NT - 19.09.1985, Qupperneq 8

Fimmtudagur 19. september 1985 8
I
í
t
t
t
•
■
i
Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstj.: Helgi Pétursson
Ritstjórnarfulltr.: Niels Árni Lund
Framkvstj.: Guðmundur Karlsson
Auglýsingastj.: Steingrimur Gíslason
Innblaðsstj.: Oddur Ólafsson
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavik.
Simi: 686300. Auglýsingasimi: 18300
Kvöldsimar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn
686392 og 686495, tæknideild 686538.
[NM
Setning og umbrot: Tæknidelld NT.
Prentun: Blaöaprent h.f.
Kvöldsímar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 35 kr. og 40 kr. um helgar. Áskrift 360 kr.
r
Hvað tekur við?
■ Nú hafa stjórnarflokkarnir komið sér saman
um hvernig fjárlög skuli lögð fram hallalaus.
Þessu er vert að fagna því ekki leit út fyrir að
tækist að ná samstöðu um hvernig að þvf skyldi
staðið.
Nú er spurt hvað taki við.
Það er út af fyrir sig fagnaðarefni að stefnt sé
að hallalausum fjárlögum en meira þarf að koma
til en samþykktin ein. Vilji verður að koma í
kjölfarið.
Þótt dregið verði verulega saman í ríkis-
rekstrinum þarf að taka á ýmsu öðru.
Framsóknarflokkurinn hefur löngum gert sér
ljóst að aðhalds sé þörf og hefur Steingrímur
Hermannsson forsætisráðherra ákveðið að halda
fundi um landið og greina frá því hvernig
bregðast skuli við vandanum.
Skera verður niður einkaneysluna enn frekar
en hér skal varað við því að ekki er sama hvernig
unnið verður að því. Allur almenningur getur
ekki dregið frekar saman seglin en hann hefur
gert og allir vita að einkaneysla hans hefur ekki
sett þjóðarbúið í þann efnahagsvanda sem nú er
við að glíma.
Almenningur í landinu er orðinn langþreyttur
á að sjá einstaka menn vaða í peningum án þess
að greiða skatta og leyfa sér ýmislegt án tillits til
þess hvað það kostar.
Ekki verður hjá því komist að einstaka
þingmenn leggi fram frumvörp um stóreigna-
skatt þegar Alþingi kemur saman þar sem
tillögur þar að lútandi náðu ekki fram að ganga
við gerð fjárlaganna.
Þá þarf einnig að líta gagnrýnum augum á
innflutning á öllu mögulegu sem ómögulegu og
hreinsa úr augunum einhverja frjálsræðisglýju
sem einkennt hefur umræður okkar í viðskiptum
við aðrar þjóðir, og hefja áróður í þá átt að við
kaupum frekar íslenskar vörur sem standast
verð- og gæðasamanburð.
Hér er ekki verið að boða nein höft nema
síður sé en það vita allir að á margvíslegan máta
má stemma stigu við slíkum innflutningi sem
kostar okkur gífurlegan gjaldeyri og skilar engu.
Við höfum einfaldlega ekki efni á að nota
gjaldeyri okkar á þennan hátt. Okkur væri nær
að nota hann til að borga eitthvað af þeim
erlendu lánum sem við þurfum að greiða eða til
uppbyggingar atvinnuveganna.
Við verðum að sníða okkur stakk eftir vexti
og sætta okkur við að við höfum ekki efni á öllu
sem við viljum.
Því ber að fagna að ekki er fyrirhugað að
leggja söluskatt á matvöru. Matarinnkaup fjöl-
skyldnanna eru orðin svo stór liður að ekki er á
bætandi.
Nú er að sjá hvort tekst að standa við hallalaus
fjárlög. í því máli hefur ríkisstjórnin alla íslend-
inga með sér.
