NT - 23.03.1985, Blaðsíða 7

Vettvanaur
Laugardagur 23. mars 1985 7
Lækkun húsnæðis-
kostnaðar forgangsmál
í framfærslukostnaði heim-
ila sker sig einn kostnaðarliður
úr miðað við nágrannalönd,
þ.e. húsnæðiskostnaður. Ég
held að fátt sé jafnbrýnt til
úrbóta fyrir launþega eins og
endurskipulagning húsnæðis-
mála, þ.e. lækkun húsnæðis-
kostnaðar. í þeim efnum gæt-
um við margt lært af öðrum
þjóðum, en okkur hefur enn
ekki tekist það.
Ríkisstjórnin hefur að
undanförnu tekið húsnæðis-
málin til ýtarlegrar umræðu og
endurskoðunar undir forystu
félagsmálaráðherra. Stór-
auknu fjármagni hefur þegar
verið beint til húsnæðismál-
anna. En það er ekki nóg.
Nýting þessa fjármagns skiptir
ekki minna máli. En þar stend-
ur áreiðanlega mest upp á kerf-
ið eins og húsnæðismálin hafa
þróast hér á landi. Á því sviði
bíður félagsmálaráðherra og
ríkistjórnarinnar í heild vanda-
samasta verkefnið. Lausn
þessa verkefnis felst í því að
húsnæðiskostnaður almenn-
ings sé ávallt eðlilegt hlutfall af
launatekjum. Að því verður
að stefna með miklu markviss-
ari hætti en verið hefur um
langt skeið. Þetta markmið var
sett með fyrstu lögum um fé-
lagslegar úrbætur í húsnæðis-
málum launafólks og nefni ég
þá sérstaklega lögin um verka-
mannabústaði og lög um sam-
vinnubyggingarfélög, sem sett
voru á árunum um og upp úr
1930. Þar voru meginforsend-
urnar hóflegar íbúðir og löng
og vaxtalág lán. Við þurfum að
dusta rikið af þessum forsend-
um og markmiðum og láta þau
ráða stefnunni í húsnæðismál-
um að nýju. Ég veit að núver-
andi félagsmálaráðherra hefur
fullan skilning á þessu atriði.
En íbúðastærð og byggingar-
hættir skipta hér einnig máli,
ef skynsamleg nýting fjár-
magns á að koma til. Ég vil að
það komi skýrt fram í þessu
skrifi, að þingflokkur fram-
sóknarmanna hefur verið að
ræða húsnæðismálin á þessu
nótum að undanförnu. En um-
ræður eru ekki einhlítar, ker-
fisbreyting og framkvæmdir á
nýjum grundvelli er það, sem
öllu skiptir. í>að er brýn nauð-
syn að umbreyta Húsnæðis-
málastofnun ríkisins, jafnvel
verkamannabústaðakerfinu og
öllu þessu bákni, því ekkert af
þessu er heilagt fyrirkomulag,
sem ekki má hrófla við. Hitt er
líklegra að húsnæðiskerfið sé
staðnað.
Kerfisbreytingar
En þetta á reyndar við um
margt annað í ríkiskerfinu.
þar er tími til kominn að takast
á við breytingar á ýmsum
sviðum, án þess að ég ætli að
fara að mæla bót breytingum
breytinga vegna. í því er auð-
vitað engin meining. En
íhaldssemi á þessu sviði er
ekki af hinu góða. Þjóðfélagið
og stofnanir þess verða aldrei
mótaðar í eitt skipti fyrir öll.
Þessi mál eru til víðtækrar
umræðu meðal stuðnings-
manna ríkisstjórnarinnar og
beinast jafnt að endurskipu-
lagningu stjórnarráðsins sem
bankanna, fjárfestingarsjóð-
anna, Framkvæmdastofnun og
jafnvel- sveitarstjórnarfyrir-
komulaginu.
Kjarabætur eru nauðsyn
Við getum ekki látið óá-
nægju almennings með kjör
sín sem vind um eyrun þjóta.
Við komumst ekki hjá því að
hlusta á þær raddir, sem eru
býsna háværar í gagnrýni sinni
á stjórnarfarið, því að hér er
oft um réttmæta gagnrýni að
ræða, t.d. hvað varðar launa-
mál og framfærslukostnað.
