Morgunblaðið - 25.07.2004, Síða 15

flesta fjárfesta, innlenda sem er-
lenda. Það leiðir væntanlega til þess
að vextir lækka, til hagsbóta fyrir
okkar viðskiptavini, eins og lög um
húsnæðismál kveða á um að er okk-
ar hlutverk.
Svo má ekki gleyma því að þetta
er langstærsta skuldabréfaútgáfa á
landinu, bréfin eru ríkistryggð og
því mynda vextir hjá okkur ákveð-
inn fót, eða gólf, fyrir aðra vexti –
hjá bönkum, ríkisfyrirtækjum og
ríkissjóði.“ Segir Guðmundur að
þróun í átt til lægri langtímavaxta
sé ekki aðeins til hagsbóta fyrir
íbúðakaupendur, heldur fyrir hag-
kerfið allt.
„Fjármagnskostnaður ætti í kjöl-
farið að lækka í heild, bæði fyrir
fjármálalífið og opinbera aðila, og ég
álít að jafnvel megi fullyrða að þessi
breyting muni hafa áhrif til batn-
aðar á samkeppnisstöðu Íslands á
alþjóðlegum markaði. Því teljum við
að þetta hafi verið afar mikilvægt
verkefni og því mikilvægt að að því
væri vel staðið.“
Flokkarnir stærri en búist var við
„Tilgangurinn með kerfisbreyt-
ingunni var, eins og áður segir, að
leggja húsbréfakerfið niður, taka
upp peningalánakerfi, taka upp nýja
aðferð við fjármögnun útlánanna og
síðast en ekki síst var nauðsynlegt
að skipta gömlu bréfunum út fyrir
þau nýju til að nýju skuldabréfa-
flokkarnir yrðu sem stærstir,“ segir
Guðmundur. Stærð flokkanna hefur
áhrif á markaðshæfni þeirra og þar
af leiðandi var æskilegt að þeir yrðu
sem stærstir ættu markmið kerfis-
breytinganna að nást.
Ætlunin var að búa til þrjá stóra
skuldabréfaflokka í stað þeirra fjöl-
mörgu smáu flokka sem til voru, og
var markmiðið að hver hinna nýju
flokka yrði um hundrað milljarðar
króna að stærð. Allt þetta hefur tek-
ist og öllum markmiðum hefur verið
náð. Þess vegna tel ég augljóst að
skuldabréfaskiptin hafi í heild sinni
gengið vel.“
Að sögn Guðmundar náðist að búa
til þessa þrjá nýju skuldabréfa-
flokka og þeir séu allir stærri en bú-
ist var við. Sá minnsti er um 105
milljarðar króna að stærð, sá næsti
er um 110 milljarðar og sá stærsti er
yfir 120 milljarðar króna að stærð.
„Skiptin gengu gríðarlega vel og var
þátttaka í skiptunum yfir 90%, þ.e.
að yfir 90% allra skuldabréfa, sem
boðið var upp á að skipt yrði fyrir
íbúðabréf, var skipt.
DB sér um viðskiptavakt
Reyndar fór hlutfallið upp í 96–
97% í sumum flokkum, en almennt
er talið að sé þátttaka í skuldabréfa-
skiptum á bilinu 70–75% séu skipti
talin hafa heppnast vel. Því verður
ekki komist að annarri niðurstöðu
en að skiptin hafi tekist afar vel, og
hafa erlendir samstarfsaðilar okkar
haft á orði að þetta sé alveg ótrúlega
góður árangur,“ segir Guðmundur.
„Við unnum allt ferlið, meðal ann-
ars að ráði Deutsche Bank, sam-
kvæmt alþjóðlegum stöðlum,“ segir
Guðmundur. Tekur hann jafnframt
fram að uppbygging bréfanna sé nú
aðlöguð slíkum stöðlum hvað varðar
verðútreikninga og form. „Þau eru
gefin út í Euroclear, sem er eitt
stærsta og mikilvægasta skulda-
bréfakerfi í heimi, og skiptir það
marga erlenda fjárfesta miklu máli,
auk þess sem það mun koma ís-
lenskum fjárfestum vel, þótt reynsl-
an sýni að þeir þurfi einhverrar að-
lögunar við.“
Að sögn Guðmundar verður hægt
að fá allar upplýsingar um bréfin á
erlendum upplýsingaveitum, eins og
Bloomberg og Reuters, sem hann
segir fjárfesta nýta sér mikið. „Þá
er verið að vinna að því að upplýs-
ingar um bréfin verði birtar í grein-
ingarefni Deutsche Bank, auk þess
sem bankinn er að vinna að því að
taka að sér viðskiptavakt á bréfun-
um. Við munum að vísu ekki borga
honum fyrir slíka vakt, en þeir sjá
sjálfir hagnaðarvon í því að sjá um
slíka vakt.
Þá unnum við einnig að því ásamt
Kauphöll Íslands að Deutsche Bank
