NT - 12.11.1984, Page 7

Mánudagur 12. nóvember 1984 7
Frjáls verömyndun
Ef ég hef skilið skrif NT rétt,
er þar ekki útilokað að frjáls
verðmyndun geti verið hag-
stæð fyrir neytendur. Réttu
skilyrðin þurfi bara að vera
fyrir hendi, sem ekki væri
raunin á hér á landi vegna
smæðar markaðarins. Þessar
viðbárur um smæð markaðar-
ins hafa heyrst bæði fyrr og
síðar. En þar sem ekki er deilt
um hugmyndina sjálfa lieldur
framkvæmd hennar við „ís-
lenskar aðstæður", væri ein-
faldast að bíða og sjá hvernig
til hefur tekist.
Verðmyndun var gefin frjáls
á nokkrum neysluvörum á
þessu ári. Verðlagsstofnun
hefur síðan fylgst með verði á
þessum vörum, en stofnunin
hefur ekki látið frá sér fara
neinar niðurstöður úr þeim
athugunum.
A hinn bóginn hafa verið að
berast fréttir um að verð á
einstökum vörutegundum og
þjónustu hafi annaðhvort stað-
ið í stað, lækkað eða hækkað
minna en almennt verðlag.
Með rökfræði NT væri hægt að
gefa út stórar yfirlýsingar um
að frjáls verðmyndun hafi gef-
ist vel. Þessi einstöku dæmi
eru hins vegar aðeins vísbend-
ingar en gefa ekki heildar-
mynd. Þróun framfærsluvísi-
tölunnar fyrstu átta mánuði
ársins er einnig sterk vísbend-
ing um að frjáls verðmyndun
hafi gefist vel.
Flestar vísbendingar hníga
því í þá átt að frjáls verðmynd-
un hafi sannað gildi sitt, en þar
til Verðlagsstofnun birtir
samanburðartölur sínar, verð-
ur ekkert fullyrt á grundvelli
reynslunnar.
Lokaorö
Snúum okkur aftur að
frjálsu skrokkunum. Málið
snýst um hvað er hagkvæmt
fyrir neytendur og hefur ein-
göngu verið rætt um álagningu.
Reynt hefur verið að sýna
fram á að í Ijósi aðstæðna hafi
hagur neytenda ekki verið fyrir
borð borinn a.m.k. ekki að
því marki sem haldið hefur
verið fram. Hver og einn verð-
ur að meta þessar skýringar
fyrir sig.
Svo eru aðrir hagsmunir
neytenda í þessu máli. Þótt
allri álagningu væri sleppt og
kaupmenn tækju ekkert í sinn
hlut yrði kindakjöt samt dýrt.
Hvað veldur? Er það ekki
stóra spurningin?
Kjartan Stefánsson.
Landsráðstefna mjólkurframleiðenda:
Samtök framleiðenda
eigi vinnslustöðvarnar
- og beri ábyrgð á rekstri þeirra
■ Dagana 31. okt. og 1.
nóv. sl. var haldin á vegum
Félagsráðs Osta- og smjör-
sölunnar, Stéttarsambands
bænda og Framleiðsluráðs
landbúnaðarins í Reykjavík
landsráðstefna mjólkur-
framleiðenda. Hana sátu 27
fulltrúar bænda frá 15 af
þeim 17 mjólkursamlögum
sem starfandi eru og auk
þess sem gestir allmargir
mjólkurbússtjórar, ráðu-
nautar Bf. íslands og aðrir
sem tengjast þessum málum.
í upphafi ávarpaði landbún-
aðarráðherra ráðstefnuna.
í máli hans kom fram að
hann taldi æskilegt að fram-
leiðendur landbúnaðarvara
réðu sem mestu um það
sjálfir hvernig framleiðslu
búvara væri háttað svo og
öðru sem þá snerti. Hann
hvatti til aðhalds í fjárfest-
ingu óg góðs skipulags í
framleiðslu og sölu búvara.
Hann taldi að íslenskar
mjólkurvörur hefðu unnið
sér þá viðurkenningu að þær
stæðust samanburð við það
besta á því sviði.
Því næst fluttu eftirtaldir 9
menn framsöguræður:
Guðmundur Sigþórsson
ræddi um framtíðarhorfur
mjólkurmarkaðarins, Árni
Jónasson, Haukur Halldórs-
son og Magnús Sigurðsson
ræddu um stefnumörkun og
stjórn framleiðslumála og dr.
