NT - 14.12.1984, Síða 10

NT - 14.12.1984, Síða 10
11 Tryggvi Sigfússon frá Þórshöfn Fæddur 2. nóv. 1892 Dáinn 4. des. 1984 Faðir: Sigfús f. 15. 6. 1865 að Hermundarfelli í Þistilfiröi Jóns- sonar bónda þar, f. um 1836 Einarssonar bónda þar Gíslasonar er bjó á Hermundarfclli 1855 mcö konu sinni Lilju Pétursdóttur og syni þcirra Sigfúsi Einarssyni. Móðir Sigfúsar og kona Jóns var Ingunn f. 1829 Guðmundsdóttir f. um 1805, Þorsteinssonar bónda í Svalbarðsseli í Þistilfirði 1845 og konu hans Rósu Pétursdóttur f. 1793, ásamt dóttur þeirra Sólvcigu 1850. Móðir: Guðrún f. 25. 1. 1864 í Sandfellshaga í Axarfirði Guö- mundsdóttir bónda þar í. 1834, Þorgrímssonar og konu hans Sig- ríðar Jónsdóttur f. 1829, ásamt börnunt þeirra Þorgrími og Sigríði 1866. Þegar Sigfús var á öðru ári andaðist faðir hans á sóttarsæng. Forcldrar hans höfðu gift sig 1854 og eignast 4 börn cr hér var komið. Eftir því sem sögur herma var Ingunn vcl gcfin og duglcg kona. „Hún lét því hvergi deigan síga". heldur hélt áfram búskap með vinnumanni sínum Ólafi Gísla- syni sem reyndist heimilinu sannur hcimilisfaðir og börnum hcnnar Einari, Guömundi, Kristveigu og Sigfúsi góður faðir. Ingunn og Ólafur gcngu síðar í hjónaband og eignuöust synina Jón og Tryggva. Börn Ingunnar voru öll mannvæn- leg, tveir synir hennar fóru til Ameríku og vcgnaði vcl þar í landi. Sigfús var fríður sýnum og mikill vextývar hann því oft kallað- ur langi Fúsi, hann hafði þó margt annað til að bera sem hélt nafni Itans á lofti. Hann var glcðimaður og hrókur alls fagnaðar hvar scm menn komu saman, rammur að afli og fylginn sér viö hvað cina, nærgætinn og hjálpsamur. í vinnumennsku á Hámundar- stöðum í Vopnafirði kynntist hann lífsförunaut sínum Guðrúnu Guðmundsdóttur frá Sandfells- haga. Tæplega tvítug að aldri gengu þau í hjónaband 5. 7. 1884 og fluttu heim í Brimnes til lng- unnar móður Sigfúsar. Guðrún var einstök kona ákveðin og ein- örð, traust og trúverðug. Hún stóð við hlið bónda síns æðrulaus í blíðu og stríðu, heimakær og vinnusöm. Fljótlega yfirgáfu þau Brimnes og eftir 7 ára baráttu og flutninga úr einum stað á annan réðu þau sig í húsmennsku að Völlum í Þistil- firði. Ég hygg að þeim hafi liðið vel þar og Sigfús hefur að nokkru verið í sjálfsmennsku og getað drýgt tekjur sínar með veiðiskap. Árið 1906 tekur Sigfús að sér póstflutninga í héraðinu og sest að á Þórshöfn. Honum var margt til lista lagt svo sem afbragðs skytta og sjósóknari. Fljótlega blómgað- ist allt í höndum hans útgerðin óx og hann varð að manna báta sína mcð Færeyingum til þess að geta haldið þeim til veiða. Heimilið var gestkvæmt og lengi vel eini staður- inn með gistirúm. Tryggvi var f. 2. 11. 1892 á Völlum í Þistilfirði og var 4. barn foreldra sinna, hin voru Ingunn Kristveig Sigríður f. 28. 4. 1886. Guðvaldur Jón f. 8. 4. 1887, Ólafur f. 19. 2. 1889, Guðmundur f. 9. 12. 1898, Ingólfur f. 1. 12. 1900 og Einar Þorgrímur f. 25. 7. 1904. Tryggvi var fermdur 3. 6. 