Ríkisstjórninni ber að hafa
forgöngu um samráð við laun-
þega um kjarabætur, ekki
einhliða kauphækkanir i
krónum, - þær eru ekki einhlít-
ar - heldur aðgerðir, sem auka
kaupmátt, létta framfærslu-
byrðina, gera fólki kleift að
lifa af þeim launum, sem
greidd eru. Til þess að það
megi gerast verða félagslegar
ráðstafanir og fjármálaaðgerð-
ir, sem beinast markvisst að
hagsmunum launþega, að
koma til, aðgerðir, sem
launþegar finna að snerta hags-
muni þeirra vafninga- og milli-
liðalaust, og nefni ég þá enn og
aftur bætt húsnæðislán, sem er
aðkallandi réttlætismál. Unga
fólkið á hér mestra hagsmuna
að gæta, og unga fólkið er
vakandi í sínum hagsmuna-
málum. Unga fólkið er óhrætt
að ræða kerfisbreytingar, m.a.
í húsnæðismálum, og það hef-
ur sínar hugmyndir um hvernig
kerfið mætti breytast því í hag.
Við eigum að hlusta á þetta
fólk, ekki síst nú á ári æskunn-
ar.
(Flutt á stjórnmálafundi
á Akureyri 6. mars).
JAHE SAN DFORD
Robert Peart
’atlut.compelJlnö ttwlller In the bestseiHng
tfhere Eagtes Dare'
Tvær ágætar
spennusögur
Robert Peart: Danger Signal.
Fontana Paperbacks 1985.
317 bls.
Jane Sandord: In safe hands.
Fontana Paperbacks 1984.
314 bls.
Þessar tvær bækur eiga það
sammerkt að vera nútíma
spennusögur, af þeirri gerð,
sem svo mjög er algeng víða
um heim um þessar mundir.
í báðum er spilað á ótta fólks
við geigvænlegar afleiðingar
vísindalegra framfara, og á
hræðsluna við starfsemi
hermdarverkamanna og
átök, sem af þeim geti hlotist.
í fyrri bókinni greinir frá
vísindamanni í Cambridge,
Walesbúa af ítölskum
uppruna. Hann var vísinda-
maður að köllun, hafði lítinn
áhuga á afleiðingum verka
sinna, en hugsaði um verkin
ein og þann árangur, sem
hann gæti náð á rannsóknar-
stofunni. Af einhverjum ill-
skiljanlegum orsökum var
honum sagt upp störfum við
háskólann og fékk hann þá
ekki atvinnutilboð nema frá
fjarskyldum ættingja á Ítalíu.
Það þáði hann, en þegar til
Ítalíu kom þótti honum flest
heldur grunsamlegt og þar
kom, að hann flæktist inn í
ýmis heldur leiðinleg en
spennandi mál, þar sem saga
fjölskyldu hans gegndi miklu
hlutverki. Að lokum rann
upp fyrir vísindamanninum,
að hann hafði óafvitandi tek-
ið þátt í gerð ægilegs vopns
og hófst þá mikið kaupphlaup
við að reyna að eyða því,
áður en meiri skaði hlytist af.
í seinni bókinni segir frá
dóttur harðsvíraðs utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna.
Henni var rænt og gerðu
ræningjarnir þá kröfu , að
faðir hennar segði af sér em-
bætti, ella yrði henni ráðinn
bani. Skyndilega tók nýjar
hættur að steðja að, bæði
stúlkukindinni og ræningjan-
um hennar og þegar sagan
nær hámarki er enginn örugg-
ur fyrir neinum.
Engin skil kann ég á höf-
undum þessara bóka, að því
undanskildu, að báðir eru
breskir og báðir hafa starfað
a.m.k. nokkuð við blaða-
mennsku.
Eins og áður sagði eru
báðar þessar bækur spennu-
sögur, afþreyingarbækur og
ágætar sem slíkar, en litlar
líkur eru til þess að þær eigi
eftir að lifa lengi í heimsbók-
menntunum.
Jón Þ. Þór
anir Friðriks í þeim Guðmund-
ar H. Garðarssonar stíl að
Framsóknarflokkurinn sé
hagsmunaflokkur en Sjálf-
stæðisflokkurinn „prinsip“
flokkur. Heyr á endemi. Hvurt
er prinsip þess dásamlega
flokks. Er prinsipið. að auka
frelsi hinna fjársterku? Er
prinsipið það að láta fjármagn-
ið ráða hvernig byggð skipast í
landinu? Er prinsipið það að
gera þjóðfélagið að opnum
leikvelli fyrir fjármálaspekúl-
anta? Er prinsipið það að ný
útvarpslög séu einskis virði
nema ótakmörkuð heimild
fylgi til að græða á auglýsing-
um? Gaman væri að varafor-
rnaður prinsipflokksins gerði
nánari grein fyrir þessum
prinsipumflokkssíns. Það væri
góður undirbúningur undir
það þegar prinsipmennirnir
koma saman til landsfundar
væntanlega til þess að herða
sig í prinsipunum, sem svo
mjög móta allt starf flokksins.
