NT - 14.12.1984, Síða 20

JlLj_____________Úfönd
Heimsveldissólin endan-
lega gengin til viðar
- síðustu vígin falla
■ Margir álíta að í næstu viku,
þegar Margaret Thatcher, felur
kínverska alþýðulýðveldinu
forsjá Hong Kong, verði í raun
settur lokapunktur aftan við
langa og sviptingasama ný-
lendusögu Stóra-Bretlands.
Fyrir tæpri öld blakti fáni breska
heimsveldisins yfir landflæmi
sem var um 10.5 milljón ferkíló-
metrar. Nú eru um 5.5 milljónir
undir stjórn hins hnignaða
heimsveldis. Mikill meirihluti
þeirra býr í Hong Kong og
þegar það vígi fellur verða það
aðeins urn 150 þúsund manns,
sem hægt er að telja leifarnar af
bresku nýlendustjórninni.
Bretar afsala sér yfirráðum
yfir Hong Kong frá og með
árinu 1997. Þangað til eru þrett-
án ár og spurning hvort þá verði
nokkur vígi heimsveldisins eftir.
Bretar halda enn yfirráðum yfir
Gíbraltar og Falklandseyjum, en
það eru viðkvæm landssvæði,
sem gætu gengið úr greipum
þeirra von bráðar.
Nú eru það einkum eyjar og
sker víða um heimshöfin, sem
Bretar ráða yfir - verðlaus að
mestuleyti, nema ef vera kynni
vegna þeirra hafsvæða sem þeim
fyigja.
Um 40 landsvæði, þar sem
býr tæpur milljarður manna,
hafa fengið sjálfstæði frá Bret-
um síðan í heimsstyrjöldinni
síðari. Stundum var sjálfstæðið
keypt dýru verði eins og í Ken-
ya, þar sem var háð blóöugt
stríð. Oftar cn ekki státa þó
Bretar sig af því að hafa afsalað
sér nýlendunum á óeigingjarn-
an og fórnfúsan hátt, ólíkt
Frökkum til að mynda.
1981 fékk síðasta nýlenda
Breta í Suður- og Mið-Amer-
íku, Belize, sjálfstæði, þótt enn
séu þar um 2000 breskir her-
menn til að varna innrás frá
nágrannaríkinu Guatemala.
I kjölfar samkomulagsins um
Hong Kong er ekki ósennilegt
að nýlendurnar haldi enn áfram
að reytast af Bretum. Spánverj-
ar krefjast þess að Bretar af-
hendi þeim Gíbraltar og breska
stjórnin segist nú vera reiðubú-
inn að ræða það mál.
Argentínumenn sjá sér hér
leik á borði til að reyna að opna
samningaviðræður um framtíð
Malvinas-eyja, einsogþeirkalla
það, eða Falklandseyja eins og
þær eru nefndar í heimspress-
unni. Argentínumenn gera enn
kröfu til Falklandseyja, en Bret-
ar hafa hervæðst þar og telja
víst að íbúar eyjanna vilji vera
áfram undir breskri stjórn.
Það vilja íbúarGíbraltar, sem
eru 30 þúsund að tölu, einnig,
segja skoðanakannanir. Spán-
verjar standa hins vegar á því
föstum fótum að fá yfirráð yfir
klettasnösinni og hefur málið
löngum verið Þrándur í Götu
góðra samskipta milli Bretlands
og Spánar. Nú þegar Spánn
gerist aðili að Efnahagsbanda-
laginu virðist ljóst að Bretar
verði að gefa eftir að einhverju
leyti.
Auk þessara tveggja um-
deildu landsvæða ráða Bretar
enn fjarlægum stöðum á borð
við eyjuna St. Helenu í Suður-
Atlantshafi, sem á ódauðlega
frægð fyrir það að þar bar
Napóleon beinin, og annarri
sögufrægri eyju, Pitcairn, en
þar settust uppreisnarmennirnir
af skipinu Bounty að árið 1790.
Bretar geta enn státað sig af
því að elsta nýlenda þeirra,
Bermuda, er enn undir breskri
stjórn og verður það sennilega
áfram, því fæstir þessara dreifðu
eyjarskeggja telja sig vera betur
komna með sjálfstæði.
En kannski má fullyrða með
sanni að nýlendusólin, sem eitt
sinn settist aldrei í breska heims-
veldinu, sé endanlega gengin
til viðar.
