NT - 31.03.1985, Blaðsíða 16

Sunnudagur 31. mars 1985 16
Ólögfróður
sagði mér
Kæri lagakrókur
M Undirritaðan langar til að
fá lögfræðilegt álit á eftirfar-
andi:
Fyrir nokkrum árum
keypti ég jörðina sem ég bý
á af föður minum. Faðirminn
misstikonu sína (móður okk-
ar systkina) nokkrum árum
áður en hann hætti að búa
og bjó í óskiptu búi með leyfi
barna sinna. Eftir að ég lauk
búfræðinámi vann ég að
mestu við bú föður míns og
þegar ég gifti migbauðhann
mér jörðina til kaups. Var
gengið frá þeim kaupum á
venjulegan hátt (eftir for-
málabók), skrifað á skjala-
pappír ásamt vottum. Þetta
var síðan sent til viðkomandi
sýslumanns og þar gengið
frá kaupunum, kaupunum
þinglýst og mér sent skjalið
með álímdum stimpilmerkj-
um og stimplum.
Nú er mér sagt af ólögfróð-
um manni, að salan sé ólög-
mæt vegna þess að ekkihafi
verið leitað eftir samþykki
systkina minna þar sem bú-
inu var óskipt eins og áður
sagði. Spurningin er því,
þurfti faðir minn að fá leyfi
barna sina til að selja jörð-
ina?
Með bestu kveðju,
bóndi.
Má ráðstafa
eignum búsins
að eigin vilja
■ Það er bersýnilega rétt
hjá þér að um ólögfróðan
mann hafi verið að ræða sem
sagði þér að sala jarðarinnar
til þín væri ólögmæt. Við-
komandi ráðgjafi þinn hefur
þó haft einhverja nasasjón
af því að ekki væri sama
hvernig sá sem situr í
óskiptu búi fer með eignir
búsins. í þeim kafla erfðalag-
anna sem fjallar um óskipt
bú eru ákvæði sem eiga að
veita þeim erfingjum sem
eiga arf inni í óskiptu búi
réttarvernd. Þar er meðal
annars ákvæði um að erfingi
geti krafist að fá skipt út
sínum hluta í iúinu ef sá
sem i því situr rýrir efni
búsins með óhæfilegri fjár-
málastjórn, eða gefur tilefni
til að óttast megi slíka
rýrnun.
Jafnframt þessum vernd-
arákvæðum er ákvæði í
erfðalögunum sem kveður á
um það að sá sem situr í
óskiptu búi fari með eignar-
ráð búsins. Af þessu ákvæði
má ráða að viðkomandi má
ráðstafa eignum búsins að
eigin vilja, svo fremi að ekki
fari í bága við önnur ákvæði
erfðalaganna. Það erþvíljóst
að faðir þinn þurfti ekki leyfi
barna sinna til að selja þér
jörðina. Á hinn bóginn gæti
salan hafa leitt til þess að
aðrir erfingjar móður þinnar
eignuðust rétt til að fá skipt
út sínum hluta úr búinu,
þ.e.a.s. ef salan til þín yrði
talin rýra efni búsins í fram-
angreindum skilningi. Það
myndi þó ekki breyta því að
salan héldi.
Þrátt fyrir að sá sem í búi
situr fari með eignarráð þess
og geti þar með ráðstafað því
er ein undantekning enn
sem rétt er að geta og gæti
haft áhrif í tilviki sem þínu. í
erfðalögunum er kveðið á
um það að erfingi geti fengið
rift gjöf sem maki gefi úr
búinu, ef gjöfin er óhæfilega
stór miðað við efni búsins.
Gjöfinni verður þó ekki
hrundið nema með dómi og
viðtakandi verður að hafa
vitað eða átt að vita að gef-
andi sat í óskiptu búi og að
gjöfin væri óhæfilega há. Það
er jafnframt skilyrði að mál
sé höfðað innan árs frá að
erfingi, eða lögráðamaður
hans, fékk vitneskju um gjöf-
ina, þó mega ekki líða meira
en þrjú ár frá þvi að gjöfin
var afhent. Það myndi verða
flokkað undir gjöf sam-
kvæmt þessum lið ef að faðir
þinn hefði selt þér jörðina á
verði sem bersýnilega væri
svo langt undir markaðs-
verði að segja mætti að um
gjöf væri að ræða. Þegar um
það er að ræða, eins og þínu
tilviki, að faðir selur syni
sínum bújörð í sveit til
áframhaldandi búsetu og
jafnvel áskilið að faðirinn fái
að vera áfram á heimilinu,
þá þarf töluvert mikið til að
koma til að talið verði að um
gjöf hafi verið að ræða.
