Morgunblaðið - 25.07.2004, Qupperneq 47

MENNING
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25. JÚLÍ 2004 47
Kynntu þér tilboð okkar
á bílaleigubílum
Pantaðu AVIS bílinn áður en þú leggur af stað
Það borgar sig – Hringdu til AVIS í síma 591-4000
Við erum í 170 löndum
5000 stöðum
T.d. Reykjavík, London, Kaupmannahöfn,
Frankfurt, Milano, Alicante ...
AVIS Knarrarvogi 2 – 104 Reykjavík – Sími 591 4000 – Fax 591 4040 – Netfang avis@avis.is – Heimasíða www.avis.is
Minnum á Visa afsláttinn
Þriðjudagstónleikar
27. júlí kl. 20:30
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar,
Laugarnestanga 70, 105 Rvík.
www.lso.is - lso@lso.is
Musica ad Gaudium; Andrea
Brozáková sópran, Jaromír Tichý
flauta, Václav Kapusta fagott, Alena
Tichá semball og Eydís Franzdóttir
óbó. Tékknesk barokktónlist og
verk eftir Sweelinck, Geminiani,
Bezdek og Händel.
3. ágúst kl. 20:30
Margrét Árnadóttir selló og Lin Hong
píanó. Verk eftir R. Schumann, B.
Adolphe og C. Franck.
FRÍ SÓLGLER
GLERAUGU
fylgja þegar keypt eru ný
OPTICAL STUDIO RX - SMÁRALIND
OPTICAL STUDIO SÓL - SMÁRALIND
OPTICAL STUDIO KEF - KEFLAVÍK
OPTICAL STUDIO DF - LEIFSSTÖÐ
Sólgler* í þínum
styrkleika er kaupauki
með öllum nýjum
gleraugum.
Við pöntun fylgir frítt
par af sólglerjum í
þínum fjærstyrkleika
í eigin umgjörð eða
við bjóðum þér nýja
á hagstæðu verði.
* Styrkleiki 0 til – 6.00 / 0 til + 4.00,
sjónskekkja til 1.00.
L I N D B E R G
H
ann virðist dæmi-
gerður Breti að
sjá, hæglátur og
alvörugefinn, en í
augunum blikar
hinn sérstaki lág-
stemmdi húmor
sem hefur gert sögur hans af kven-
spæjaranum Mma Precious Ra-
motswe að metsölubókum um víða
veröld. Nú er fyrsta bókin um þenn-
an óvenjulega spæjara, Kven-
spæjarastofa nr. 1, komin út í ís-
lenskri þýðingu Helgu Soffíu
Einarsdóttur.
Alexander McCall Smith, 55 ára
virtur lagapró-
fessor við Ed-
inborgarhá-
skóla, sendi frá
sér fyrstu bók-
ina um Mma
Ramotswe fyrir sex árum og síðan
hafa þrjár fylgt í kjölfarið og sú
fimmta mun vera á leiðinni.
Sögusvið bókanna er lítið þorp í
Afríkuríkinu Botswana og þar hefur
Mma Ramotswe sett upp kven-
spæjarastofu nr. 1 og beitir mann-
gæsku sinni, kvenlegu innsæi og
stundum tilviljanakenndri heppni við
að leysa þau mál sem þorpsbúar færa
henni til úrlausnar.
„Mér þykir vænt um alla sem Guð
hefur skapað, en sérstaklega þykir
mér vænt um fólkið sem býr hér.
Þetta er fólkið mitt, bræður mínir og
systur. Það er skylda mín að hjálpa
þeim að leysa gáturnar í lífi þeirra.
Það er köllun mín,“ segir Mma Ram-
otswe í upphafi fyrstu bókarinnar og
þetta gefur tóninn fyrir það sem á
eftir kemur. Vinir hennar aðstoða
hana við einkaspæjarastörfin, sér-
staklega bifvélavirkinn J.L.B. Mate-
koni sem hún á eftir að trúlofast í
næstu bók en enn hefur ekkert orðið
úr hjónabandi þeirra og segir McCall
að það sé yfirleitt það fyrsta sem les-
endur hans spyrji hann um. Hvenær
þau ætli að giftast. Ekki strax, svarar
hann.
McCall Smith er sagður náótrúlega vel að lýsaandrúmslofti og þjóð-arsálinni í Botswana og
þrátt fyrir að bókin sé – með réttu –
kölluð einkaspæjarasaga dregur
hann sjálfur úr því og segist ekki
hugsa um þær sem slíkar. „Ég lít á
þær sem sögur af konu sem hefur
ratað í hlutverk spæjarans. Það er
kannski dálítið dularfullt, svona út af
fyrir sig.“
McCall Smith er af skosku foreldri
en fæddur og uppalinn í Ródesíu sem
nú heitir Simbabve og stundaði há-
skólanám í lögfræði í Skotlandi.