í útlegð til Togó
En hvað sem líður öllum
draumsýnum Friðriks þá eru
næsta litlar líkur á því að kosið
verði í bráð. Hvorki framsókn-
armenn eða sjálfstæðismenn
fýsir í kosningar á meðan loft-
bólan Jón Baldvin er útblásin
og Alþýðubandalagið fylgis-
snautt kærir sig síst af öllu um
kosningar í bráð. Raunar var
Svavar formaður með slíkar
yfirlýsingar um daginn, en
flokkurinn brást skjótt við og
sendi hann á ráðstefnu til Togó
í Afríku. Raunar fóru þeir
tveir skólabræðurnir.Svavar og
Friðrik Sophusson.svo að allt
hjal um kosningar ætti að liggja
niðri á meðan. Nú á bara eftir
að koma í Ijós hvort flokkarnir
hafa keypt miða fram og til-
baka fyrir þá félaga.
Baldur Kristjánsson.
7
Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstj.: Magnús Ólafsson (ábm).
Markaösstj.: Haukur Haraldsson
Auglýsingastj.: Steingrimur Gislason
Innblaösstj.: Oddur Ólafsson
Tæknistj.: Gunnar Trausti Guöbjörnsson
Skrifstofur: Síöumúli 15, Reykjavik.
Sími: 686300. Auglýsingasími: 18300
Kvöldsimar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn
686392 og 687695, iþróttir 686495, tæknideild
686538.
Setning og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Kvöldsímar: 686387 og 686306
Verð i lausasölu 30 kr. og 35 kr. um helgar. Áskrift 330 kr.
■Alexander Stefánsson mælti nýlega fyrir
frumvarpi að nýjum sveitarstjórnarlögum. í
því er um að ræða mikla breytingu á skipulagi
sveitarfélaga og sjálfræði þeirra aukið veru-
lega og að sama skapi dregið úr ríkisafskipt-
um af málefnum þeirra.
í frumvarpinu eru opnaðar leiðir fyrir
sveitarfélög að eiga með sér samvinnu um
framkvæmd einstakra verkefna. Þannig er
gert ráð fyrir því að sveitarfélög geti myndað
byggðasamlag um varanleg samvinnuverk-
efni svo sem um rekstur skóla og heilbrigðis-
stofnana eða brunavarnir. Á þennan hátt
geta hin smærri sveitarfélög veitt sömu
þjónustu og hin stærri. Þannig er hægt að
stuðla að frjálsri samvinnu sveitarfélaga um
lausn einstakra verkefna sem þeim eru falin
lögum samkvæmt í stað þess að þvinga þau
til að sameinast, með misheppnaðri lagasetn-
ingu. Öflug og oft og tíðum blómleg starf-
semi landshlutasamtaka sýnir og sannar að
þessi leið er fær og þessi leið ætti að leiða til
meiri eða minni sameiningar eftir því sem
tímar líða.
Frumvarpið tekur til allra þátta í starfi
sveitarfélga. Það sem einna mesta athygli
vekur er að gert er ráð fyrir að sýslufélög
verði lögð niður.
Þau hafa á síðari árum ekki verið sá
samnefnari sem sveitarfélögum er nauðsyn-
legur. í stað þeirra er lagt til að við taki nýr
vettvangur sveitarstjórna - héraðsnefndir,
þar sem öll sveitarfélög eigi fulltrúa.
Þegar félagsmálaráðherra mælti fyrir
frumvarpinu á Alþingi sagði hann m.a.:
„Sveitarstjórnir byggja tilvist sína á
sveitarstjórnarlögum. Þau kveða á um rétt-
indi og skyldur sveitarfélaga og takmarka
stjórnsýsluvald ríkisins.
Sjálfstjórn og ákvörðunarréttur héraða og
byggðarlaga ræðst því að verulegu leyti
hvernig til tekst á þessu sviði.
Sem gamall sveitarstjórnarmaður er ég
þeirrar skoðunar að sjálfstjórn sveitarfélaga
beri að auka. Þau eigi að hafa meira
frjálsræði en nú um stjórnarform og verk-
efnaval. Og feli löggjafarvaldið í landinu
þeim verkefni til úrlausnar þá fari sem mest
saman ákvörðun, framkvæmd og fjárhagsleg
ábyrgð. Ég tel að það frumvarp sem hér er
fylgt úr hlaði stefni að þessum markmiðum.
Áð svo mæltu legg ég áherslu á að frumvarpið
fái ítarlega umfjöllun hér á Alþingi og verði
samþykkt sem lög sem allra fyrst.“