1906 í Sauðaneskirkju. Vitnisburðurinn sem presturinn gaf honum við það tækifæri vekur athygli, því þar stendur, „vel, vel, vel og ágætt". Þetta sama vor flytur fjölskyldan búferlum inn á Þórshöfn og sest að í Sigfúsarhúsi er hlaut nafnið af eigandanum. Alla sína bernsku er Tryggvi á Völlum og umgengst búsmalann, hann fylgist með sauð- burðinum og hjálpar lömbunum á spena, hann situr yfir ánum um fráfærur og smalar til rúnings og á haustin hjálpar hann til við smala- mennskuna. Á vetrum gefur hann eða gengur með fénu til beitar. Þetta lifandi starf úti í náttúrunni féll honum vel, hann fylgdist með öllum gróðri og hlúði að öllu lífi. Þegar Tryggvi komst á legg vann hann með föður sínum og bræðrum að öllu er gat orðið heimilinu til gagns og heilla. Hann sótti sjóinn af dugnaði og hafði þá ævinlega byssuna með, því margan fuglinn og selinn kom hann með að landi, allt frá fermingaraldri. Eins og ég hef þegar minnst á var mjög gestkvæmt í Sigfúsar- húsi, þangað komu flestir sem áttu erindi í þorpið og alltaf var kaffi á könnunni handa þyrstum ferða- lang. Sigfús átti það til að koma í miðjum matmálstíma með gesti og bjóða þeim að snæða með sér, þessu tók Guðrún ætíð vel og átti alltaf nóg til að bera fram. Slík var gestrisnin og fyrirhyggjan. Tryggvi vandist því fljótlega að vera veítull og tileinka sér nærgætni og hlýju í framkomu og það má segja að sú list brást honum ekki í gegnum lífið. Vera hans á Völlum hafði mark- að djúp spor í vitund hans og alla tíðdreymdi hann umaðfátækifæri til þess að meðhöndla búsmala úti í hinni friðsælu náttúru. Sá draum- ur rættist að nokkru er hann var vetrarmaður á Álandi, sú vetrar- vist lifði með honum alla tíð cins og heimsreisa lifir með ferðalöng- um nú í dag. Það voru miklir uppgangs tímar á Þórshöfn eftir að fyrri heimsstyrjöldin hófst og umsvifin við heimilið jukust. Þaö var því ráðin stúlka á heimilið, hún átti að sjá um kost sjómanna, því oft voru þeir í nokkra daga á sjó í einu. Þegar þeir komu svo að átti hún að hafa allt tilbúið og standa svo í slorfjöru og taka á móti fiski og gera að. Þessi stúlka var Stefanía Sigurbjörg f. 16. 11. 1893 á Leifsstöðum við Vopna- fjörð Kristjánsdóttir, Jakobsson- ar, Sveinssonará Djúpalæk. Kona Jakobs var Hólmfríður Guð- mundsdóttir. Móðir Stefaníu var Signý Sigurlaug Davíðsdóttir frá Höfn á Strönd, Sigmundssonar af Tjörnesi og Guðrúnar Jónsdóttur. Þarna var lífsförunautur Tryggva kominn og hún var eina konan í lífi hans til hinstu stundar. Þótt þau væru ólík um margt, stóð kærleikurinn alltaf ofar. Hún var einstök dugnaðar kona, áræðin og framgjörn en hann trúverðugur og traustur hæglætismaður. Brúð- kaup þeirra fór fram 19. 9. 1919. Tryggvi þessi trausti og trúverðugi maður gat ekki til þess hugsað að yfirgefa heimili foreldra sinna, þar sem þau voru tekin að eldast og lýjast af áratuga þrotlausri vinnu og þurftu hans með. Brúðhjónin bjuggu því áfram í Sigfúsarhúsi sem var í raun og veru eins og samyrkjubú þar sem allir unnu heimilinu og fengu í staðinn það sem þeir þurftu til fæðis og klæðis. Framfaranna gætti einnig í Sigfús- arhúsi, feðgarnir höfðu eignast tvo mótorbáta Gylfa og Gylfa litla. Þetta var allt annað, menn gátu sótt lengra og verið fljótari í förum. Aðeins 2 systkinin voru gift. Ólafur