NT - 12.07.1985, Blaðsíða 7

Fólki er talin trú um, að þessi
skólastofnun auki frelsi fólks-
ins í landinu til að velja milli
skólaforma, sem það telur
henta sínum börnum.
Ég efast ekki um, að hinn
nýi skóli geti orðið til gagns og
gleði fyrir ýmsa, sem hann
sækja. En hann á ekkert skylt
við aukið frelsi annað en frelsi
nokkurra aðstandenda 13-15
ára unglinga til að borga auka-
lega fyrir að hafa þá í þessum
skóla. Enginn veit hvort hann
verður betri eða verri en aðrir
skólar á skyldunámsstigi.
Stofnun hans gefur einungis
örfáum tækifæri til að sækja út
úr ríkisreknu skólunum. Sam-
kvæmt blaðafréttum er gert
ráð fyrir, að í skólanum verði
100 nemendur hið flesta. Þeir
verða valdir af skólastjóranum
úr hópi þeirra um það bil
13000 nemenda, sem eru á
aldrinum 13-15 ára. „Frelsið"
er þá fólgið í því að geta sótt
um skólavist, en líkurnar á að
komst að eru minni en einn á
móti hundrað og þrjátíu.
Dregur þá þessi skóli úr
kostnaði hins opinbera af
skólahaldi í landinu? Svarið er
nei. Reykjavíkurborg leggur
til húsnæði, ríkið greiðir laun
skólastjóra og kennara. Ríkið
leggur nemendum einnig til
námsgögn eftir þeim reglum
sem gilda í ríkisreknu skólun-
um. Ríki og sveitarfélög bera
nákvæmlega sama kostnað af
hverjum nemanda í Tjarnar-
skólanum og þau gera í öðrum
skyldunámsskólum landsins.
Ffeildarkostnaður hins opin-
bera hækkar vegna hans, þar
gera i öðrum skyldunámsskólum landsins.
eð kennaraliðið við skólann
verður viðbót við kennarahóp-
inn í grunnskólunum. Þar eð
nemendur koma úr mörgum
skólahverfum verður ekki í
neinum skóla um þá nemenda-
fækkun að ræða er réttlætir
fækkun kennara.
Með þetta í huga er augljóst,
að Tjarnarskólinn verður að
koma inn á fjárlög, og fjárveit-
ingar til hans verða viðbót við
framlög til skólahalds í land-
inu. Ella verður fé lagt til hans
úr sameiginlegum sjóði, og þá
lækkað framlag til annarra
skóla.
Ríkisrekinn einkaskóli
Tjarnarskólinn eykur ekki
frelsi eins né neins til að velja
milli góðra skóla og lakari
skóla. Hann eykur aðeins frelsi
nokkurra til að greiða meira til
skóla en þeim ber samkvæmt
lögum. Tjarnarskólinn er ekki
heldur einkaskóli í neinni
venjulegri merkingu. Hann er
í raun og veru ekki annað en
grunnskóli þar sem kennarar
hafa leyfi til að fara í einhverju
aðrar leiðir en hinar venjulegu.
Nær væri að kalla þetta til-
raunaskóla, sem ríki og bær
kostar, en kennurum er hyglað
aukalega af nemendum. Allt
hjal um stórkostlega nýjung
og aukið frelsi er hégóminn
einn, að ekki sé talað um, að
þessi skóli veiti „samkeppni"
öðrum grunnskólum. Ég held,
að hér sé enn eitt dæmið um
röksemdafærslu þeirra, sem
vilja draga sem flest yfir á svið
einkahagsmuna og einka-
rekstrar. Tjarnarskólinn er
ekki einkaskóli nema í munni
frjálshyggjunnar. Hann er
ríkisrekinn, en gefur aðstand-
endum sínum og kennurum
möguleika á að græða örlítið á
nemendunum, - án þess að
nokkur trygging sé fyrir því,
að nemendur fái nokkuð fyrir
snúð sinn.
Grundvallarregla í íslensk-
um skólamálum er, að allir eigi
að hafa jafnan aðgang að
menntun án tillits til efnahags,
búsetu, kynferðis. Frá þeirri
reglu má ekki hvika. Umbætur
og nýjungar í skólastarfi eiga
að vera innan þess ramma.