gerðist aðili að Kauphöllinni.“
Oftast afföll
„Við fengum reyndar líka aðra er-
lenda ráðgjafa til að aðstoða okkur
við alla áhættustýringu, því þetta er
mikið verkefni og stórt og mikilvægt
hlutverk sem sjóðurinn fær við að
glíma,“ segir Guðmundur. „Áður
fyrr var húsbréfunum nánast fleygt
framan í viðskiptavininn og honum
sagt að það væri nú á hans könnu að
selja þau og undir honum komið að
fá nógu hátt verð.
Reyndar bar okkur að stuðla að
því að bréfin væru markaðshæf og
að viðskiptavinirnir gætu því selt
þau, en við höfðum enga skyldu til,
né tök á, að tryggja lágmarksverð
fyrir bréfin, enda réðst verðið á
markaði. Reynslan sýndi svo að
áhættan var iðulega viðskiptavinar-
ins og oftast voru afföll af sölu hús-
bréfa.“
Segir Guðmundur stöðu við-
skiptavina sjóðsins batna til muna í
nýju kerfi. „Við erum að vissu leyti
að breyta þessu kerfi núna þar sem
viðskiptavinurinn fær nú peningalán
og það er okkar að fjármagna lánin
með útgáfu skuldabréfa, eins og áð-
ur segir.
Við erum með öðrum orðum að
taka á okkur ákveðinn hluta af þess-
ari áhættu og þurfum því að búa svo
um hnútana að afkoma og rekstur
sjóðsins séu tryggð. Til þess fengum
við þekkta sænska ráðgjafa, CAPTO
Financial Consulting, sem er þekkt
fyrirtæki fyrir ráðgjöf á þessu sviði í
Skandinavíu og víðar.“
Sama hæfismat og ríkissjóður
„Eitt afar mikilvægt verkefni enn,
sem tengdist þessari vinnu allri, var
að fara með bréfin í lánshæfismat,
sem skiptir marga erlenda fjárfesta
miklu máli,“ segir Guðmundur.
Sumir fjárfestar líta ekki við skulda-
bréfum sem ekki eru með lánshæf-
ismat, því annars eiga þeir erfiðara
með að meta hversu örugg fjárfest-
ingin er.
Við fengum því tvö afar þekkt fyr-
irtæki á þessu sviði, Standard & Po-
or’s og Moody’s, til að meta lánshæfi
okkar. Við fengum þá bestu niður-
stöðu sem við gátum vænst, eða jafn
gott lánshæfismat og ríkissjóður.“
Guðmundur segist telja að ferlið
hafi gengið nánast eins og best verð-
ur á kosið og treystir því að afrakst-
urinn verði sá að Íbúðalánasjóður
geti smám saman sýnt það að vextir
hafi lækkað í landinu.
„Við höfum ekki enn farið í fyrsta
útboðið á nýjum íbúðabréfum, en við
sjáum hins vegar á verðmyndun á
bréfunum sem gefin voru út við
skiptin að vextirnir eru þegar farnir
að lækka. Raunveruleg verðmyndun
á nýjum bréfum mun svo koma í ljós
fljótlega þegar við munum fara í að
selja þessi bréf í fyrsta skipti.“
Guðmundur segir að eins og gefi
að skilja hafi verkefnið falið í sér
gríðarlega vinnu. „Í fyrsta lagi var
um að ræða undirbúning hér innan-
húss, og síðan var það í marsmánuði
að við sömdum við þessa erlendu að-
ila og hjólin fóru að snúast hraðar,“
segir hann.
„Og allan þennan tíma, frá apríl
og út júní, hefur mikið mætt á
starfsfólki okkar, sem ekki er hægt
að segja að sé mjög fjölmennt. Þetta
er ekki stór stofnun. Í heildina talið
vinna hjá Íbúðalánasjóði um sextíu
manns og stærstur hluti þeirra vinn-
ur við afgreiðslu lánsumsókna og
innheimtustörf, en í fjárstýringu,
áhættugreiningu og bókhaldi er
ekki nema minnihluti starfsmanna.“
Segir Guðmundur að vegna þess
hafi sjóðurinn þurft að treysta mjög
á það að eiga gott samstarf við fjár-
málastofnanirnar, bankana, spari-
sjóðina og verðbréfafyrirtækin, því
að það sé þeirra hlutverk að vinna
þessa vinnu. „Íbúðalánasjóður starf-
ar ekki sjálfur á þessum markaði.
Hann gefur út bréfin og selur þau,
en að því loknu er hlutverki sjóðsins
lokið og bréfin ganga kaupum og
sölum á markaði.“
Guðmundur segir hlutverk sjóðs-
ins hafa verið töluvert í skiptunum,
en til þess að þau gengju upp hafi
hann þurft, eins og áður segir, að