Umsjón: Ragnar Baldursson og Egill Helgason
Föstudagur 14. desember 1984 20
Matvælaaðstoð EBE:
Frá sveltandi
til dauðvona
Brussel-Keutcr
■ Embættismenn Efna-
hagsbandalagsins hafa
ásakað evrópska ríkisleið-
toga um að gefa almenn-
ingi villandi upplýsingar
um matvælaaðstoð banda-
lagsins.
Ríkisleiðtogar Efna-
hagsbandalagsríkjanna
tíu lýstu því yfir í síðustu
viku að þeir hefðu ákveðið
að gefa um l,2 milljón
tonn af matvælum til svelt-
andi fólks á þurrkasvæð-
unum í Afríku, sem væri
tvöföldun frá upphaflegri
áætlun. En embættismenn
bandalagsins segja að
þrátt fyrir hástemmdar
yfirlýsingar hafi matvæla-
aðstoð við þróunarlönd í
rauninni ekkért vérið aúk-
í staðinn fyrir að auka
heildaraðstoð sína við þró-
unarlönd ákváðu leiðtogar
EBE að draga úr matvæla-
aðstoð við Bangladess,
Egyptaland og önnur lönd
í Þriðja heiminum til að
fjárútlát bandalagsins ykj-
ust ekki vegna aðstoðar-
innar við Afríkuríkin.
Háttsettur embættismað-
ur kallaði þetta hræsni af
verstu tegund. Matvæii
væru tekin frá sveltandi
fólki til að bjarga hinum
deyjandi.
Margrét l'hatcher, tor-
sætisráðherra Bretlands,
,var sérstaklega mótfallin
allri aukningu á fjárfram-
lögum EBE vegna aukinn-
ar aðstoðar við sveltandi
fólk í þróunarlöndunum.
Hungursneyðin í Afr-
íku nær nú til um sjö
milljóna manna. í nýrri
skýrslu EBE um ástandið
á þurrkasvæðunum segir
að hungursneyðin muni
fljótlega ná til um tíu mill-
jóna nema stóraukin að-
stoð komi til.
LYSTUGT 0G G0TT FÖDUR
ÍSMAT h/f, BREKKUSTÍG 40 - NJARÐVÍK
Spilltir embættismenn
■ Ekkert lát er á herferð ítalskra rannsóknarmanna gegn mafíunni og má víst
örugglega segja að árangurinn hafi verið vonum framar. Nú síðustu dagana hafa meira
en hundrað grunaðir mafíósar verið handteknir á Ítalíu, einkum í Tórínó og Cataníu
á Sikiley. I þeim hópi voru tveir háttsettir embættismenn, sem ákærðir eru fyrir tengsl
við mafíuna og óeðlilega linku í emhættisfærslu sinni. Þeir eru Serafíno Licata (til
vinstri), ofursti í lögreglunni og Pietro Parracchio, dómari frá Cataníu.
Símamynd-POLFOTO
Spánn:
Smábær missir skatt-
greiðanda til Frakka
Agullana, Spúni-Reuter
■ Nokkur ringulreið og
reiði ríkti í Aguliana,
smábæ á landamærum
Spánar og Frakklands í
Pýreneafjöllunum, fyrr í
vikunni eftir að ljóst var
að spænska stjórnin hafði
gefið Frökkum eftir um
300 fermetra landskika,
sem hingað til hefur til-
heyrt Spáni.
Þetta er gert í samræmi
við sáttmála sem Frakkar
og Spánverjar gerðu með
sér um landamæri sín í
Pýreneafjöllum árið 1659.
Þar segir að þar sem vötn
falla í suður í fjöllunum
skuli heita spænskt land-
svæði, en þar sem þau
falla í norður skuli heita
franskt land. Nýverið
ákváðu svo löndin að leið-
rétta þessa smávægilegu
misfellu á framkvæmd
samningsins.
„Við vitum ekki hvernig
eða hvers vegna, en allt í
einu er hluti af bænum
okkar í Frakklandi," segir
Jose Maria Tarres, bæjar-
stjóri í Agullana. þar sem
búa 600 manns.
Þó er það svo að aðeins
einn íbúi bæjarins lendir
Frakklandsmeginn. Þaðer
jarðfræðingur, sem á land-
skika í Agullana, en býr
að staðaldri í Barcelona.
Hann mun halda spænsk-
urn ríkisborgararétti og
ekki ætti tungumálið að
vefjast fyrir honum, því
katlónska er töluð beggja
vegna landamæranna.
„En við megum ekki
gleyma efnahagslegu af-
leiðingunum," segir Tarr-
es bæjarstjóri. „Við erum
að missa skattborgara sem
lagði um 50 þúsund peseta
(um 12 þús. íslenskar
krónur) á ári í bæjarsjóð-
inn.“