Það á ekki að hika við að
brydda upp á nýjungum í
menntamálum, tilraunir á að
gera, og fjölbreytni má auka.
En það verður ekki gert með
gervi-einkaskólum, heldur
með því að gefa skólastjórum
og kennurum um land allt fært
að standa fyrir umbótum og
Hættunni bægt frá
Að sjálfsögðu hefur þjóðin
sýnt að hún kann að meta alla
þessa hugulsemi, sem kjörnir
fulltrúar sýna henni og em-
bættismenn hennar sjá svo
dyggilega um að haldin sé í
heiðri.
Hér sér aldrei vín á nokkrum
manni, enda stranglega bann-
að að selja nokkuð það áfengi
sem er undir 15% að styrk-
leika. Á heimilum ríkir hvorki
upplausn né áfengisböl, því
þar eru engar smáflöskur í
ísskápum sem gætu ært upp í
fólki vitleysuna, eins og skeði
á Hótel Borg og blessunarlega
hefur nú verið komið í veg
fyrir. Vegna handleiðslu Al-
þingis og annarra afskipta
ríkisvaldsins er engin þörf á
afvötnunarstöðvum né endur-
hæfingu áfengissjúkra og geð-
sjúkrahúsin þurfa hvorki að
sjá af mannafla né húsrými til
að sinna þeim sem orðið hafa
bölinu að bráð. Börn og ung-
lingar undir lögaldri bragða
aldrei áfengi vegna þess að
forsjáin forðar þeim frá öllum
þeim skelfingum sem bjórsala
veldur, og engir vinnudagar
tapast.
Þau gleðitíðindi bárust í
gærmorgun að áfengissala
ríkisins hafi aukist um 40% á
síðustu þrem mánuðum.
Auknum tekjum er sjálfsagt
að verja til að auka áfeng-
isvarnir og umfram allt að
fjölga eftirlitsmönnum. Mætti
t.d. setja einn í hvert hótelher-
bergi til að fylgjast með því að
þeir sem þar búa kaupi ekki
áfengi á tímabilinu frá kl. þrjú
að nóttu til hádegis. En sam-
kvæmt bókstafnum mega hót-
elgestir þamba allt það vín sem
þeim sýnist í herbergjum
sínum, aðeins ef það er keypt
utan þess tíma. Ef svo stendur
á að þeir séu nýkomnir í gegn-
um ríkisrekna fríhöfn mega
þeir mætavel kneyfa rótsterk-
an bjór fyrir framan löggæslu-
mennina, jafnvel á þeim for-
boðna tíma, milli kl. þrjú að
nóttu til hádegis.
Svona er nú löggjöfin mikla
fullkomin, réttlát og sveigjan-
leg.
Lög sem má brjóta
Það er ekki nema von að
löggæslan geti trauðla sinnt
öllum þeim verkefnum sem
henni eru falin þegar passa
þarf svona vel upp á að áfeng-
islögin séu haldin. Enda er heitl
og velferð fólksins í landinu
undir því komin að farið sé í
einu og öllu eftir þessum frægu
lögum.
Aðrir lagabálkar mega eiga
sig. Svo er til að mynda með
umferðarlöggjöfina alla. Þar
þarf enginn að fara eftir settum
reglum. Það er alls ekki hlut-
verk lögreglunnar að vera á
varðbergi gegn umferðarlaga-
brotum.
í umferðinni á löggæslan
ekki að gera neitt fyrr en
skaðinn er skeður. Þá þarf að
Föstudagur 12. júlf 1985 7
endurnýjunum, hver á sínum
stað. Til að svo megi verða,
þarf ríkisvaldið að taka
launamál kennara til rækilegr-
ar endurskoðunar, og greiða
kennurum kaup í samræmi við
mikilvægi starfs þeirra.
Raunverulegir
einkaskólar
Ekki verður skilist svo við
þetta mál, að ekki sé minnt á,
að raunverulegir einkaskólar
hafa verið starfandi hér á landi
um langan aldur. Málaskólar,
vélritunarskólar, tónlistarskól-
ar, myndlistaskólar, iðn- og
tækniskólar og tölvuskólar.
