NT - 04.05.1985, Qupperneq 6

Hugleiðing
gefnu tilef
■ Loðdýrarækt er vaxt-
arbroddur í íslenskum
landbúnaði. Þetta er það
sem við bændur lesum í
blöðum, hlustum og horf-
um á í útvarpi og sjón-
varpi. Forráðamenn okkar
bænda, einstaka þing-
menn og ráðherrar láta
hafa viðtöl við sig í sjón-
varpi brosa breitt og ræða
um það með ánægju og
yfirlætissvip, hvað það sé
auðvelt, og um leið hag-
kvæmt að hefja loðdýrabú-
skap. Bændur fái þau lán
sem þeir þurfi til þessara
búgreina.
Þetta fengum við að sjá
og heyra síðast þegar
bændur sátu Búnaðarþing
á liðnum vetri í Bænda-
höllinni í Reykjavík.
legt í ljós, sem vert er að
velta fyrir sér.
Bústofnskaupalán mið-
ast við gildandi. skattmat
viðkomandi árs, sem er í
þessu tilviki 1985. Þá er
lánað allt að fimm hundr-
uð þrjátíu og þrjú þúsund
(533.000) til kaupa á 260
ám, tvö hundruð fjörutíu
og eitt þúsund níu hundr-
uð fjörutíu og fimm
(241.945) til kaupa á 13
kúm.
En hvað skyldi nú fást
út á vaxtarbroddinn í ís-
lenska landbúnaðinum, en
þá á ég við loðdýrin. Jú,
heilar níutíu og fimm þús-
und (95.000) er hámarks-
lán til kaupa á þessum
bústofni. Það væri full á-
stæða til að spyrja þá, sem
En hvað skyldi nú fást út á vaxtar-
broddinn í íslenska landbúnaðin-
um, en þá á ég við loðdýrin. Jú,
heilar 95 þúsund kr.er hámarks-
lán til kaupa á þessum bústofni.
Mig langar til að skoða
hvort þetta á við rök að
styðjast, hvort það sé
nauðsynlegt fyrir okkur,
sem erum að hefja loð-
dýrarækt, - í upphafi, að
stofna hagsmunasamtök
eða þrýstihóp loðdýra-
bænda, svo við mættum
búa við sömu kjör og fyrir-
greiðslu í stofnlánadeild
til bústofnskaupa, og eins
ef farið er inn í gömul hús,
eins og við bændur höfum
verið marghvattir til, ef til
væru. Skoðum þetta
nánar.
Ef ég athuga vasahand-
bók bænda, útkomna árið
1985 og fletti upp á blað-
síðu 448 og les það, sem
liður 23 segir um bústofns-
kaupalán, þá kemur ýmis-
boða okkur þessa nýju
búgrein, og á ég við þá
sem fara með málefni
bænda, svo sem Búnaðarfé
lag íslands, Stéttasam-
bandið, Framleiðsluráð og
síðast en ekki síst land-
búnaðarráðherra, hvort
eitthvert samband sé milli
orða og athafna hvað þetta
snertir. Ég skora á þá sem
eru innan þessara sam-
taka, að athuga það.
Nú kem ég að því, sem
ég nefndi fyrr, - muninn á
því að byggja nýtt og að
fara inn í gömul hús. Það
blandast engum hugur um
það, að ef gömul hús eru
til staðar og eru í þolan-
En ég held að ef þið ætlið að gera
eitthvað raunhæft í þessu sé kom-
inn tími til að láta hendur standa
fram úr ermum.
legu ástandi á að nýta þau,
en í flestum tilfellum þarf
að gera heilmikið fyrir
þau, og þó nokkur kostn-
aður fylgir því að stand-
setja þessar byggingar og
gera þær svo úr garði sem
krafist er, svo þar megi
hefja loðdýrarækt. Fyrir-
greiðsla hjá stofnlánadeild
er nánast engin við þessa
framkvæmd.
En ef um nýbyggingu
væri að ræða, þá er lánað
60% af matsverði sem gæti
þýtt 6-7 hundruð þúsund,
eftir því hvað byggt er
stórt. Það væri gaman að
spyrja þessa sömu aðila,
hvort það hefði aldrei
— ----;— -------— :----
Ræða Einars Ólafssonar 1. maí
■ Mjög alvarjegur ágreiningur
er nú að kristallast í Verkalýðs-
hreyfingunni og raunar laun-
þegahreyfingunni í heild. Ann-
arsvegar stendur forysta ASÍ
sem ræðir nú við viðsemjendur
sína hjá Vinnuveitendasam-
bandinu um ýmis mál er varða
lífskjör okkar í bráð og lengd.
Hins vegar eru þeir sem vilja
harða og ákveðna verkalýðs-
hreyfingu sem blæs til sóknar
. gegn atvinnurekendum og
ríkisvaldi. Þessi átök hafa færst
;inn í Alþýðubandalagið þar
' sem hið sjálfstæða tvíeyki Oss-
ur Skarphéðinsson og Óskar
Guðmundsson hafna mjög á-
kveðið stéttasamvinnuleið Ás-
mundar Stefánssonar og
‘ Björns Þórhallssonar og í
andstöðu við flokksforingjann
Svavar Gestsson. önnur mót-
setning sem setur svip á tíðina
,er samstöðuleysi launamanna
eftir því hvar þeir hafa tekið
próf sín og nú síðast gekk það
svo langt að ASÍ lagðist á sveif
með VSÍ í að leggja stein í
götu kjarabaráttu BHM
manna fyrir Kjaradómi.
