Morgunblaðið - 02.10.2004, Síða 6

6 LAUGARDAGUR 2. OKTÓBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
MEIRIHLUTI þingmanna stjórnar-
andstöðunnar gekk út úr þingsalnum
þegar Halldór Blöndal, nýendurkjör-
inn forseti þingsins, flutti ávarp sitt á
þingsetningarfundinum í gær. Í sam-
tali við Morgunblaðið sögðu þeir sér
misboðið og að forseti Alþingis hefði
kosið að rjúfa þann frið sem ríkti við
upphaf þingstarfa með árásum á for-
seta Íslands, ræða hans hefði verið
óboðleg.
„Þegar hann [Halldór] rakti
ákvarðanir forseta Íslands um lýð-
ræðislegar kosningar til einvalds
konunga sem þáðu vald sitt frá Guði
var mér nóg boðið,“ sagði Helgi
Hjörvar, þingmaður Samfylkingar-
innar, í samtali við Morgunblaðið í
gær, en hann var sá þingmaður sem
stóð fyrst upp og gekk út. Fleiri þing-
menn stjórnarandstöðunnar fylgdu í
kjölfarið; gengu þeir út hver á fætur
öðrum. Þeirra á meðal var Össur
Skarphéðinsson, formaður Samfylk-
ingarinnar, Steingrímur J. Sigfússon,
formaður Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs, og Magnús Þór
Hafsteinsson, þingflokksformaður
Frjálslynda flokksins. Guðjón A.
Kristjánsson, formaður Frjálslynda
flokksins, sat hins vegar sem fastast.
Hann gagnrýndi þó ræðu Halldórs,
eins og hinir þrír, í fjölmiðlum í gær.
Gróflega misboðið
Össur segir, þegar hann er spurður
hvers vegna hann hafi gengið út und-
ir ræðunni, að sér hafi verið gróflega
misboðið, sem þingmanni, þegar for-
seti þingsins hafi kosið að rjúfa þann
frið, sem eigi að ríkja við upphaf þing-
starfa, með árásum á forseta lýðveld-
isins. „Mér fannst það mjög óviðeig-
andi. Mér fannst hann sýna okkur
þingmönnunum og forsetanum dóna-
skap. Mér hefur aldrei til hugar kom-
ið að ég ætti nokkru sinni eftir að
ganga út undir þingsetningu með
þessum hætti. En því miður gat ég
ekki setið undir þessu bulli, þessu en-
demisbulli og árásum forseta þings-
ins á forseta lýðveldisins. Ræðan var
samfelld árás á forsetann,“ sagði
hann. „Ég heyrði ekki betur en hann
væri að ýja að því að forseti lýðveld-
isins hefði í reynd verið að taka sér
einhvers konar hlutverk arfakóngs
með því að beita einhverju sem hann
taldi að væru leifar konungsveldis-
ins.“
Magnús Þór Hafsteinsson segir
aðspurður að sér hafi fundist ósvífið
af Halldóri að nota þingsetningar-
fundinn til að gagnrýna stjórnar-
skrármálið, synjunarvald forseta Ís-
lands og fjölmiðlamálið. „Hann
grípur tækifærið þegar hann er í
beinni útsendingu í sjónvarpi og veit
að hann getur ekki fengið nein and-
svör,“ segir Magnús. „Þótt ég sé ný-
græðingur á þingi fannst mér þetta
út úr öllu korti.“
Óboðleg ræða
Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, segist ekki hafa gert það
að gamni sínu að ganga út undir ræðu
forseta Alþingis. „En fyrir því eru
nokkrar ástæður,“ útskýrir hann.
Þeirra á meðal sé innihald ræðunnar.
Hún hafi verið algjörlega óboðleg.
„Hann hjólaði þarna beint í þessi eld-
heitu deilumál frá liðnu sumri, á mjög
hlutdrægan hátt, og fór út í málflutn-
ing fyrir hinn vonda málstað ríkis-
stjórnarinnar. Þetta var umræða sem
við tókum í sumar og ég átti satt að
segja ekki von á því að menn hefðu
áhuga á að hefja hana að nýju – sér-
staklega ekki stjórnarliðar. Ég hefði
fyrr átt von á því að þeir hefðu beðist
afsökunar og skammast sín.“
Engin andsvör leyfð
við þingsetningu
Steingrímur segir einnig að sér
hafi fundist ákveðin ummæli forseta
þingsins alveg fráleit.