Hann bjó um nokkurt skeið í Botsw-
ana þar sem hann átti stóran þátt í
setja á fót lagadeild við háskólann í
höfuðborginni. Þekking hans á dag-
legu lífi íbúanna og reynsla hans frá
æskuárunum er uppspretta skrifa
hans og hann hefur sjálfur sagt í við-
tali að það hafi glatt hann mikið að
vita hversu mikilla vinsælda bæk-
urnar njóta meðal almennings í
Botswana. „Botswana er mjög sér-
stakt land og fólkið þar er ein-
staklega elskulegt. Það ber mikla
virðingu fyrir lögunum og sjálfu sér
og öðru fólki.“
Helga Soffía Einarsdóttir þýðandi
bjó í Tansaníu til 14 ára aldurs og
segist þekkja vel þann heim sem
McCall Smith lýsir. „Hann nær
geysilega góðum tökum á andrúms-
lofti og hugarfari fólksins og stíll bók-
anna er alveg frábær. Hann skrifar í
stíl sem minnir bæði á enskuna sem
þarna er töluð og einnig á Setswana,
þjóðtunguna í Botswana, svo stund-
um verður textinn eins og nánast
þýddur úr Setswana á ensku. Þetta
er frábærlega vel gert og gæðir frá-
sögnina mjög sannfærandi blæ.“
Helga Soffía segir að Kven-
spæjarastofan nr. 1 sé skemmtileg-
asta þýðingarverkefnið sem hún hafi
fengið og hún er þegar komin vel á
veg með þýðingu næstu bókar, Tár
gíraffans, en hinar þrjár sem eftir
fylgja heita Morality for Beautiful
Girls, The Kalahari Typing School
for Men og The Full Cupboard of
Life.
McCall segist ekki hafa hugsað sér
í upphafi að bækurnar yrðu fleiri en
ein en tvær ástæður væru fyrir því að
hann héldi áfram að skrifa um Mma
Ramotswe. „Mér líkaði svo vel við
persónuna að ég gat ekki sleppt
henni. Að yfirgefa hana í lok fyrstu
bókarinnar hefði verið líkt því að yf-
irgefa vin sinn í miðri frásögn. Það er
dónaskapur. Svo eru líka svo margir
lesendur sem hafa ánægju af bók-
unum og það væri sannarlega illa
gert að segjast ekki ætla að skrifa
meira.“
McCall hefur reyndarskrifað einar tuttugubækur á ferli sínum,bæði fagbækur um lög-
fræðileg efni og einnig barnabækur
sem notið hafa vinsælda. Hann er
mikils metinn sem lögfræðingur og
er einn helsti ráðgjafi breskra stjórn-
valda um lagalegar og siðfræðilegar
hliðar álitamála er snerta lækn-
isfræði, erfðafræði og lífefnafræði.
Hann segir það fullkomlega leyfilegt
að skrifa skáldsögur um siðfræði á
þessum tímum og telur íbúa Botsw-
ana gefa gott fordæmi hvað það varð-
ar.
Hann verður grafalvarlegur þegar
hann er spurður hvernig persóna
Mma Ramotswe hafi orðið til. „Ég sá
einu sinni þriflega konu elta kjúkling
í bakgarði við hús í Botswana. Konan
geislaði af kátínu en kjúklingurinn
var niðurdreginn. Þá hugsaði ég með
mér að ég gæti vel hugsað mér að
skrifa bók um glaðlega konu sem
væri þrifleg í vexti.“
Margir lesenda McCalls virðast
trúa því fullum fetum að Mma Ram-
otswe sé raunveruleg persóna og
hann hefur nóg að gera við að svara
alls kyns fyrirspurnum í nafni henn-
ar. Erindin eru oft jafn hversdagsleg
og málin sem Mma Ramotswe fær til
úrlausnar og hér er eitt lítið dæmi
um hversu snjöll hún er að leysa mál
sem rekur á fjörur hennar.
Sp.: Ég keypti nýlega notaðan bíl.
Hann var í lagi í nokkrar vikur en svo
bilaði hann. Hvað á ég að gera?
Sv.: Ja, hérna. Þetta er mjög al-
gengt vandamál. Hr. J.L.B. Mate-
koni segir að það eina sem hægt er að
gera við bíl sem er bilaður sé að gera
við hann. Ég held að þetta sé mjög
gott ráð. Hr. J.L.B. Matekoni er
mjög skynsamur.
McCall Smith býr í Ed-inborg ásamt eiginkonusinni og tveimur dætr-um. Hann er einn af
stofnendum sinfóníuhljómsveitar
áhugamanna sem nefnist The really
terrible orchestra (hljómsveitin
hræðilega) og leikur þar á fagott.
Konan hans Elisabeth leikur á þver-
flautu í sömu hljómsveit. Hann
kveðst hafa gaman af að leika á fag-
ottið en leiki þó ekki á allt hljóðfærið
því sér sé einstaklega illa við háu nót-
urnar og nemi ávallt staðar við háa
Dið. „Hærra fer ég ekki.“
Glaðleg kona með þriflegan vöxt
’McCall Smith er sagður ná ótrúlega vel
að lýsa andrúmslofti og
þjóðarsálinni í
Botswana.‘
„Sögur af konu sem hefur ratað í hlutverk spæjarans,“ segir Alexander
McCall Smith um kvenspæjarann Mma Ramotswe.
AF LISTUM
Hávar Sigurjónsson
havar@mbl.is