giftist Margréti Krist- jánsdóttur, bjuggu í Skoruvík og Ingunn giftist Helga Eyjólfssyni borgara Þórshöfn. Þaðfækkaði þó ekki á heimilinu, Stefanía hafði komið með son sinn Alfreð Hólm Björnsson f. 1915 og næstu 17 árin eignuðust þau 13 börn. Þau fóru ekki varhluta af sorginni því 5 börn þeirra dóu í frumbernsku með nokkru millibili. Lífið var þrotlaus vinna hjá ungu hjónunum en það var alltaf nóg að bíta og brenna. Sigfús Föstudagur 14. desember 1984 10 Jónsson andaðist rúmlega sextug- ur að aldri og var harmdauði, hann hafði verið sá ás sem flest hvíldi á. Synir hans héldu þó öllu í horfinu og unnu við útgerðina. Nokkrum árum síðar lentu þau í eldsvoða og misstu allt sitt en með samheldni bræðranna Tryggva og Ingólfs tókst þeim að komast í húsaskjól og átti Ingólfur ekki síður þátt í því er hann stóð fyrir kaupum á Keldunesi,húsi er stóð rétt við flæðarmálið. Húsið var fallegt rneð járni er líktist múr- steinahleðslu. Ævintýralegum stórum gluggum í forstofu með litlum mislitum rúðum og fyrir utan var snotur blómagarður með hvannastóði. Þetta sá ég er ég var á ferð fyrir 40 árum og heimsótti tengdaforeldra mína. Þá var Guð- valdur Jón enn hjá þeim en hann var fatlaður og Einar Þorgrímur er hafði alla tíð verið heilsulítill. Guðrún Guðmundsdóttir ekkja Sigfúsar lifði hann í ll ár og andaðist sama mánaðardag og hann 3. 4. 1937. Börn þeirra eru: Guðrún f. 20. 4. 1920, var gift Helga Helgasyni sem er látinn. Sigfús f. 28.5. 1923 gifturGuð- laugu Pétursdóttur. Helga f. 1.6. 1924 var gift Pétri Hraunfjörð. Jakob f. 10. 10. 1926 var giftur Guðlaugu Yngarsdóttur sem er látin. Ólafur f. 19. 3. 1929 giftur Halldóru Jóhannesdóttur. Sverrir f. 25. 3. 1930 giftur Sigríði Þorsteinsdóttur. Ingólfur f. 17. 5. 1934 giftur Ágústu Waage. Sigurlaug f. 18. 10. 1936 gift Hauk Þórðarsyni. Sonur Stefaníu cr ólst upp að nokkru leyti hjá þeini er Alfreð f. 15. 7. 1915 giftur Huldu Péturs- dóttur. Eftir að síðari heimsstyrjöldin skall á og ísland var hernumið fór að losna um þau bönd er héidu fólki í heimabyggð sinni. Fiski- gengd fór minnkandi bæði fyrir ofveiði erlendra skipa og einnig var tundurdufla hættan fyrir Langanesi gífurleg. Þetta leiddi til minnkandi afla, minni tekna og færri atvinnutækifæra. Synir Tryggva voru nú óðum að vaxa úr grasi og það var ekki að sjá að þeirra biðu atvinnumöguleikarvið sitt hæfi á Þórshöfn. Það var því á því herrans ári 1944 að Tryggvi og Ingólfur fluttu ásamt allri fjöl- skyldunni að norðan og settust að í Kópavogi og með samstilltu átaki tókst þeim að koma sér upp þaki yfir höfuðið. Eldri bræðrun- um tókst fljótlega að fá uppskipun- arvinnu við höfnina hjá Hallgrfmi Ben. Tryggvi vann þar lengi í sementi sem hafði þau áhrif á húðina að hendur hans voru eins og flakandi sár hvert kvöld. Ekki kvartaði hann og alltaf fór hann til vinnu. Árið 1958 átti Tryggvi lengi við vanheilsu að stríða. börnin voru þá uppkomin og flutt að heiman og um sjúkrabætur til lífsfram- færslu var ekki að ræða. Svo þau hjónin fluttu til barna sinna. Tryggvi fórtil Jakobs sonarsínsog konu hans Guðlaugar Yngvars- dóttur. Þar leið honum vel