Allt þetta mátti lesa út úr
þeim fjöldamörgu ræðúm sem
fluttar voru 1. maí.
Ræða Einars Ólafssonar
Það vakti athygli undirritaðs
að ein skeleggasta ræðan 1.
maí var haldin af formanni
starfsmannafélags ríkistofn-
ana, Einari Olafssyni, sem
löngum hefur verið kenndur
við Framsóknarflokkinn, og
sýnir það að áhyggjur af fram-
tíð verkalýðshreyfingarinnar
og stöðu hennar í þjóðfélaginu
eru síður en svo bundnar við
þá flokka sem mest hafa eignað
sér hreyfingu þessa. Upphaf
ræðu Einars, sem haldin var á
Lækjartorgi, var á þessa leið:
Minjagripur
eða baráttudagur
„Fyrsti maí-baráttudagur
verkalýðsins er orðinn einn af
þessurn almennu frídögum ís-
lendinga. 1 dag er hann arfur.
1 dag er hann hefð sem afar
okkar og ömmur skiluðu í
okkar hendur í þeirri trú, að
við myndum varðveita hefð-
ina. Þau ætluðust ekki til þess
að við varðveittum hefðina
eins og minjagrip af gömlum
vana. Þvert á móti var það
ætlun þeirra að við notuðum
daginn til þess að blása lífi í
hreyfingu okkar og baráttu“
Verkaiýðshreyfingunni
hefur mistekist
1 framhaldinu veltir Einar
fyrir sér hvort við höfum gert
það. Hvort við íslendingar höf-
um ávaxtað rétt þann fjársjóð
sem okkur var fenginn í hend-
ur og hvort launþegar hafi
staðið sig sem skyldi. Hann
spyr hvort verkalýðshreyfingin
sé það sterka afl sem eldri
kynslóðin lagði grunninn að.
Og niðurstaða Einars er að svo
sé ekki. Verkalýðshreyfing-
unni hafi mistekist, brugðist
skyldu sinni við þá kynslóð
sem lagði grunninn.
Skammtímahagsmunir
í stað hugsjóna
Og ástæðan er sú að verka-
lýðshreyfingin berjist ekki
lengur fyrir því velferðarþjóð-
félagi, sem hún hafði sjálf for-
ystu um að byggja upp í áratugi,
skammtímahagsmunir hafi
komið í stað hugsjóna, stefnan
sé óljós. Af þessu leiðir að
verkalýðshreyfingin hafi verið
í sífelldri vörn. Barátta hennar
hafi breyst í skipulagslítið
undanhald. „Máttleysi gagn-
vart sífellt sterkari andstæðing-
um, sem vilja ýmis grundvall-
aratriði velferðarþjóðfélagsins
feig.“
Lægstu laun lægri
en atvinnuleysisbætur
Þarna beinir Einar spjótum
sínum á óvæginn hátt að þeini
frjálshyggjutilburðum sem
vaðið hafi uppi í þjóðfélagi
okkar undanfarin misseri.
Hann bendir á nokkur atriði
um það hvernig málum er
komið. Þeir sem vinna við
framleiðslustörf fá lægri laun
en námsmönnum er skammtað
til framfærslu. Greiða verður
framfærsluuppbót á laun
þeirra lægst launuðu. Lægstu
laun lægri en atvinnuleysisbæt-
ur sem þó er aðeins ætlað að
duga „til að halda fólki lifandi
við hungurmörkin“. Ogáfram:
Menn verða eignalausir í bar-
áttunni við að koma sér upp
húsnæði, ellilífeyrisþegum er
skammtað svo naumt að þeir
líða skort, og á allan hátt sé
vegið „hatrammlega að burð-.
arstoðum velferðarþjóðfélags-
ins, þeirri velferðarþjónustu
sem tekið hefur áratugi að
byggja upp, án þess að verka-
lýðshreyfingin geti sameinast
um að snúast af alefli til
varnar.“
■ ■■ dreka sérhyggju
og gróðapunga
En Einar sér þó von. Hann
telur ekki vonlaust að hægt sé
að snúa vörn í sókn. Formaður
SFR spyr:
„Tekst okkur að blása nýju
lífi í hugsjónir verkalýðshreyf-
ingarinnar? Að byggja samein-
aða, einhuga og einbeitta bar-
áttuhreyfingu, sem stefnir
ótrauð að auknu jafnrétti,
bættum lífskjörum launafólks
í landinu og félagslegu öryggi
þeirra sem minnst mega sín?
Verkalýðshreyfingu sem legg-
ur óhikað og sterkt til atlögu
við þann dreka sérhyggju og
gróðapunga, sem lagt hefur
eld að stoðum velferðarsamfé-
lagsins að undanförnu?“