NT - 12.04.1985, Blaðsíða 4

ÍTÍT Föstudagur 12. apríl 1985 4
LL Fréttir
Ingi Tryggvason, formaður Stéttarsambands bænda:
Landbúnaðarframleiðslan hefur minnkað,
tekjurnar lækkað og vextirnir hækkað
Ofan á annan vanda bænda bætast ótíð og lækkandi niðurgreiðslur
■ Þrátt fyrir hraðstígar tækni framfarir í landbúnaði þá hafa kjör bænda ekki batnað að
sama skapi síðustu áratugi og enn eru óþurrkar og vond spretta helstu vágestir landbún-
aðarins.
■ „Auðvitað eru til vopn sem
hægt er að bcita, til dæmis
sölustöðvun sem reyndar var
talað um hér á árum áður. En
ég hef ekki trú á að bændur
grípi til slíkra aðgerða. Þeir
væru þá mjög aðþrengdir.“ -
Ingi Tryggvason formaður
Stéttarsambands bænda er í NT
viðtali um aukna erfiðleika
bændastéttarinnar en Stéttar-
sambandið hefur nú boðað til
aukaþings vegna þess þann
17. apríl. En erfiðleikar bænda,
á hvern hátt eru þeir meiri en
áður?
„Viö höfum ekki neinar ná-
kvæmar upplýsingar um stöðu
hænda. En skuldir bænda við
viðskiptastofnanir þeirra hafa
aukist þrátt fyrir að um 700
þeirra hafi á síðasta ári fengið
lausaskuldalán. Það lagaði
ástandið aðeins í bili en síðan
jukust skuldirnar aftur. Og
þetta kemur okkur ekki veru-
lega á óvart. Framleiðslan hefur
minnkað, almenn laun í landinu
hafa lækkað og laun bænda taka
miö af þeim. Vextir hafa hækk-
að þannig að fjármagnskostnað-
ar við búreksturinn í heild er
orðinn miklu meiri en reiknaö
er með í verölagsgrundvellin-
um. Yfirleitt eiga allir sem stað-
ið hafa í fjárfestingum með
verðtryggð lán átt í erfiðleikum.
Ofan á þetta bætist svo erfitt
tíðarfar undanfarin ár eða fra
1979 og allt til 1983. 1984 var
tiðarfar aftur á móti mjög gott
en áhrifa þess er ekki ennþá
farið að gæta að ráði."
En hvað er þá á prjónunum,
hvað gera bændur í þessari
stöðu?
„Eins og menn vita þá eru tvö
atriöi úr verðlagsgrundvellinum
hjá yfirnefnd til úrskurðar, ann-
ars yegar launaliður bóndans og
hinsvegar flutningskostnaður bú
vara.
Launaliðurinn hefur verið
ákveðinn með tilliti til taxta-
hækkunar en það er Ijóst af
öðrum upplýsingum að kaup
hefur hækkað til muna meira en
taxtahækkanir sýna. Hinn liður-
inn er flutningskostnaður á
landbúnaðarvörum og aðföng-
um sem hefur hækkað mun
meira en taxtarnir segja til um
og er orðinn dýrari fyrir bændur
en gert er ráð fyrir.
Verðhækkun afurða er auð-
vitað ætluð til að bæta kjör
bænda en það er líka Ijóst að
markaðurinn hefur takmarkað
verðþol. Eitt af því sem veldur
erfiðleikum við sölu er minnk-
andi niðurgreiðslur. Það er svo
komið að stjórnvöld leggja nú
þegar minna af mörkum til þess
að halda niðri verði á innlendum
landbúnaðarvörum sem byggð-
ar eru á innlendum aðföngum
en almennt gerist í nágranna-
löndum okkar. Með þessu
versnar samkeppnisaðstaða
okkar við aðra matvöru.
Við teljum semsagt að það
verð sem er í verðlagsgrundvell-
inum sé of lágt fyrir bændur þó
að það sé sjálfsagt nógu hátt
fyrir neytendur. Þarna þarf að
verða breyting á.
Annað sem bætt getur að-
stöðu bænda og við leggjum
áherslu á er lenging lánstíma til
landbúnaðarins, hækkun lána,
sérstaklega til nýrra búgreina
og búháttabrcytinga. Þau lán
sem nú eru veitt eru til of stutts
tíma miðað við það að þau eru
verðtryggð. Það þarf líka aö
veita auknu fé til þess að byggja
markvisst upp ný atvinnutæki-
færi í sveitum í stað minnkandi
framleiðslu hefðbundinna land-
búnaðarvara. Ég er sannfærður
um að ódýrara er fyrir þjóðfé-
lagið að stuðla að atvinnu í
sveitunum í stað þess að ætla að
flytja það fólk til sem þar er.
Annað hvort gerum við verulegt
átak til þess að viðhalda byggð-
inni í landinu eða þá að fólki þar
tekur að fækka verulega á næstu
árum, og það fyrr en margan
grunai."
En hvaö geta bændasamtök-
in gert? Nú hefur Stéttarsam-
bandið ekki yfir verkfallsvopni
að ráða eins og mörg önnur
stéttarfélög og torséð hvernig
bændur ætla að knýja fram
ákvarðanir sínar öðruvísi en að
treysta á velvild stjórnvaldanna.
„Það sem við höfum gert er
að treysta á sanngirni gagnvart
stéttinni og skilning á því að
landbúnaður er undirstöðuat-
vinnuvegur. Það er rétt að við
höfurn ekki verkfallsvopn og
stjórnvöld hafa viðurkennt
þetta með því að lögbjóða að
laun bænda skuli taka mið af
launum annarra launþega þó
misjafnlega hafi svo gengið að
fylgja því markmiði.
