NT - 12.07.1985, Blaðsíða 4

Verð fyrir gámafisk:
■ Gámur sem hefur verið ein-
angraður í hliðum og göflum en
ekki gólf og loft.
NT-mynd: Sverrir
þorski um 50-55 kr. og kola
60-70 kr. og jafnvel upp í 80 kr.
en lang mestu verðsveiflurnar
séu á honum. Sem dæmi um
jafnaðarverð á fiski úr gámum
héðan síðustu vikuna í júní
nefndi Hafþór að þorskurinn
hefði rokkað á bilinu frá 55 kr.
og allt niður fyrir 30 kr. og á
kola allt frá 55 kr. og niður í
rúmar 8 kr. á kílóið.
Bitnar einnig á
þeim sem gera vel
Sjómenn virðast þá vera að
tapa stórfé miðað við hvað þeir
gætu fengið fyrir fiskinn? -
Alveg tvímælalaust. Og það
sem verra er, að þeir sem gera
best tapa líka. Pað sem illa er
gert bitnar einnig á þeim vegna
þess að kaupendurnir úti virtust
búnir að setja hálfgert verðþak
á íslenska gámafiskinn.
Undantekningin frá því eru
einstaka útflytjendur hér
heima, sem búnir eru að vera í
þessu lengi, hafa lagt sig fram
um að fylgjast sem best með og
læra hvað þarf að gera til að
tryggja að fiskurinn sé eins góð-
ur og hægt er þegar hann kemur
á uppboð og hefur ekki brugðist
í 1-2 ár að koma með góðan
fisk. Þeir eru komnir einum
verðflokki upp fyrir hina, alveg
gegnumsneytt.
Afialeysi í
Norðursjó bjargaði
Nú höfðu menn óttast lágt
verð á Bretlandi þessa viku sem
þú varst þar vegna gífurlegs
framboðs?
- Það var lægra verð að
meðaltali þessa viku en þá næstu
á undan. Það sem líklega bjarg-
aði þessu var það, að enginn afli
fékkst í Norðursjónum -
bátarnir voru að koma þaðan
með nokkur hundruð kíló eftir
nokkurra daga túra. íslenski
fiskurinn var því nánast sá eini
á markaðinum. Strax í vikunni
á eftir fór að fiskast betur í
Norðursjónum og þá féll verðið
fiskiskipunum og að lokum úr
gámunum.
Treysta
togarafiskinum betur
Er togarafiskurinn þá kannski
betri?
Kaupendurnir treysta miklu
betur á hann. Ég er t.d. viss um
að það kemur tæpast fyrir að 4.
flokks fiskur komi úr fiskiskip-
um og tiltölulega lítið af 3.
flokki. Kaupendur keyptu
aldrei óséðan fisk úr gánri -
nema kannski frá 1-2 aðilum
sem unnið hafa sér nafn á mark-
aðinum - en þeir keyptu þarna
hluta af skipsfarmi óséðan.
Hvað úrbætur snertir telur
Hafþór brýna nauðsyn að ein-
angra gámana betur en almennt
er gert og jafnframt að nota
mun meiri ís í fiskikassana eða
körin og í tómu rýmin í gámun-
um meðfram og ofan á kössun-
um.
Brýnt að einangra
gámana betur
Algengast er að notaðir séu
óeinangraðir gámar, eri síðan
raðað tommu eða 1,5 tommu
plasteinangrun upp með enda
og hliðum. Misjafnt sé hve
menn vanda sig við að skera
plastið til þannig að víða séu göt
í einangruninni sem rýri nota-
gildi hennar mjög verulega. 1
flestum tilvikum sé frágangi á
einangrun ofan á kassana mjög
ábótavant svo og við dyr gám-
anna. Þó einangrunarplötur séu
lagðar ofan á efstu kassana
verði þar gjarnan stórt óein-
angrað loftrúm þar sem hitastig-
ið verði álíka hátt og úti. Jafn-
framt sé botn gámanna yfirleitt
óeinangraður með öllu, enda
hafi ís í flestum tilfellum verið
búinn í neðstu kassaröðunum
og farið að hitna í sumum
þeirra.