og átti miklu ástríki að mæta alla tíð í þau rúm 20 ár sem hann bjó þar eða þar til Guðlaug andaðist 1979. Tryggvi hlaut nokkurn bata meina sinna og stundaði vinnu nokkuð fram yfir sjötugt, síðan fór hann til dóttur sinnar Sigurlaugar og manns hennar Hauks Þórðarsonar í Grindavík;þar hefur hann svo verið í 5 yndisleg ár, notið sæmi- legrar heilsu og ferðast með þeim norður á Þórshöfn þar sem hann lifði upp í hugarheimi sínum, allt sem var og gladdi og hryggði. Þó að Tryggvi virtist fáskiptinn og hlédrægur kunni hann vel við sig í margmenni og hann var svo lánsamur að heimili barna hans vorufjölmennoggestkvæm. Hann hélt nokkuð góðri heilsu að öðru leyti en því að heyrnin var farin að bila nokkuð. Sjónin var svo góð að hann gat horft á sjónvarp gler- augnalaust og var alltaf mættur í stólinn sinn er fréttir hófust hvert kvöld. Ég bjó í sama húsi og hann í mörg ár og þó að börnin væru að ærslast hastaði hann ekki á þau, hvað þá meir. Eitt sinn var hann á okkar heimili í nokkra mánuði. Þá var hann svo undur góður við börnin, einkum litla barnið sem var ársgamalt að ef hann kom ekki á réttum tíma heim varð barnið óhuggandi og ergilegt. Þetta sýnir gæsku hans og gæði. Hann andaðist á Keflavíkur- spítala eftir fárra daga legu 4. 12. s.l. Friður guðs veri með honum. Hulda Pétursdóttir. Þórarinn Þorfinns- son - Spóastöðum Fæddur 20. ágúst 1911 Dáinn 27. nóvember 1984 Ef ég mœtti yrkja yrkja vildi’ ég jörð. Sveit er sádmanns kirkja, sáning bœnagjörð. Vorsins söngvaseiður sálmalögin hans. Blúmgar ukur breiður blessun skaparuns. Bjarni Ásgeirsson Þetta gullfallega erindi úr „Söngur sáðmannsins" kom mér fyrst í hug sem yfirskrift minningarorða um vin minn, Þórarin bónda á Spóastöðum. Þórarinn hafði þann lífsmáta að ganga ávallt jörð sína meö lotn- ingu, því hann unni henni, hún var hans helgidómur, bóndans nægtabrunnur. Hann skildi þá ábyrgð sem bóndanum var falin í hendur, með öllu því lífi bæði í jarðargróðri og búfé, og af næmum skilningi tókst honum að hlúa þannig að hvoru tveggja, að það óx og margfald- aðist í höndum hans. Ættartré Þórarins stóð djúpum rótuni í íslenskri bændamenningu, þess vegna urðu greinarnar sterkar og báru ríkulegan ávöxt. Þórarinn var fæddur á Spóa- stöðum 20. ágúst 1911, sonur hjónanna Þorfinns bónda Þór- arinssonar frá Drumboddstöð- um og Steinunnar Egilsdóttur frá Kjóastöðum. Drumbodd- staðasystkinin voru kunn langt út fyrir sína heimabyggð fyrir skarpar gáfur, félagslyndi, lífs- gleði, með brennandi hugsjóna- eld í brjósti. Þorfinnur var þar fremstur meðal jafningja. Stein- unn var menntuð í Flensborgar- skólanum og Kvennaskólanum.. Glæsikona í sjón og raun. Vinur hennar, fjölmenntaður gáfu- ntaður, segir að strax hafi sér orðið það Ijóst er hann átti orðræður við hana, að þar mætti liann algjörum ofjarli svo yfir- gripsmikil var þekking hennar. Mikils var vænst af ungu hjónunum á Spóastöðum. En þegar síst skyldi ríða höggin yfir, þungogóvægin. Eftirfimm ára santbúð lést Þorfinnur. öll- um harmdauði. Þá hófst hetju og baráttusaga Steinunnar, og er hún skráð í bókinni íslenskir bændahöfðingjar. Hún gafst ekki