherra setur
nánari reglur um þessa tilnefn-
ingu. Sjöunda stjórnarmann-
inn skipar sjávarútvegsráð-
herra án tilnefningar, og er
hann formaður. Ráðherra set-
ur stjórninni erindisbréf og
ákveður laun hennar. Umboð
stjórnarinnar skal vera til 4 ára
í senn.
Nú telur stjórn Togaraút-
gerðarinnar eigi lengur þörf á
því, að hún geri út togara til
hráefnisöflunar og atvinnu-
miðlunar, og er henni þá heim-
ilt, að fengnu samþykki sjávar-
útvegsráðherra, að selja fisk-
verkunarstöðvum og félags-
samtökum, sem stofnuð eru
fyrir forgöngu sveitarfélaga,
togara sína, enda skuldbindi
kaupandi sig til að leggja upp
afla hjá tilteknum fiskvinnslu-
stöðvum. Þá skal Togaraút-
gerðin jafnan eiga og gera út
a.m.k. 4 togara.
Ríkisstjórninni er heimilt að
verja allt að 75 millj. kr. til
kaupa á hlutafé í útgerðarfé-
lögum, sem stofnuð eru fyrir
forgöngu sveitarstjórna og
með þátttöku sveitarfélaga í
byggðarlögum, þar sem at-
vinna er ótrygg og fiskvinnslu-
stöðvarskórtirverkefni. íengu
félagi skal hlutafjárframlag
ríkisins nema meira en 40%.
Þó skal ríkið og sveitarfélagið
jafnan hafa þar meiri hluta.
Ekki talsmenn
ríkisrekstrar
í greinargerð frumvarpsins
var skýrt tekið fram, að fram-
sóknarmenn væru ekki fylgj-
andi ríkisrekstri, þótt þeir
flyttu umrætt frumvarp. í
greinargerðinni sagði á þessa
leið:
„Flutningsmenn þessa frum-
varps eru ekki sérstakir tals-
menn ríkisrekstrar. Þeir telja
almennt heppilegra, að at-
vinnutækin séu í einkaeign og
rekin af einstaklingum eða fé-
lögum. En þegar einkaaðila
eða félagssamtök brestur bol-
magn til að eignast og starf-
rækja nauðsynleg framleiðslu-
tæki, er óhjákvæmilegt að
grípa til ríkisrekstrar, a.m.k.
um tíma. Þannig er nú að
okkar dómi háttað í málefnum
togaraútgerðarinnar. Þess er
alls ekki að vænta, að nein
endurnýjun eða aukning tog-
araflotans eigi sér stað í bráð,
nema ríkið beiti sér fyrir smíði
togara og útgerð þeirra, svo
sem hér er gert ráð fyrir. En
landsmenn mega ekki við því
að missa þessi fengsælu fram-
leiðslutæki, sem oft hafa verið
styrkasta stoðin undir atvinnu-
lífi þeirra. En auk þess er það
svo, að ef að er gáð, þá er hér
í raun og veru um að ræða
stuðning við einkarekstur. Með
togaraútgerð ríkisins er fyrst
og fremst stutt við bakið á
fiskvinnslustöðvunum, en þær
eru yfirleitt í einkaeign og
einkarekstri.
Það er skoðun flutnings-
manna þessa frumvarps, að
stefna eigi að því, að útgerð
togara verði í framtíðinni fyrst
og fremst í höndum félagssam-
taka og einstaklinga. Þess
vegna er í 9. gr. veitt heimild
til að ráðstafa togurum ríkisút-
gerðar til einkaaðila að þeim
skilyrðum fullnægðum, sem
þar greinir. Um slíkt verður
þó tæplega að ræða, nema
aðstaða togaraútgerðar verði
bætt frá því, sem nú er."
Eins og áður er rakið, var
svo sérstakur kafli í frumvarp-
inu um stuðning ríkisins við
útgerðir bæjar- og sveitarfé-
laga.
Ný togaraöld
Þetta frumvarp framsókn-
armanna náði ekki fram að
ganga á þinginu 1970. Á næsta
þingi var ekki þörf á því að
ilytja það að nýju. Þá var
komin til valda ný ríkisstjórn
og trú manna aukin á togaraút-
gerð og eflingu fiskvinnslu-
stöðva. Ríkisúgerðar var ekki
lengur þörf, en efling togaraút-
gerðarinnar byggðist þá víða á
framtaki sveitarfélaga og ann-
arra félagasamtaka, en á þá
lausn hafði Framsóknarflokk-
urinn lagt áherzlu.
Spurningin er þó sú, hvort
þessi samtök hefðu ekki þurft
að vera víðtækari og að því
leyti í samræmi við hugmynd-
ina um Togaraútgerð ríkisins,
að hægt hefði verið með miðl-
un milli fiskvinnslustaða að
hafa skipin færri en þau hafa
orðið.
En vel mættu menn hafa
hugfast, hversu atvinnuástand-
ið í útgerðarstöðum landsins
er nú breytt frá því, sem var
fyrir fjórtán árum. Það má
líkja því, sem hér hefur gerzt,
við byltingu. Togararnir hafa
átt mestan þátt í því. Með
tilkomu vinsíri stjórnarinnar
1971 hófst ný togaraöld, sem
hefur valdið ekki minni bylt-
ingu en sú, sem hófst upp úr
aldamótunum.
Lauaardagur 21. júlí 1984
f
9
Málsvari frjáislyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstjórar: Magnús Ólafsson (ábm)
og Þórarinn Þórarinsson
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Síðumúli 15, Reykjavík. Sími:
686300. Auglýsingasími: 18300.
Kvöldsímar: 686387 og 686306.