„Til dæmis að líkja málskotsrétti
þjóðkjörins forseta lýðveldisins við
stöðu arfakónga á einveldistíma mið-
alda sem töldu sig hafa sótt vald sitt
til Guðs. Þetta er fráleitt og stenst
enga skoðun.“ Hann minnir einnig á
að á þingsetningarfundi hafi forseti
þingsins einn orðið. Þingmenn geti
því ekki svarað honum „og hrakið
þessa vitleysu í honum“, segir Stein-
grímur.
Stjórnarandstæðingar töldu
sér misboðið við þingsetningu
Meirihluti þingmanna stjórnarandstöðu
gekk út undir ræðu forseta þingsins
Morgunblaðið/Þorkell
Frá setningarfundi Alþingis í gær en undir ræðu forseta Alþingis gengu
nokkrir þingmenn stjórnarandstöðunnar á dyr.
ÁKVEÐIÐ hefur verið að fresta
samræmdum prófum í íslensku og
stærðfræði í 4. og 7. bekk grunn-
skólanna, sem halda átti dagana 14.
og 15. október nk. Er þetta gert
vegna yfirstandandi verkfalls
grunnskólakennara.
Í tilkynningunni segir mennta-
málaráðuneytið að skólum verði
send bréf með nýjum dagsetningum
þegar kennsla hefjist aftur að loknu
verkfalli. Prófin verði ekki haldin
fyrr en a.m.k. tvær kennsluvikur
séu liðnar frá lokum verkfalls.
Samræmdum
prófum frestað
HLUTUR í nefhjóli Fokker-flugvél-
ar Landhelgisgæslunnar, TF-SYN,
brotnaði í lendingarbruni á flugvell-
inum í Vogum í Færeyjum um
klukkan hálf tíu í gærmorgun. Um
borð í vélinni voru 13 farþegar og
tveggja manna áhöfn. Sakaði þá ekki
við óhappið. Flugbrautinni var lokað
í tvær klukkustundir meðan flugvél-
in var færð á flugvélastæði. Bæði
Atlantsflug og Maersk Air urðu að
fresta brottför vegna óhappsins,
samkvæmt frétt Sosialurin í Færeyj-
um.
Í fréttatilkynningu frá Landhelg-
isgæslunni segir að það sé nauðsyn-
legt fyrir áhöfn TF-SYN að æfa að-
flug að flugvellinum í Færeyjum.
Ákveðið hafi verið að nota tækifærið
og heimsækja björgunarstjórnstöð-
ina í Færeyjum og nýja varðskipið
Brimil. Því voru nokkrir yfirmenn
Landhelgisgæslunnar með í þessari
för.
Ætlunin var að snúa aftur til Ís-
lands í gær en bíða þurfti eftir vara-
hlut frá Lúxemborg og er flugvélin
væntanleg heim í dag, samkvæmt
upplýsingum frá Landhelgisgæsl-
unni.
Gæsluvél
hlekktist á
í Færeyjum
Ljósmynd/Edvard Joensen
Stykki brotnaði í nefhjóli TF-SYN í lendingarbruni
BYGGINGARFYRIRTÆKIÐ Ístak
hyggst flytja inn allt að 15 sænska
trésmiði vegna aukinna verkefna
Ístaks m.a. við álverið á Grundar-
tanga. Þar verða reistar vinnubúð-
ir, en einnig verður smiðunum
komið fyrir á Akranesi.
Loftur Árnason, framkvæmda-
stjóri Ístaks, segir enga íslenska
trésmiði á lausu um þessar mundir
og því hafi verið leitað út fyrir land-
steinana. Ístak hafi líka góða
reynslu af sænskum iðnaðarmönn-
um í gegnum tíðina, m.a. við vinnu
við Smáralindina. Þess vegna hafi
verið auglýst eftir sænskum tré-
smiðum sem hafi sýnt góð viðbrögð.
Verið er að fara yfir þær um-
sóknir sem hafa borist og er gert
ráð fyrir að smiðirnir komi til
landsins um miðjan október. Þá er
gert ráð fyrir að þeir verði í um
hálft ár við vinnu, eða allt eftir at-
vinnuástandinu hérlendis. Hann
segir að hugsanlega þurfi að fá
fleiri erlenda starfsmenn í vinnu,
en nú þegar eru nokkrir portú-
galskir starfsmenn að vinna fyrir
fyrirtækið.
Ístak fær sænska
smiði til starfa
ÖKUMAÐUR jeppans sem olli
gróðurskemmdum í óspilltum flóa
við Úlfsvatn á Arnarvatnsheiði í
sumar fór fyrir nokkru ásamt fé-
laga sínum að vatninu og reyndu
þeir að bæta tjónið. Snorri H. Jó-
hannesson, bóndi á Augastöðum og
veiðivörður, kvaðst efast um að
hægt sé að afmá förin en þakkar
viðleitni mannanna.