Þeir foreldrar, sem vilja gera
börnum sínum skólanámið
auðveldara hafa áratugum
saman keypt handa þeim
einkatíma, eða sent þau í
einkaskóla, hérlendis og er-
lendis. Auðvitað er hægt að
flokka þetta undir mismunun
eftirefnahag. En ríkiðogsveit-
arfélögin eiga ekki að ganga á
undan og beinlínis hvetja til
mismununar eða styðja mis-
munun. Við skulum ekki láta
hugmyndafræðilega glýju villa
okkur sýn. Vonandi verður
Tjarnarskólinn góður skóli,
kennurum og nemendum til
gagns og gleði. En látum ekki
blekkingar frjálshyggju koma
í veg fyrir, að skilja, að hann
er tilraunaskóli, kostaður af
okkur öllum, sem byggjum
þetta land og greiðum í sam-
eiginlega sjóði þess.
Þetta „kerfi“ einkaframtaks
tel ég ekki æskilegt. Ég er
einnig andvígur því, að vel-
ferðarstefnan sé fengin í hend-
ur bröskurum. Að mínu mati
á Framsóknarflokkurinn að
vera í fararbroddi þegar stefnt
er í átt til aukins frelsis, en það
á að vera frelsi allra til að lifa
góðu og heilbrigðu lífi, við
sæmileg kjör. Hver og einn á
að njóta afraksturs vinnu
sinnar. Það er „kerfi" sem ég
tel best til þess fallið að skapa
hér „gróandi þjóðlíf“.
Framsóknarflokkurinn á
aldrei að leggja þeim öflum
lið, sem fórna heildinni fyrir
hina fáu. Þess vegna er sam-
vinnuhugsjónin svo tengd hug-
sjónum flokksins. Og þess
vegna styður flokkurinn þau
kerfi sem tryggja hag fjöldans.
Um það verður fjallað í annarri
grein og jafnframt rýnt í hið
pólitíska ástand og hvers má
vænta í þeim efnum á næstu
árum.
koma slösuðum á sjúkrahús,
eða í líkhúsið. Og svo náttúr-
lega að taka skýrslur, mæla út
árekstrarstaði og kanna öll
verksummerki vel og vandlega
og setjast við skýrslugerð. Síð-
an taka tryggingafélög og
dómstólar við rústinni og þar
eru enn teknar skýrslur.
En það er borin von að
lögreglustjóraembættin hafi
aflögu mannafla til að sjá svo
um að umferðarlögum sé fram-
fylgt og er það hið síðasta sem
því opinbera dettur í hug.
Það er bersýnilegt að allur
þorri íslenskra ökumanna býr
hvorki yfir kunnáttu né viti til
að stjórna ökutækjum og lætur
sá vitnisburður ekki á sér
standa.
En til að koma í veg fyrir
afleiðingar ökulagsins er ekk-
ert gert. Það er allt í lagi að aka
að staðaldri á ólöglegum hraða *
jafnt úti á vegum sem í þéttbýli
og brjóta yfirleitt öll þau um-
ferðarlög sem sett eru. Enginn
fylgist með því.
Afengislöggjöfin og af-
skiptasemi inni á hótelher-
bergjum hefur allan forgang.
Enda er áfengisbölsins vel
gætt.
Oddur Ólafsson
Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstj.: Helgi Pétursson.
Framkvstj.: Guðmundur Karlsson
Markaðsstj.: Haukur Haraldsson
Auglýsingastj.: Steingrímur Gíslason
Innblaðsstj.: Oddur Ólafsson
Tæknistj.: Gunnar Trausti Guðbjörnsson
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík,
Sími: 686300. Auglýsingasími: 18300
Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn
686392 og 687695, iþróttir 686495, tæknideild
686538.
Setning og umbrot: Tæknideild NT.
I Prentun: Blaðaprent h.f.
, Kvöldsímar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 35 kr. og 40 kr. um helgar. Askrift 360 kr.
Hver réð hvern?