Hafþór tók fram að góð ein-
angrun sé ekki minna virði yfir
vetrarmánuðina þar sem oft hafi
komið fyrir að fiskur úr illa eða
óeinangruðum gámum hafi ver-
ið svo frosinn að erfitt hafi verið
að ná honum úr fiskkössunum
fyrir uppboðin.
Is-ís-ís
Hvað snertir gæði hinna mis-
lítra kassana. í þeim sé minnstur
ís í upphafi og áberandi mest
bráðnun í efstu lögunum í gám-
unum - mun meiri en í 90 lítra
kössunum. Stóru körin komi
heldur ekki nógu vel út - enda
bannað hér heima að geyma
fisk í dýpri kössum en 60 cm.
Minni körin virðist koma nokk-
uð vel út, nema að vegna þess
að þau eru einangruð freistist
menn til að setja þau í algerlega
óeinangraða gáma, þar sem
þeim er staflað upp í 3 hæðir og
plastpoki klæddur yfir. Efsta
karið er þá haft opið og með
þunnu íslagi. í þessum körum
sagði Hafþór fiskinn í nær öllum
tilfellum, sem hann sá úti, orði-
inn skemmdan í efstu körunum
enda hafi þau sum jafnvel verið
orðin algerlega íslaus.
Ólykt úr einnota-kössum
Hvað snertir nýjungina ein-
nota kassa úr einangrunarplasti,
sagði Hafþór mönnum á fisk-
mörkuðum í Bretlandi ekkert
vel við þá. Bæði séu þeir ekki
nógu sterkir og brotni í gámun-
um á leiðinni og eins þegar
verið er að bera þá úr gámunum
og hvolfa úr þeim. Þar við
bætist það furðulega atriði, að
breskir fiskkaupendur fullyrði
að fiskurinn í þeim taki í sig
einhverja furðulega lykt við
geymsluna, sem þeim líki ekki.
Kvað Hafþór það atriði sem
sérstök ástæða væri til að rann-
saka hér heima hvort eigi við
rök að styðjast.
Ýsuflökin eins dýr í
Reykjavík og Grimsby?
Að lokum spurðum við Haf-
þór hvort hann kynni skýringu
á því að Bretar greiði fúsir upp
í 60-80 kr. fyrir fisk sem aðeins
fáist innan við 20 kr. fyrir hér
heima.
- Ég kann enga skýringu á
þessu - sérstaklega ekki eftir að
maður komst að því að líklega
um helmingurinn af þessum
fiski þarna úti er keyptur af
mönnum sem reka frystihús og
vinna þennan fisk í fry'star
blokkir og annað eftir að hafa
keypt hann á þessu verði, sagði
Halþór.
„Seljendum finnst það bara helv. gott“
en gætu fengið mun hærra verð fyrir betri fisk
■ Það kom margt í Ijós sem
maður er ekki sáttur við - enda
var þessi ferð m.a. farin í því
augnamiði að hægt verði að
gefa út einhverjar leiðbeiningar
og reglur um útflutning á ísuð-
um fiski í gámum. Ef þessi
útflutningur - sem ég tel tví-
mælalaust jákvæðan - væri
eitthvað skipulagður og reynt
að ganga eins vel frá fiskinum
hér heima eins og framast er
unnt og honum komið sem best-
um á markaðinn, þá er ég alveg
viss um að fyrir hann fengist
bæði miklu hærra og jafnara
verð að meðaltali en nú tíðkast.
En til þess þurfa allir þeir sem
að þessu standa að taka höndum
saman og gera sitt besta,“ sagði
Hafþór Rósmundsson, starfs-
maður Sjómannasambandsins
sem nýlega er kominn heim frá
Grimsby og Hull þar sem hann
kannaði aðstæður og ástand á
íslenskum ísfiski á uppboðum í
eina viku.