En auðvitað hafa bændur líka
vopn sem hægt er að beita eins
og til dæmis sölustöðvun sem
reyndar var talað um hér á árum
áður en ég hef ekki trú á að
bændur grípi til slíkra aðgerða
nema þeir væru þá mjög að-
þrengdir. Sölustöðvnn erbænd-
urn mjög dýr. Bóndinn getur
ekki stöðvað sína framleiðslu
þann dag sem sölustöðvunin
tekur gildi, heldur verður að
kosta til hennar áfram.
Hinsvegar sé ég það að í
nágrannalöndum okkar grtpa
menn til ýmissa róttækari að-
gerða en hér þekkjast og
kannski er það það sem við
þurfum að líta til.“
En nú talið þið um að staða
bænda sé erfið vegna sanidrátt-
ar í framleiðslu. Á sama tíma
kvisast út að til standi að afnema
allar útflutningsbætur á næstu
fimm árum og hefur verið sett
niður í lagafrumvarpi um Fram-
leiðsluráð sem þið ætlið að ræða
á ykkar þingi nú. Hvernig kem-
ur það heim og saman að bæta
kjör bænda og afnema útflutn-
ingsbætur?
„Það er rétt, það er talað um
að afnema útflutningsbætur.
Staðreyndin er sú að bændur
hafa þegar dregið úr framleiðslu
þannig að framleiðsla umfram
innanlandsneyslu hefur minnk-
að verulega, þrátt fyrir að dreg-
ið hafi úr innanlandsneyslu. Ef
við höldum þeim markaði sem
við höfum í innanlandsneyslu
þá þurfum við ekki að fækka
sauðfé teljandi frá því sem nú
er. Þá reikna ég með að tekið
verði tillit til sveiflna milli ára
vegna misjafns árferðis og ég tel
skyldu samfélagsins að sjá til
þess að alltaf verði nóg af þess-
ari vöru fyrir innanlandsmarkað
og í góðu árferði hlýtur að
verða einhver afgangur.
Útflutningsbætur tel ég hafa
verið eðlilegt öryggi fyrir
bændastéttina, nokkurskonar
atvinnuleysistrygging fyrir
bændur.Þær hafa verið gerðar
óvinsælar af mönnum sem oft
og tíðum hafa ekki gert sér
grein fyrir þýðingu þeirra og
tilgangi. Þæreru aðalstuðningur
þjóðfélagsins við landbúnað-
inn og fjarri því að þessi stuðn-
ingur hafi verið hærri en eðlilegt
getur talist eða almennt er í
nágrannalöndum okkar."
En áttu von á að skilningur
stjórnvalda verði sá sami þegar
þessi fimm ára áætlun um afnám
útflutningsbóta kemur til fram-
kvæmda?
„Já, ég á alveg fastlega von á
því. Ég tel alveg víst að stjórn-
völd hafi skilning á því eins og
aðrir að við eigum að kappkosta
að nýta gæði landsins. Það ger-
um við best með því að nytja
grasið til matvælaframleiðslu og
spara erlend aðföng."
Og með þessu ljúkum við
viðtali við formann Stéttasam-
bandsins en bíðum aukaþings
samtakanna þar sem aðalmálið
verður frumvarp til nýrra Fram-
leiðslulaga.
Krabbameinsfélag
Reykjavíkur:
Lýsir
stuðningi
við söfnun
fyrir
línuhraðli
■ Krabbameinsfélag
Reykjavíkur lýsir
fyllsta stuðningi við
landssöfnun Lions-
hreyfingarinnar til
kaupa á línuhraðli og
skorar á landsmenn að
styðja það lofsverða
framtak.
Aðalfundur Krabba-
meinsfélags Reykjavík-
ur var haldinn 1. apríl
síðastliðinn og fagnaði
fundurinn framtaki
Lionsmanna. Krabba-
meinsfélagið lýsir
ánægju sinni með að
framkvæmdir eru nú
hafnar við K-álmu
Landspítalans en þar
verður línuhraðlinum
komið fyrir.
■ Jóhann Einvarðsson og Þórunn Gestsdóttir, afhenda forseta íslands, Vigdísi
Finnbogadóttur, kubb með steyptri fjöður. Kubbur þessi er handunnin af Guðrúnu
Einarsdóttur, Sellátrum viö Tálknafjörð en hún er 71 árs að aldri. NT-mynd: Róben
Rauða fjöðrin:
Þjóðarátak
■ Landssöfnun Lionsmanna fyrir línu-
hraðli, hefst í dag.
Talið er að upp komi um 330 ný krabba-
meinstilfelli á ári sem þurfa á geislameðferð
að halda á sjúkdómsferlinum. Línuhraðall
er eitt fullkomnasta geislameðferðartæki,
sem völ er á. Hann mun leysa af hólmi
fimmtán ára gamalt kóbalttæki, sem er nú
í notkun á Landspítalanum.
Fyrsta rauða fjöðrin var afhent forseta
íslands í gær og færði hún Lionshreyfing-
unni heillaóskir varðandi þetta mikilvæga
verkefni. „Það eru orð í tíma töluð að fá
slíkt tæki sem Iínuhraðall er, til landsins,"
sagði Vigdís Finnbogadóttir.
4000 lítra ca. kr. 95.200.-
6000 lítra ca. kr. 145.500.-
Sterkbyggðir
Mjög stór flotdekk 16x30
Hafið samband við sölumenn okkar,
sem veita allar nánari upplýsingar
G/obust
LASBY
Tankdreifari
LÁGMOLI 5. SlMI 81SS5