upp þrátt fyrir áfalliö og mikla fötlun. Hún bjó áfram í rúma tvo áratugi með afburða glæsibrag, og gat með því móti skapað börnunum traust og gott æskuheimili og látið þau njóta góðrar menntunar. Börnin voru auk Þórarins, Hildur, nú látin , Egill og fóstursonurinn Valdi- mar Pálsson. Það lá í hlutarins eðli að Þórarinn byrjaði snemrna að hjálpa til við bústörfin, enda viljugur og vinnufús. Þannig teygaði liann sem barn ilminn frá moldinni og grösunum. For- sjónin hafði úthlutað Þórarni því hlutskipti að verða bóndi. Því hlaut hann menntun er beindist að því. Hann innritað- ist í bændaskólann á Hvanneyri. Þar voru valinkunnir kennarar, er beindu sjónum nemenda sinna að lausnum þeirra marg- víslegustu vandamála sem bóndinn þarf að glíma við. Oft vitnaði Þórarinn í það sem kennararnir höfðu sagt og ver- unnar með góðum skólafélög- um. Að námi loknu hófst dýrmæt- ur skóli h'fsins. Þar notaði Þór- arinn alla tíð til að byggja ofan á sterkan grunn uppvaxtarár- anna og verunnar á Flvanneyri. Hann hóf búskap á Spóastöð- um 1934 í félagi við fóstbróður sinn Valdintar. Þá voru miklir erfiðleikatímar, ekki síst í sveit- um landsins. Valdimar hefur svo frá sagt að búskapurinn hafi samt gengið sæmilega og þakkar það forsjálni Þórarins og hvað hann var hreinskiptinn í öllum hlutum. Eftir fjögurra ára búskap varð Valdimar að hætta sökum heilsubrests. Árið 1938 var ntikið gæfuár fyrir Þórarin . Ræður liann þá til sín Ingibjörgu Guðmunds- dóttur frá Innri-Hjarðardal í Önundarfirði, sem kaupakonu og leiddi dvöl hennar til þess að þau gifta sig9. september 1939. Ingibjörg er mannkostakona sem enginn kunni betur að mcta en Þórarinn. Það duldist engum er til þekkti að hjónaband þeirra var byggt á gagnkvæmu trausti og tillitssemi sem entist meðan bæði lifðu. Það má segja að bærinn þeirra hafi staðið um þjóðbraut þvera. Því var oft gestkvæmt, öllum var tekið fagnandi og veitt af rausn. Umræðuefnið gat orðið æði víðfeðmt, þó að búskapur- inn væri einatt efstur á baugi. Og þó tómstundir gæfust ekki margar var þó einatt gripin góð bók þegar næði gafst frá önnum. Minni Þórarins var með ólík- indum. Hann gat endursagt orð- ræður er hann hafði heyrt fyrir áratugum. Það var enn þungt fyrir fæti í íslenskum landbún- aði fyrstu búskaparár ungu hjónanna á Spóastöðum. En þegar hin mikla framfarasókn hófst í sveitum landsins, tóku Spóastaðahjónin þátt í þeirri ævintýralegu byltingu af ein- stökum dugnaöi. Hús voru endurbyggð yfir fólk og fénað, ræktun og bústofn margfaldað- ur og vélakostur efldur til þess besta sem þekktist. Hitaveitu lögðu þau um langan veg. Var það mikið átak sem breytti öll- um lífsskilyrðum til hins betra. Þetta kostaði oft langan vinnu- dag og alltaf var húsbóndinn í fararbroddi. Þau hjónin voru einstaklega hjúasæl og batt kaupafólkið við þau ævilanga tryggð. Þannig lítur búskaparsaga Spóastaðahjónanna út í stórum dráttum. Árið 1980 hætta þau búskap og selja jörð og bústofn í hendur einkasyninum Þorfinni og Áslaugu konu hans, en þau höfðu búið með þeim félagsbúi í tíu ár. Var það vel ráðið. Uppbyggingin heldur áfram af sama myndarskapnum