■ Grein Ingvars Gíslasonar „Bandalag kumpána-
skaparins“ sem birtist hér í NT í fyrradag, hefur
vakið verðskuldaða athygli. Höfundur er alþingis-
maður og fyrrum ráðherra og gjörþekkir stjórnmál
og fjölmiðlaheim hér á landi.
Hann kemst að þeirri niðurstöðu, að blaðamenn
séu svo nátengdir embættis- og stjórnmálamönnum,
að öll þrenningin verði gjörspillt og viðhaldi spilling-
unni með því að líta framhjá mistökum og eiga
flenniviðtöl við þá, sem jafnvel eru spilltastir.
Einstaka stjórnmálamenn og embættismenn séu auk
þess öðrum fremur leiknir við að ljúga og brosa á
síðum dagblaða og njóti til þess kunningsskapar
blaðamanna. Þeir sem eigi að vera aðhaldsmenn að
valdamönnum, séu óafvitandi orðnir vinir þeirra og
áróðursmeistarar.
Grein Ingvars er alvarleg gagnrýni, sem blaða-
menn munu ræða í sinn hóp og hún er laus við þann
skæting, sem sumir þingmenn hafa tamið sér um
blaðamenn úr ræðustól á þingi. Hvort blaðamenn
muni svo almennt fallast á niðurstöður og forsendur
Ingvars er önnur saga. Hæpið er t.d. að alhæfa um
stétt blaðamanna á þann hátt, sem Ingvar gerir, en
hitt er ljóst, að bein tengsl milli blaðamanna og
stjórnmálamanna hér á landi eru miklu meiri en
nokkurs staðar. Við megum heldur ekki gleyma því,
að hér ekur forseti landsins um ein á eigin bíl í miðri
umferðinni, án nokkurrar gæslu og það höfum við
talið okkur til tekna.
Ráðherrar eru í símaskránni og síminn er óspart
notaður af blaðamönnum, eins og hverjum öðrum.
Þetta höfum við einnig talið okkur til tekna. Allir
geta hitt þessa menn að máli á skrifstofum þeirra eða
á Alþingi og við höfum jafnan talið okkur til tekna,
að vera ekkert upprifin yfir því, að næsti nágranni
væri „þekktur“ eða „frægur“.
Hvort þessi milliliðalausu tengsl leiði svo til
spillingar og viðhaldi hennar er svo spurningin.
í NT, eins og öllum öðrum blöðum, eru daglega
birtar fréttir af mönnum og málefnum, sem einhver
blaðamanna eðá annar starfsmaður blaðsins þekkir,
tengist á einhvern hátt, var með í skóla, félagi, vinur
vinar hans og svo fram eftir götunum. Þetta á við um
alla fjölmiðla í 240 þúsund manna þjóðfélagi. Hvaða
áhrif þetta hefur á íslenska fjölmiðlun og þjóðfélags-
umræðu hefur aldrei verið kannað. Sömu sögu er að
segja um það fólk, sem hugsanlega vildi láta meira
frá sér heyra, miðla upplýsingum innan úr kerfinu.
Hvaða áhrif hafa náin tengsl við embættismenn,
stjórnmálamenn, jafnvel vinnufélagana á það?
Hvaða áhrif hefur smæð þjóðfélagsins á umræðuna?
Hér er samt ekki verið að skjótast undan ábyrgð.
NT ber, eins og aðrir fjölmiðlar, ábyrgð á upplýsinga-
miðlun til þjóðarinnar, sem síðan leiðir af sér
þj óðfélagsumræðu.
En spurningin er, hvort Ingvar Gíslason grípur
niður í hringiðuna á réttum stað. Eiga ekki þeir, sem
réðu óhæfa embættismenn, að reka þá? Blaðamenn
ráða ekki í seðlabankastjórastöður. Blaðamenn
skipa ekki menn í Kröflunefndir. Blaðamenn skipa
ekki menn í bankaráð, stjórnir stofnana og fyrirtækja
á vegum ríkisins. Það gerðu stjórnmálamenn,
þingmenn.
Og enn stærri spurningu hlýtur að verða að beina
til þeirra, sem réðu stjórnmálamennina til starfa -
kjósenda:
Af hverju eru þeir, sem réðu þessa óhæfu embættis-
r menn og nefndarmenn, alltaf endurráðnir?