Dr. Eysteinn Sigurðsson:
Hnykkt á fréttum af kjöti
■ Það hefur verið skotið ansi
harkalega á samvinnuhreyfing-
una í ýmsum af blöðunum hér
síðustu niánuðina. Þetta hefur
að stórum hluta staðið í sam-
bandi við kjötsölu hennar,
bæði innanlands og til útlanda.
í sambandi við þau mál hafa
jafnt afurðasölukaupfélögin
sem Samband ísl. samvinnu-
félga þurft að sitja undir hörð-
um árásum.
Þannig var Sambandið til
dæmis í nýlegri blaðagrein
nefnt „einokunarhringurinn
S.Í.S.“, og í sömu grein var
einum af starfsmönnum þess
borið á brýn, í umfjöllun um
þær tilraunir sem verið er að
gera til kjötsölu í Bandaríkjun-
um, að hann myndi „gera allt
sem í hans vaídi stendur til
þess að markaðsöflun í Banda-
ríkjunum mistakist." í annarri
grein segir að ,,.SÍS hefur
brugðist upphaflegum tilgangi
samvinnuhreyfingarinnar og
jafnaðarstefnunnar, og er orð-
in samsteypa undir forstjóra-
veldi Framsóknar."
í enn annarri grein segir að
„í eina tíð var mikið gert úr
þeirri hugsjónamennsku sem
lægi að baki verslunarrekstri
og flokksstarfi Framsóknar-
flokksins." Síðar í sömu grein
segir: „Samvinnuhugsjónin er
í raun og veru aðeins venjuleg
kaupmennska. Kaupfélögin
lifa á bændum sem styrkja þau
vitandi eða óafvitandi." Og
enn segir um Sambandið og
kaupfélögin: „Alltaf er farið
bak við bændur og engin sann-
girni sýnd í viðskiptum við
þá.“ Og aftur: „SÍS er óþörf
stofnun og afæta.“
Það kemur okkur, sem vinn-
um hjásamvinnuhreyfingunni.
að vísu nokkuð spánskt fyrir
sjónir að kaupfélögin og Sam-
bandið séu „verslunarrekstur
Framsóknarflokksins." Það
eru lýðræðislega kjörnir fulltrú-
ar kaupfélaganna sem fara
með æðsta vald í öllum málum
Sambands ísl. samvinnufélaga
á aðalfundi þess. Ég hef ekki
orðið var við neina fulltrúa frá
stjórnmálaflokkunum á þeim
aðalfundum Sambandsins sem
ég hef verið viðstaddur. Mál-
uni kaupfélaganna stjórna
aðalfundir þeirra hvers um sig,
en stjórnmálaflokkar eiga þar
ekki aðild. Allar staðhæfingar
um pólitíska stjórn á kaupfé-
lögunum og Sambandinu eru
því heimatilbúin hugarfóstur
manna sem hafa pólitísk gler-
augu svo kyrfilega keyrð niður
á nefið á sér að þeir eru
gjörsamlega ófærir um að
skoða þjóðfélagið í kringum
sig án þeirra.
Sárindi
Þeir menn, seni ástunda
skrif af þessu tagi, gera sér
trúlega ekki grein fyrir því að
það eru þúsundir fólks um
land allt sem finna það áþreif-
anlega í daglegu lífi sínu að
kaupfélögin og samtök þeirra
eru þeim trygging fyrir traust-
um og réttlátum viðskiptum.
Úr þessum hópi kemur fólkið
sem sækir kaupfélagafundi og
er virkt í því að stjórna málum
samvinnuhreyfingarinnar. Ég
veit líka satt að segja ekki
hvaða bændum þessir greina-
höfundar ætla þá forheimskun
að trúa því að þeir séu arð-
rændir af kaupfélögunum.
Skipulag sanivinnurekstrar-
ins er þannig að óánægðir
bændur hafa bæði rétt og
skyldu til að láta til sín taka og
leiðrétta stefnuna ef félag
þeirra skyldi bera út af réttri
siglingarleið. Þettg vita bænd-
ur og því getur áróðri af þessu
tagi ekki verið beint til þeirra.