eiga gott samstarf við markaðsaðila.
„Í samráði við Deutsche Bank voru
valin til samstarfs fjármálafyrirtæk-
in, bankar, sparisjóðir, lífeyrissjóðir
og verðbréfafyrirtæki. Verkefnið
var kynnt ítarlega þessum aðilum og
við gerðum samninga við einstaka
aðila á þessu sviði um einstaka þætti
verkefnisins og ég leyfi mér að full-
yrða að það hafi allt saman gengið
mjög vel upp. Fólk þessara fyrir-
tækja hefur lagt sig fram um að láta
verkefnið takast, eins og ég tel að
niðurstaðan sýni að hafi í raun
gerst.“
Sjóðurinn fer að lögum og reglum
Guðmundur segir að honum detti
hins vegar ekki í hug að halda því
fram að svona stórt verkefni, sem
þurft hafi að framkvæma svona
hratt, hafi ekki tekið á. „Auðvitað
komu upp einstök vandamál og ein-
stakir þættir sem þurfti að glíma við
að leysa. Menn geta kallað það
hnökra eða sagt að það hefði mátt
vanda vinnubrögð enn betur, en ég
held að engu máli hefði skipt hversu
mikið við hefðum undirbúið okkur,
hversu langan tíma við hefðum tekið
– við hefðum alltaf staðið frammi
fyrir því að leysa einhver vandamál
og viðfangsefni sem komið hefðu
upp á síðustu stundu.“
Guðmundur segir Íbúðalánasjóð
hafa fengið gagnrýni á einstaka
þætti sem kannski hefðu mátt fara
betur, en að honum finnist að þegar
litið er á heildarárangurinn og heild-
arútkomuna þá sé ekki annað hægt
að segja en þetta hafi gengið upp.
„Við erum, eins og heyra má, afar
stolt af því hvernig til hefur tekist
og mér finnst við alveg mega vera
það.“
Þegar talið barst að gagnrýni
þeirri sem gerð hefur verið á sum
atriði í útboðinu sagði Guðmundur:
„Að gefnu tilefni, vegna umræðu um
útdrátt útistandandi húsbréfa, er
hins vegar rétt að taka fram að í
framhaldi af lagabreytingunum í vor
hefur verið sett reglugerð um
áhættustýringu Íbúðalánasjóðs. Í
reglugerðinni eru ákvæði um fjár-
hagsnefnd, sem gerir tillögu til
stjórnar sjóðsins um hvernig haga
skuli fjármögnun, fjárstýringu og
áhættustýringu. Sú vinna er nú í
gangi.“
Guðmundur segir þau húsbréf
sem enn séu útistandandi enn í fullu
gildi gagnvart skuldaranum, Íbúða-
lánasjóði. „Þetta eru rúmir eitt
hundrað milljarðar króna og þar af
eru um áttatíu milljarðar í eldri
flokkum húsbréfa, sem ekki hefur
verið breytt í rafrænt form. Það
voru engin skipti boðin á þessum
flokkum um síðustu mánaðamót, og
hafa því engar breytingar orðið á
skilmálum þeirra frá því sem verið
hefur. Um tuttugu milljarðar eru
hins vegar útistandandi af rafræn-
um markflokkum bréfanna, sem
boðin voru skipti á, eða um fimmtán
prósent af lengstu flokkunum. Má
öllum vera ljóst að þeir tuttugu
milljarðar verða greiddir upp sem
hlutfall af heildarskuldum sjóðsins
og í samræmi við ákvæði bréfanna,
svo lengi sem ekki þarf að grípa til
sértækra aðgerða vegna áhættu-
stýringar. Komi til þess verður að
sjálfsögðu farið að lögum og
reglum.“
Markmiðið að bæta
hag viðskiptavina
Að lokum segir Guðmundur að
breytingarnar, sem gerðar hafi ver-
ið á húsnæðislánakerfinu, hafi verið
gerðar með það að markmiði að
bæta hag viðskiptavina Íbúðalána-
sjóðs, sem sé stór hluti þjóðarinnar.
„Ég vona að breytingarnar hafi enn
treyst hlutverk Íbúðalánasjóðs til að
gagnast íslenskum húsnæðiskaup-
endum og íbúðareigendum, því það
er mikilvægt að þeir hafi traustan
og góðan farveg fyrir þau viðskipti
sem jafnan eru þau stærstu sem
nokkur maður gerir á sínum lífsferli,
að kaupa þak yfir höfuðið á sér og
sínum. Ef breytingarnar leiða til
þess að almenningi verður það auð-
veldara og léttara að festa kaup á
húsnæði þá er Íbúðalánasjóður að
vinna sitt verk og ég tel að við höf-
um verið að leggja okkur fram um
það.“