Snorri ítrekar að utanvegaakstur
sé vaxandi vandamál og helst hefur
hann áhyggjur af fjölgun torfæru-
mótorhjóla. Hann bendir á að við
Húsafellsskóg hafi mótorhjólamenn
lagt undir sig reiðveg og séu meira
eða minna búnir að spæna hann
upp. Snorri minnir á að þegar um-
ræða hafi verið um utanvegaakstur
fjórhjóla fyrir nokkrum árum hafi
stjórnvöld hækkað á þau tolla.
Linni ekki utanvegaakstri á tor-
færuhjólum hljóti menn að íhuga
svipaðar aðgerðir gagnvart þeim.
Reyndu að bæta
gróðurskemmdir
„ÞAÐ hefur verið fundið að því að ég skuli hafa
gagnrýnt forseta Íslands í ræðu minni. Auðvitað
kemur fram að milli okkar er skoðanamunur. En
það er ekki kjarni málsins og eðlilegt að slíkt
komi upp í lýðræðisþjóðfélagi. En á bak við ræðu
mína liggur allt annað, nefnilega það að staða Al-
þingis, staða löggjafans, verður að vera traust.
Annars er hætt við að illa fari þegar fram í sæk-
ir,“ sagði Halldór Blöndal, forseti Alþingis, þegar
hann var inntur álits á gagnrýni nokkurra þing-
manna á ræðu hans við setningu Alþingis í gær.
„Óneitanlega kom það í ljós nú í sumar, og um
það hygg ég að við alþingismenn séum allir sam-
mála, að kafli stjórnarskrárinnar um æðstu
stjórn ríkisins þarfnast endurskoðunar. Það
verður að kveða skýrt á um hver sé staða Alþing-
is, forseta Íslands og ríkisstjórnarinnar og hver
dómstólanna. Þessi endurskoðun er síður en svo
einföld, vegna þess að djúpur ágreiningur er um
einstök atriði og önnur eru viðkvæm.
Þess vegna hef ég látið í ljós ótta minn um að
sá mikli hiti sem var í umræðunum í vor og í sum-
ar valdi því að endurskoðun stjórnarskrárinnar
sækist ekki nógu vel því menn sitji fastir í um-
mælum sínum og fyrri skoðunum. Ég er að vara
við þessu um leið og ég segi að það sé betra að
endurskoðunin bíði en að hún sé unnin í flaustri
eða þannig að enginn sé í raun ánægður með
hana. Ég get ekki séð að í þessum ummælum
mínum felist nein áreitni, þvert á móti er ég að
hvetja til sátta og umburðarlyndis milli skoðana.“
Hver er skoðun þín á því að sumir þingmenn
gengu úr þingsal undir ræðu þinni?
Misskildu sögulega upprifjun ræðunnar
„Ég átta mig satt að segja ekki á því. En þó hef
ég orðið var við að þeir hafi misskilið sögulega
upprifjun ræðu minnar þar sem ég tala um
danska konunga á einveldistímanum, sem eins og
aðrir einvaldar þóttust hafa fengið vald sitt frá
Guði. Þetta er með engum hætti hægt að heim-
færa upp á forseta Íslands og ég skil satt að
segja ekki slíkt hugmyndaflug. Svo má líka vera
að þingmönnunum hafi mislíkað ræða mín af öðr-
um ástæðum. Það er óvenjulegt að forseti Al-
þingis taki eins skýrt til máls og ég gerði á þess-
um fundi. En ég svara því til að það hefur legið
þungt á mér hve óljós staða Alþingis er og ég er
þá ekki aðeins að tala um synjun forseta Íslands
á fjölmiðlalögum, heldur og ekki síður um þá um-
ræðu sem fylgdi í kjölfarið og raunar æ síðan.
Það gengur auðvitað ekki að stjórnarskráin sé
plagg sem hver og einn getur skilið með sínum
hætti. Lagarammi Alþingis verður að vera óum-
deildur og skýr. Að síðustu vil ég svo segja það
að ég lít á það sem embættisskyldu forseta Al-
þingis að standa á rétti þess og verja það ef hon-
um finnst að því vegið. Það er lítið gefandi fyrir
forseta Alþingis sem ekki gerir það,“ sagði Hall-
dór Blöndal.
Það er skylda forseta Alþingis
að standa á rétti þess og verja það