Hann hlýtur að vera til þess
ætlaður að auka úlfúðina í
þjóðfélaginu með því að læða
þeirri skoðun inn hjá þéttbýlis-
búum að rekstrarform sam-
vinnufélaganna eitt saman sé
af hinu illa. Með því hlýtur að
vera ætlunin að skapa tor-
tryggni milli þeirra og bænda.
En aftur á móti gera skrif af
þessu tagi annað. Þau valda
sárindum hjá þeim þúsundum
manna í landinu sem telja sig
hafa sannreynt að samvinnu-
rekstur sé af hinu góða, þjóðfé-
laginu hagkvæmur og þeim
sjálfum til hagsbóta. Þetta
mættu þeir sem ástunda þessa
þokkaiðju gjarnan hafa
hugfast. Þeireru aðsærafjölda
fólks með þessu athæfi sínu.
Ferskt lambakjöt
úr sumarslátrun
Ég vík að þessu hér vegna
þess að undanfarið hefur verið
að eiga sér stað merkileg fram-
þróun í kjötsölumálum kaupfé-
laganna og Búvörudeildar
Sambandsins. Meðal annars
hafa síðustu misserin komið
fram margar nýjar tegundir af
kjötvörum sem þróaðar hafa
verið í samstarfi þessara aðila.
Frá þessu hefur verið tals-
vert sagt í fjölmiðlum, og títt-
nefndir greinahöfundar mega
gjarnan lesa þær frásagnir og
hafa þær hugfastar næst þegar
þeir finna að vafasamar hvatir
eru að ná á þeim tökum og
hvetja þá til ódáða á ritvellin-
um. í framhaldi af ritsmíðum
þeirra má ég kannski fá að
hnykkja hér örlítið á nýjustu
fréttum sem nú undanfarið
hafa verið fluttar landsmönn-
um af þessu framtaki sam-
vinnumanna.
Það hefur verið fastur liður
í starfsemi Búvörudeildar
Sambandsins á undanförnum
árum að gangast fyrir margs
konar námskeiðum fyrir slát-
urhússtjóra. Þar hefur þeim
hverju sinni verið kynnt nýj-
asta tækni við slátrunina og
aðra þá verkþætti er tengjast
störfum þeirra. Með því móti
hefur tekist að samræma
vinnubrögð í sláturhúsum
kaupfélaganna um land allt og
fylgja þar eftir nýjungum
hverju sinni.
Fyrir nokkrum vikum lauk
tveimur slíkum námskeiðum
sem voru haldin í sláturhúsum
Kaupfélags Borgfirðinga í
Borgarnesi og Kaupfélags
Vestur-Húnvetninga á
Hvammstanga. Leiðbeinendur
á þessum námskeiðum voru
forstöðumaður rannsókna-
stofu sem Búvörudeild rekur,
og sérfræðingur í pökkun og
meðferð lambakjöts sem sótt-
ur var alla leið til Nýja-
Sjálands.
Bæði námskeiðin voru verk-
leg og þess vegna fór töluverð
slátrun fram í húsunum á með- .
an þau stóðu yfir. Þar að auki
voru þau óvenju snemma á
ferðinni í ár. Af þeim sökum
gafst þarna tilvalið tækifæri til
að bjóða neytendum ferskt
lambakjöt fyrr en venjulega og
lengja þannig þann tíma sem
það er á boðstólum ár hvert.
Þetta tækifæri var að sjálf-
sögðu notað, og kjötið, sem
Skipulag samvinnurekstrarins
er þannig að óánægðir bændur
hafa bæði rétt og skyldu til að
láta til sín taka og leiðrétta
stefnuna ef félag þeirra skyldi
bera út af réttri siglingaleið.