og áður, og enn er að vaxa upp ný kynslóð á Spóastöðum sem von- ir eru bundnar við. Ingibjörg og Þórarinn áttu barnaláni að fagna. Þau eignuð- ust sex börn sem hafa orðið nýtir og góðir þjóðfélagsþegnar. Þau eru: Steinunn gift Garð- ari Hannessyni, stöðvarstj. Pósts og síma, Hveragerði. Sigrt'ður gift Gísla Ólafssyni rannsóknarmanni Reykjavík. Þorfinnur bóndi, kvæntur Ás- laugu Jóhannesdóttur, Spóa- stöðum. Guðríður Sólveig gift Úlfari Harðarsyni verktaka, Flúðum. Bjarney Guðrún gift Helga Sæmundssyni rafvirkja, Reykja- vík. Ragnhildur gift Pálmari Þor- geirssyni bifreiðastj., Flúðum. Þórarinn var framfarasinnað- ur félagsmálamaður þrátt fyrir hlédrægni og naut óskoraðs trausts sveitunganna. Eftir að hafa verið Ungmennafélaginu góður liðsmaður var hann kjör- inn í hreppsnefnd Biskups- tungnahrepps. Sat hann þar um árabil og síðustu átta árin oddviti. Þá voru ýmsar merkar framkvæmdir í gangi sem hann studdi af alhug. Ein er sú fram- kvæmd sem hugsjónaeldur Þór- arins brann hvað heitast fyrir, var það bygging félagsheimilis- ins í Aratungu. Á engan trúi ég hallað þó sagt sé að hann hafi verið lífið og sálin í þeim fram- kvæmdum. Sá hann auk þess um fjárreiður hússins í ntörg ár. í hreppsmálum hafði hann ætíð fastniótaðar skoðanir sem reyndust sveitarfélaginu giftu- drjúgar. Sem oddviti var hann virtur fyrir að vera hreinskiptinn og framkvæmdasamur og trú- mennska var aðalsmerki í öllum hans gjörðum. Störfum þessum hætti hann meðan hann var enn í fullu fjöri, þrátt fyrir áskoranir sveitunganna um að halda áfram. Þórarinn var trúr samvinnu- hugsjóninni. Honum fannst „máttur hinna mörgu" besti kosturinn til að lyfta Grettistök- um. Af skarpskyggni sinni lagði hann alltaf gott til málanna í samvinnu- og búnaðasamtökum bændanna á Suðurlandi, enda fulltrúi sveitarinnar í þeim öllum. En bóndinn á Spóastöð- um þekkti sinn vitjunartíma. Þegar aldurinn færðist yfir sagði hann þeim öllum af sér, taldi betra að ungir menn með fersk- an andblæ og nýjar hugsjónir tækju við. Það hefur verið mér og konu minni mikill fjársjóður að hafa átt Spóastaðahjónin fyrir hjálp- sama og trausta vini og ná- granna í þrjá og hálfan áratug. Af sinni alkunnu yfirveguðu rósemi átti Þórarinn alltaf ráð ef vanda bar að höndum. Var þeirra létt að leita og gott að þiggja. Fram í hugann leita nú myndir minninganna, sem þó ekki verða tíundaðar hér. Á þær fellur enginn skuggi. Þvert á móti, gæti ég sagt, það glitrar á þær eins og skínandi perlur. Þórarinn var lagður til hinstu hvílu í kirkjugarðinum í Skál- holti, í faðm þeirrar foldar sem ævistarfið byggðist á. Hann hafði alla tíð átt kirkjusókn í Skálholt og hafði verið lengi í safnaðarstjórn. Hann unni þess- um stað eins og Biskupstungun- um öllum. Að lokum kveð ég, kona mín og fjölskylda Þórarin með virðingu og þökk. Ingibjörgu og ástvinum öllum sendum við innilegar samúðar- kveðjur með ósk um að bjarmi jólaljósanna ntegi milda sáran söknuð. Björn Erlendsson

x

NT

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: NT
https://timarit.is/publication/305

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.