Fiskurinn íslaus og úldinn
Aðeins lítill hluti gámanna er
framleiddur sem einangraðir
kæligámar. í ljós kom að allt of
algengt var að efsta kassaröðin
í gámunum var orðin algerlega
íslaus - stundum neðstu kass-
arnir líka - og fiskurinn þar af
leiðandi orðinn skorpinn og/eða
úldinn, enda ekki óalgengt að
hitinn í fiskholdinu væri kominn
upp í 12-15 gráður. Við slíkar
aðstæður skiptir hver sólar-
hringur miklu máli, þar sem
gámarnir geta þurft að bíða allt
upp í 3 daga áður en uppboð fer
fram og standa þá óvarðir með
öllu á hafnarbakka í Imming-
ham gjarnan í glampandi sól og
hita á þessum árstíma.
Gámarnir í
3ja daga sólbaði
Hafþór kvaðst hafa séð fisk
seldan úr tveim gámum frá sama
sendanda með sama frágangi en
selda sitt hvorn daginn og hafi
þar komið fram mjög mikill
gæðamunur, þ.e. hvað fiskinum
hafði hrakað mikið á einum
sólarhring. Þessa geymslu á
óeinangruðum gámum á hafnar-
bakka sólarhringum saman,
sem enginn telur sig bera ábyrgð
á, telur Hafþór mjög slæman
punkt í þessum útflutningi. Og
ekki bæti úr skák þegar gámarn-
ir hafa jafnvel einnig verið
óvarðir á efra dekki á flutninga-
skipunum á leiðinni út.
Seljendur allt of
ánægðir með ástandið
- Hverjar telur Hafþór ástæð-
urnar fyrir því sem á bjátar -
skilningsskort eða kannski
kæruleysi?
- Ég held að höfuðvandamál-
ið sé að menn virðast almennt
ekki gera sér grein fyrir því
hvað gámarnir eru takmörkuð
flutningatæki í því ástandi sem
þeir eru og treysti þar með of
mikið á þá.
Jafnframt held ég að meinið
liggi í því að menn eru allt of
ánægðir með ástandið eins og
það er. Það virðist sem menn
sætti sig ágætlega við það sem
þeir fá - kannski 30-40 eða upp
í 45 kr. fyrir kílóið sem jafnað-
arverð úr heilum gám - finnst
það bara helv... gott, en virðast
ekki átta sig á því að þeir gætu
fengið miklu meira ef fiskurinn
væri allur og alltaf í góðu lagi.
Ég talaði t.d. um daginn við
áhöfn á skipi, sem var þá að
skila inn gám. Ég skoðaði fisk
úr gámi frá þeim vikuna sem ég
var úti, sem var orðinn skemmd-
ur efst, og ætlaði að gefa þeim
ábendingar um hvernig fiskur-
inn í efstu kössunum mundi líta
út þegar hann kæmi á markað.
En svörin sem ég fékk voru:
„Það hefur aldrei verið neitt að
hjá okkur - við höfum alltaf
fengið ágætt verð, um 47 kr.
meðalverð hingað til -það hefur
aldrei komið nein kvörtun yfir
okkar fiski.“
Niður í 8 krónur
fyrir kolann
Algengt jafnaðarverð á góðri
ýsu sagði Hafþór 50-60 kr.,
á gámafiskinum undir eins tölu-
vert til viðbótar.
Að hluta til stafar þetta af því
að ef kaupendurnir úti geta
fengið annan fisk, þá kaupa þeir
hann. Uppboðin fara þannig
fram að byrjað er á Norðursjáv-
arfiskinum, síðan er selt úr
munandi umbúða sagði Hafþór
ljóst að hægt sé að ganga á
fullnægjandi hátt frá fiskinum í
öllum tegundum þeirra íláta
sem send hafa verið út. Sum
þeirra séu þó viðkvæmari en
önnur.
Viðkvæmasta sagði hann 70
Ekki vissi hann hvað sá fisk-
ur kostar út úr búð, en í fiskbúð-
um sá hann ný ýsuflök á um 150
kr. kílóið. Er það athyglisvert
þar sem ný ýsuflök kosta 130
krónur í fiskbúðum hér heima,
samkvæmt upplýsingum NT í
gær.
■ Og svo standa gámarnir á hafnarbökkunum og bíða uppboðanna og á meðan bakast illa ísaður
fiskurinn.