--------------------
Ofbeldisverkum fjölgar
meðal unglinga
■ Talsvert hefur borið á vax-
andi ofbeldi meðal íslenskra
unglinga síðustu árin. Hnífar
og átök eru æ oftar umræðu-
efni. Svo virðist sem hnífurinn
sé að verða jafn algengur og
lykillinn var um háls lyklabarn-
anna fyrir nokkrum árum.
Smelluhnífar, spænsk- og
franskættaðir hafa verið teknir
af unglingum'í nokkrum mæli.
Þetta eru stórhættuleg vopn,
og auðvelt að bana manni með
hnífstungu þessara vopna.
Hvar orsökina fyrir þessu of-
beldi er að finna, er ekki gott
að segja, en ávallt berast bönd-
in að fíkniefnum og þeim
harða heinii sem tengist notk-
un fíkniefna. Erlendis eru
þekktir fylgifiskar fíkniefna-
neyslu ofbeldi, rán og grip-
deildir og vændi svo eitthvað
sé nefnt.
Þjófahringur
Um verslunarmannahelgina
voru framin fjölmörg innbrot
þar sem sami þjófahringurinn
var að verki í flest öll skiptin.
Starf rannsóknarlögreglu gaf
góða raun og áður en yfir lauk,
sátu þrettán manns í gæslu-
varðhaldi vegna innbrotanna.
Aldrei fékkst staðfest hjá rann-
sóknarlögreglu að þessi hópur
hefði beinlínis stundað inn-
brotin til þess að fjármagna
kaup á fíkniefnum, en vel-
flestir af þeim sem innni sátu
höfðu komið við sögu lögreglu
vegna fíkniefnaneyslu,-sölu
eða annarra fíkniefnatengdra
afbrota.
Nú um síðustu helgi voru
framin sex innbrot í höfuð-
borginni, þar sem stolið var
verðmætum fyrir hundruð þús-
unda. Einnig hefur verið mikið
um stök innbrot á árinu.
Gripdeildir og rán færast í
vöxt.
Óopinbert vændi
Vændi er stundað í Reykja-
vík, meðal annars af unglings-
stelpum sem fjármagna eitur-
lyfjakaup með bólförum.
Magnaðar sögur ganga um
vændi, en lítið er gefið upp um
þetta efni hjá lögregluyfirvöld-
um, enda skammarblettur á
annars siðsömu þjóðfélagi?
Hér er talað af reynslu, þegar
sagt er að vændi sé stundað í
Reykjavík, oftar en einu sinni
hefur undirrituðum verið boð-
inn greiði gegn gjaldi á þeim
stöðum, sem þekktir eru sem
eiturlyfjamarkaðirnir í
Reykjavík, Hlemmur og
Lækjartorg.
Harður heimur eitur-
lyfjanna
Samfara eiturlyfjaneyslu er
harðsnúið líferni, þar sem Iifað
er fyrir daginn í dag. Mikið af
því fólki sem þar lifir og hrærist
gengur vopnað til þess að verja
það sem það telur sitt. Hnífar
eru ákjósanleg vopn til þeirra
hluta. Lítið fer fyrir þeim og
oft er nægilegt að sýna gripinn
til þess að ná fram því sem
ætlað er. Nú þegar er til harð-
snúið gengi á götum Reykja-
víkur sem ekki vílar fyrir sér
ofbeldi ef því er að skipta.
Flestir í þessum hópi eru ung-
Iingar innan við tvítugt.
Fyrirmyndir úr
kvikmyndum
Eflaust á kvikmyndaiðnað-
urinn sinn þátt í þessu. Á hvíta
tjaldinu sjást hinar ýmsu hetjur
og persónur, sem áhrifagjarnir
unglingar apa allt eftir til þess
að upplifa áhrif persónanna
sem fylgst var með á tjaldinu.
Þarna hefur vídeó uppeldið
sitt að segja. Það er alþekkt að