Ég vona að þessi svör hafi
skýrt þessi mál fyrir þér og
að bæði þú og vinur þinn séu
lögfróðari eftir en áður.
Jóhann Pétur Sveinsson svarar spurn•
ingum lesenda um lögfræðileg málefni
■ íslenskar konur hafa að
undanförnu haft uppi kvak um
misrétti kynjanna. Ég ætla að
leyfa mér að benda þeini á að
skreppa til Marokko. í
hlíðunum þar má sjá
karlrembusvín ríðandi á asna
sínum reykjandi hasspípu
meðan konan trítlar á eftir
með börnin í poka ásamt
pylsunni salami og öðru því
sem bóndanum bragðast vel. í
þessu sambandi skipta litlu eða
engu meira eða minna
stórmerkar hugsanir sem
sveima í hassmettuðu höfði
karlsins á asnanum (kannski er
hann að setja saman ný
trúarbrögð eða að endurbæta
afstæðiskenninguna?)-en það
er bara ekki kjarni málsins.
Hér er um að ræða illa meðferð
á maka sínum. Karlinn gæti
alvegeins riðiö kerlingunni og
látið asnann drattast með
börnin og vistirnar, og væri
það mahnúðlegra en
fyrrgreind verkaskipting.
Islenskur karlmaður
meðhöndlar konu sína
vissulega öðruvísi. Hann
byggir utan um hana fallega og
látlausa höll eða kastala, þar
sem hún getur drukkið sérrý í
ró og næði innan um
Kjarvalsmálverkin og
austurlensk skurðgoð.
Ég get nefnt dæmi sem sýnir
Ijóslega muninn á sönnum
Islendingi og venjulegum
berba. Vinur minn íslenskur
sem kalla má „vel bjargálna" -
þó hann borgi ekki háa skatta
-gaf konunni sinni afmælisgjöf
í tilefni af því að hún átti
afmæli (aldur ekki upp gefinn
- enda skiptir hann ekki máli í
þessu sambandi). Haldi nú
einhver að hann hefði gefið
henni hrærivél, þá er það
misskilningur. Hanngafhenni
tveggja kílómetra langa
hestagirðingu með rauðum
silkiborða fyrir ofan efsta
gaddavírsstreng sem hnýttur
var í slaufu við hvern staur.
Síðan, þegar hann sjálfur átti
afmæli skömmu síðar, lét hann
konu sína gefa sér
rauðblesóttan fola
(Kirkjubæjarkynið) og gaf
henni „utan dagskrár"
andvirði hans, því að
sjálfsögðu langaði konuna sem
hafði þegið heila hestagirðingu
í afmælisgjöf að endurgjalda
hana með fullri reisn og án þess
að glata sjálfsvirðingunni.
Annar vinur minn gaf konu
sinni Alfa Romeo, sportlegan
og þægilegan. Lét hann pakka
honum inn í gylltan pappír og
hnýta um með rauðum
silkiborða ásamt látlausu korti:
„Til Gúndí frá manninum
hennar."
í rauninni má Ijóst vera að
það er alveg útí hött að bera
okkur samari við einhvern
fjallaþjóðflokk í
norðurhlíðum Afríku.
Afturámóti er leitt til þess að
vita að sumar konur íslenskar
virðast með engu móti skilja
þau forréttindi sem þær þó
hafa, og mættu þær að
skaðlausu setja sig endrum og
eins í spor kynsystra sinna af
þjóðflokki berba.
í fullri vinsemd mætti benda
þeim konum á það að þeim
væri fyrir bestu að skilja sitt
hlutverk og átta sig á því til
hvers þær eru skapaðar- enda
eru þær fæddar með breiðan
rass eins og aðrar konur, sem
er einkar vel til þess faliinn að
sitja á (t.d. meðan þærdrekka
sérrý). Ekki fer þeim heldur
vel að tala um orkumál á
Alþingi, og enn síður um
fjármál. Konum hentar best
að ræða um aðrar konur, eins
og dæmin sýna, enda
óþrjótandi umræðuefni.
Og hana nú!
Munurinn á sönnum
íslendingi og venjulegum berba
i ~
Oddur Björnsson
I