  
  
  
 
1 / !" ?@@C  !#"  !;  "!
* 
/ $ !
" #"
# <+>E> #!!% $ !
" "F
"  "!
*   =<> #!!% "F
)  # >GH
 ! $ !
" #"
+

! "!
*  7
!/
 %F $ !#" 

*  / $ !
" #"
#  # ?>H  / !" ?@@C+
8

!9: *  7! ;;< = > ? 

!"

 !
7
' 9:
 
<+E+@B


 
<+E+@B
 
<B+ E +@B
<==G <=== ?@@@ ?@@< ?@@? ?@@C
<+I@@
<+B@@
<+?@@
<+@@@
G@@
I@@
B@@
?@@
@
#!!% "+ H

#!J7
!/
 %F
B)?
B)<
B)@
C)=
C)G
C)E
C)I
?@ / C@ / B@ /
’Ef breytingarnar leiða til þess að almenn-ingi verður það auðveldara og léttara að
festa kaup á húsnæði þá er Íbúðalánasjóður
að vinna sitt verk og ég tel að við höfum
verið að leggja okkur fram um það.‘
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25. JÚLÍ 2004 15
Sæludagar
um Verslunarmannahelgina
Vatnaskógur er í Svínadal skammt frá Saurbæ
í Hvalfirði og ekki nema 65 km frá Reykjavík
Koddaslagur
Knattspyrna
Kassabílar
Kaffihús
Söngkeppni barnanna
Skógarmannakvöldvökur
Bátar og vatnafjör
Barnadagskrá
Fræðslustund
Hoppukastalar
Varðeldur
Risabingó
Unglingadagskrá
Bænastundir
Barnaleikrit
EllenKK Jón Ólafsson
Allar nánari upplýsingar fást á skrifstofu KFUM og KFUK
í síma 588 8899 og á heimasíðu www.kfum.is
Án áfengis
að sjálfsögðu
Verð aðeins
3.000 kr. fyrir alla helgina
7.000 kr. hámark fyrir fjölskylduna
Dagsheimsókn 1.500 kr.
Idol-stjarnan
Rannveig
Lalli
töframaður
fyrir alla
fjölskylduna
í Vatnaskógi 30. júlí til 2. ágúst