Þorsteinn Karlsson ræddi um
samvinnu og sameiningu
vinnslustöðva. Þá ræddi Pét-
ur Sigurðsson um söluskipu-
lag mjólkurvara, Þórarinn
Sveinsson ræddi um vinnslu
og verkefnaskiptingu,
Guðmundur Stefánsson
ræddi um verðlagningu og
Bjarni Guðmundsson ræddi
um endurskoðun laga um
Framleiðsluráð landbúnað-
arins.
í upphafi umræðna greindi
Reynir Kristinsson, starfs-
maður Hagvangs, frá því
starfi sem hann hefur unnið
á vegum Framleiðsluráðs að
samræmingu á bókhaldi
mjólkursamlaganna og gagn-
semi slíks bókhalds fyrir
stjórnendur þeirra.
Að umræðum loknum var
fulltrúum skipt niður í 3
starfshópa til að draga saman
niðurstöður ráðstefnunnar,
sem í megin atriðum voru
þessar:
1. Við endurskoðun laga um
Framleiðsluráð landbún-
aðarins verði eftirtalin
atriði höfð að leiðarljósi:
a) Tekjur bænda verði
ekki síðri en þær sem
sambærilegar stéttir þjóð-
félagsins njóta.
b) Bændur fái sama verð
fyrir sömu vöru hvar sem
er á landinu. c) Neytendur
fái mjólkurvörur á sama
verði um allt land og njóti
sambærilegs vöruvals eftir
því sem frekast verður
við komið.
d) Samtökum bænda
verði sem áður falin
stjórnun framleiðslunnar
og skipulagning vinnslu
og dreifingar mjólkurvara
á heildsölustigi.
e) Samtök framleiðenda
eigi vinnslustöðvarnar og
beri ábyrgð á rekstri
þeirra svo sem verið
hefur.
2. í Ijósi ríkjandi ástands á
heimsmaricaði verður að
fallast á, að framleiðsla
mjólkur hérlendis verði
miðuð við innlenda mark
aðinn. Þó verður ekki
komist hjá einhverri um-
framframleiðslu ef full-
nægja á þörfum lands-
manna í breytilegu árferði.
Því telur ráðstefnan alls
ekki rétt eða sanngjarnt
að bændur gefi með öllu
eftir núverandi rétt sinn á
stuðningi ríkisvaldsins við
útflutning mjólkurvara.
3. Lögun mjólkurframleiðsl-
unnar að innlenda mark-,
aðnum eykur mjög hættu
á tímabundnum skorti á
vissum mjólkurafurðum í
öllum landshlutum og krefst
því aukinnar samræmingar.
Slík skipulagning er einnig
nauðsynleg til að ná meiri
hagkvæmni í mjólkurvinnsl-
inni. Pví ber að efla sameig-
inlega yfirstjóm mjólkur-
iðnaðarins undir forystu
Framleiðsluráðs.
4. Mjólkurframleiðendur
hafa nú búið við framleið-
slustjómun eftir búmarks-
kerfinu í 5 ár og hafa
reynst jákvæðir gagnvart
henni. Nú þarf að skilgre-
ina nánar jarðabúmark og
setja reglur um svæðabú-
mark, svo einstök héruð
haldi æskilegum svæðis-
kvóta þótt byggð grisjist.
5. Afla þarf lagaheimildar
til stöðlunar efnainni-
halds neyslumjólkur og
skilgreina markmið kyn-
bótastarfsins í því sam-
bandi.
6. Efla þarf rannsóknir á
fóðrun mjólkurkúa með
aukna hlutdeild innlends
fóðurs í huga.
7. Beitt verði hvetjandi að-
gerðum til að bændur
jafni árstíðasveiflu í
mjólkurframleiðslu.
(Frá framkvæmdanefnd ráð-
stefnunnar)
TIMIM
Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Framkvæmdastjóri: Sigurður Skagfjörð
Sigurðsson
Markaðsstjóri: Haukur Haraldsson
Ritstjóri: Magnús Ólafsson (ábm).
Fréttastjóri: Kristinn Hallgrímsson
innblaðsstjóri: Oddur Óíafsson
Tæknistjóri: Gunnar Trausti
Guöbjörnsson
Skrifstofur: Siðumúli 15, Reykjavik.
Sími: 686300
Auglýsingasími: 18300
Kvöldsímar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 25 kr. og 30 kr. um
helgar.
Áskrift 275 kr.
Setning og umbrot: Tæknideild NT. Prentun:
Blaðaprent h.f.