Verð í lausasölu 25 kr.og 30 kr. um
helgar.
Áskrift 275 kr.
: Setning og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Bla&aprent hf.
Sjálfboðalið Ronalds
Reagan á íslandi
■ Pað fór ekki svo, að fimmtán manna sendinefnd-
in frá Shultz og Weinberger færi erindisleysu til
íslands. Þetta kemur reyndar ekki á óvart, því að
Bandaríkin hafa oft fengið stuðning þess hérlends
fólks, sem sízt hefur verið búizt við að tæki upp
hanzkann fyrir þau.
í forustugrein Þjóðviljans í gær er tekið undir með
Bandaríkjamönnum og það talin hrein gróðahyggja
og brask af íslendingum að fara fram á frjálsar
siglingar milli íslands og Bandaríkjanna. Það sjón-
armið er eindregið stutt, að íslendingar eigi þegjandi
að sætta sig við það, að erlend ríki geti einokað vissa
flutninga til íslands og bannað íslenzkum siglinga-
félögum að keppa um þá á frjálsum markaði. Þegar
þetta hefur tekizt á einu sviði siglinganna, er
vissulega hætta á, að það geti náð til fleiri.
Þetta er ekki í fyrsta sinn, sem forustumenn
Alþýðubandalagsins hafa skipað sér til liðs við
Ronald Reagan þegar deila hefur risið milli íslenzkra
og bandarískra stjórnvalda. Þeir hafa t.d. barizt gegn
því, að Bandaríkin hefðu einhver útgjöld af því, að
byggð yrði flugstöð á Keflavíkurflugvelli utan her-
stöðvarsvæðisins og með því dregið stórlega úr
samskiptum landsmanna og bandaríska herliðsins.
Það væri frekja að krefjast slíkra útgjalda af
Bandaríkjunum, þótt það sé ekki síður í þágu þeirra
en íslendinga að dregið sé úr umræddum sam-
skiptum.
Ronald Reagan getur þannig treyst á öruggt
sjálfboðalið hér á landi, ef í odda skerst milli
íslenzkra og bandarískra stjórnvalda vegna þess að
íslendingar krefjast þátttöku Bandaríkjanna í kostn-
aði, sem leiðir af dvöl hersins, eða æskja þess að
siglingafrelsi ríki varðandi flutninga milli íslands og
Bandaríkjanna og eðlileg samkeppni fari fram á
grundvelli þess.
Brement sendiherra veit vissulega hvað hann er að
gera, þegar hann sýnir þessari sjálfboðaliðasveit
verðskuldaða gestrisni.
Maður líttu þér nær
■ Verzlunarráð íslands hefur sent frá sér plagg,
gæða þessarar vöru þegar fram
í sækti, m.a. vegna meiri og
fjölbreyttari framleiðslu.
Lokaorð
• Það er óréttlátt að önnur
lög gildi um útlendinga sem
búa á íslandi en um Islend-
inga sjálfa.
• íslendingar geta framleitt
allt það kjöt sem varnarliðið
þarf.
• Islenskt nauta-, svína-, ali-
fugla- og kindakjöt er í
háum gæðaflokki.
• Innflutningur á hráu kjöti
til varnarliðsins hefur í för
með sér mikla hættu á flutn-
ingi smitsjúkdóma til
landsins.
Ég tel mig hafa leitt rök að
því að enginn ástæða sé til þess
að leyfa bandarískum hernað-
aryfirvöldum að flytja kjöt til
íslands, þegar öllum öðrum er
bannað að gera það.
Það er skoðun mín að við-
eigandi yfirvöld eigi nú þegar
að grípa í taumana.
ReykjavíkjlS. júlí 1984.
■ Hinum megin við veginn er hins vegar bandaríski herínn með sinn varning. Hann fer inn í landið
án þess að nokkur skipti sér af því sem þar er verið að flytja inn.“
sem það kallar: Næstu skref í efnahagsmálum, og
mun ætlað að vera Sjálfstæðisflokknum til leiðbein-
ingar í væntanlegum viðræðum stjórnarflokkanna.
Af plaggi þessu má draga þá ályktun, að flestir eða
allir efnahagslegir erfiðleikar stafi frá sjávarútvegi og
landbúnaði og vandamálin eigi að leysa á kostnað
þeirra.
Hins vegar virðist koma fram, að allt sé í bezta lagi
hjá milliliðunum. Þar fer ekki neitt í súginn varðandi
húsnæði og fjölda starfsfólks. Ekki er neitt við það
að athuga, þótt innflutningur til landsins sé langt úr
hófi fram og erlend skuldasöfnun síaukist í hlutfalli
við það.
Við það er ekki neitt að athuga, þótt milliliðirnir
blómstri á meðan haldið er niðri kaupi þeirra, sem
lágt eru launaðir.
Að sjálfsögðu verður þetta plagg Verzlunarráðsins
ekki tekið alvarlega, enda meira en hæpið, að
verzlunarstéttin standi almennt á bak við það, heldur
hafi nokkrir Friedmanistar tekið sér bessaleyfi til að
gefa það út í nafni hennar.
Réttasta svarið við þessu plaggi er hið fornkveðna:
Maður líttu þér nær. Vissulega er margt athugavert
hjá sjávarútvegi og landbúnaði, en óhófs fjárfesting,
eyðsla og sukk finnst þó hvergi meira en í milliliða-
starfseminni.