Niðurstöður
skoðanakönnunar
■ Sú skoðanakönnun, sem NT hefur látið fram-
kvæma og sagt er frá í blaðinu í dag, staðfestir að
mörgu leyti þær tilfinningar, sem fróðir menn á
stjórnmálasviðinu hafa haft um þróun mála þar.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur tapað fylgi í kjölfar BSRB
verkfallsins og þá sérstaklega á höfuðborgarsvæðinu,
Samtök um kvennalista halda áfram að vinna á og
Framsóknarflokkurinn er á verulegri uppleið.
Sú staðreynd, að Sjálfstæðisflokkurinn sé að tapa
fylgi, hvort sem miðað ervið síðustu alþingiskosningar
eða síðustu könnun DV, kemur ekki á óvart. Þar sem
fylgistapið er fyrst og fremst á höfuðborgarsvæðinu,
hlýtur það að skrifast á afstöðu flokksins gagnvart
BSRB mönnum í nýafstöðnu verkfalli. Fleira kemur
þó til, eins og t.d. að kjósendum finnst nú nóg komið
af frjálshyggjunni í bili.
Fylgisaukning Samtaka um kvennalista ætti heldur
ekki að koma á óvart, því þau hafa unnið mikið og
þrotlaust starf að undanförnu og uppskera nú sam-
kvæmt því. Þá njóta þau þess að hafa ekki setið við
stjórnartauma, þannig að ekki er hægt enn að dæma
þau af verkum í valdastólum. Styrkur samtakanna ætti
að vera hinum hefðbundnu stjórnmálaflokkum ríkt
umhugsunarefni, því spurningin hlýtur að vera hvort
konum, helmingi kjósenda, hafi verið nægilega sinnt af
þessum flokkum. í því sambandi er athyglisvert að
benda á, að þau þrjú þingsæti, sem kvennalistarnir
vinna, koma frá Alþýðuflokki og Alþýðubandalagi.
Fylgisaukning Framsóknarflokksins kemur heldur
ekki á óvart en aukningin, 4,6 prósentustig miðað við
síðustu kosningar, er sennilega ívið meiri en menn
höfðu átt von á. Hér kemur áreiðanlega margt til, en
þrjú atriði standa þó upp úr.
í fyrsta lagi er ljóst, að ríkisstjórnin nýtur almenns
fylgis, enda hefur árangurinn á sviði efnahagsmála
verið ótvíræður; verðbólgan er horfin, full atvinna ríkir
og kaupmátturinn er aftur á uppleið. Óánægðir
sjálfstæðismenn hafa því valið að færa sig yfir til
Framsóknar í stað þess að yfirgefa algjörlega ríkis-
stjórnarflokkana. Þá hafa nýir stuðningsmenn ríkis-
stjórnarinnar kosið flokkinn.
í öðru lagi skiptir afstaða Framsóknarflokksins í
BSRB verkfallinu áreiðanlega miklu. Þar má nefna
sem dæmi, að flokkurinn vildi láta borga út laun 1.
október, en fjármálaráðherra Sjálfstæðisflokksins réð
ferðinni. Fræg ræða Páls Péturssonar, formanns þing-
flokksins, í upphafi þings vakti einnig verðskuldaða
athygli. Þá má ekki gleyma, að skattalækkunarleið
Steingríms Hermannssonar höfðaði mjög til skynsemi
manna og vegur það þungt í þessu máli.
í þriðja lagi hefur flokkurinn sýnt sig verðugan til að
halda uppi merki félagshyggjumanna í þessari ríkis-
stjórn og það hefur komið æ betur í ljós að undanförnu,
að verndun velferðaríkisins er í góðum höndum
framsóknarmanna. Gott dæmi um þetta kom fram í
ræðu Alexanders Stefánssonar, félagsmálaráðherra, á
Alþingi í síðustu viku. Þar benti Alexander m.a. á, að
fjármagn til málefna fatlaðra hefur margfaldast frá
1982, þegar stjórn þessara mála var í höndum Svavars
Gestssonar. Þá voru útgjöld félagsmálaráðuneytisins
til þessa málaflokks rúmlega 7 milljónir. í ár verður
hins vegar varið 151 milljón til rekstrar og auk þess
hefur Framkvæmdasjóður fatlaðra 60 milljónir tii um-
ráða. Samkvæmt fjárlagafrumvarpi næsta árs eigá
þessar upphæðir enn eftir að hækka. Með þessu dæmi
og fleiri slíkum er kjósendum ljóst, að í Framsóknar-
flokknum er að finna sterkt mótvægi gegn frjálshyggj-
unni í Sjálfstæðisflokknum og öflugan verndara vel-
ferðaríkisins.