Sunnudagsblaðið - 03.11.1963, Blaðsíða 6

GuðlaugTir Jónsson, lögreglnmaðnr hefnr eins og ýmsir vita
lagt miklá stúnd á söfnnn gagna um bfla á íslandi og sögu þeirra
hériendis. Fyrir nokkrum árum gaf hann út fyrra bindi bókar um
bíla á íslandi og á í handriti anna'ð bindi.
Verk Guðlaugs hefur að geyma ómetanlegan fróffleik um þessi
mál og okkur er það mikil ánægja að geta sagt lesendum okkar frá
því, að Sunnudagsblaðið mun innan skamms birta nokkra sjálf-
stæða þætti úr handriti Gufflaugs, þar sem sagt er frá ævintýrUm í
upphafi bílaaldar liérlendis.
Hitt vita svo fáir, að Guðlaugur á í fórum sínum ýmsa þætti
frá starfi sínu sem lögreglumaður í nær helft aldar. Sunnudagsblað
ið hefur fcngið góðfúslegt leyfi höfundar til að birta nokkra þeirra
á næstu mánuðum.
Fyrsti þátturinn „Guja verzlunarmær“ birtist í þessu blaði. Guð-
lawgur hefur ritað formálsorð fyrir þáttum sínum í handriti og tök-
um við hér upp hluta af formála hans, en tjann varpar nokkru ljósi
á það, hvað hér er tun að ræða. Gefum við svo Guðlaugi orðið:
„Hér verða aðeins sagðar sögur
af reynslu lögreglumanns í Reykja
vík og dregnar upp nokkrar mynd
ir af því sem fyrir hann hefur
bor'ð í starfinu. Menn geta válið
eftir eigin smekk að kalla þær
myndir úr þjóðlífinu, myndir úr
Reykjavíkurlífinu, eða myndir úr
lífi lögreglumanns, ef einliver
skyldj óska að orða það svo. Allar
þær myndir og fyrirbæri hefur
hann Vegna stöðu' ginnar orðið að
umgangast og þreifa á, svo og ýms
ar aðrar, sem allur almennlngur
hefur litla eða alls enga hug-
mynd um. Menn kunna að halda,
að ekki gerist annað sögulegt hjá
lögr^glunnj en fyrirferðarmestu
afbrotamálin, sem blöðin segja
fró, en það er mikill misskilning-
ur. Og kannski geta eftirfarnndi
sögur órðið til bess að eyða honum
að einhverju leyti. Afbrotamenn-
irnir eiga eína kapítula í bókum
lögreglunnar, og hinn almenni
borgari á þar líka sögubrot f ýms-
um myndum, án þess að tilheyra
fyrrnefnda hópnum á nokkurn hátt
Þar til nú fyrir rúmum 30 árum
var engin tilraun til þess gerð að
sérmennta lögregluþjóna áður en
þeir klæddust einkennisbún-
ingnum og voru sendir út á al-
mannafæri tll þess að lfta eft-
ir hegðun almennings og til
leiðbeingingar eftir þröfum.
Má nærri því geta hversu
nýsveinarnir hafi þá gengið
örugglega áð verki fyrsta kast-
ið og fyrirmæli þeirra og önnur
vinnubrögð verið óyggjandi, hafi
þau þá einhver orðið. Er ekki ó-
líklega til getið að sannazt hafi á
þeim fleiri eða færri forna spak-
mælið sem segir svo „margur býr
að fyrstu gerð.“ Þeir urðu eem
sé að byrja á því fyrst þegar á
hólmlnn var komið, að læra að
beita þeim vopnum, < sem þeim
höfðu verlð fengin f hendur, m.a.
því valdf sem fylgdi starfinu, með
ýmsum takmörkum, sem nýsvein-
arnir vissu harla lítið og oftast
ekkert um hvar höfðu verið sett.
Skóíagangan sem nú lilaut að hefj-
ast var í því fólgin, að 6emja sig
að háttum og vinnubrögðum
þeirra af samverkamönnum, sem
lengra voru komnir á sömu mennta
braut og nema af reynslunni^ scm
að allra dómi er góður kennari
fyrir flesta, en fræðslan vill oft
verða nokkuð 6eintekin með þeim
hættj og stundum líka dýru verði
keypt — of dýru fyrir einstakling-
inn, þegar hún verður honum
sjálfum að fótakefli, eins og stund-
um hefur átt sér stað.
Sögurnar, sem birtast hér, eru
allar frá löngum liðnum órum og
eru allar efnislega eannar í beztu
merkingu þess orðs, en að sjálf
sögðu hefur verið gætt þeirrar
skyldugu háttvísi ef svo má að
orði komast að tilgreina engin
rétt nöfn þeirra manna lífs og
liðinna, sem áttu þar einkum hlut
að máli. Og skal þegar sagt hér
til leiðbeiningar, að gagnslaust er
með öllu, að leita hjá höfundinum
frekari upplýsingar í því efni.
Sú spurning kann að vakna hjá
einhverjum, hvort sögur, slíkar
sem þessar, eigi nokkurt erindi til
almennings, og hvort nokkur gagn
semi sé í því fólgin að birta þær?
Að sjálfsögðu er hver og einn rétt
borinn til eigin niðurstöðu í
þessu, en ég held, að sams konar
spurningu megi varpa fram um
ótal margt annað, sem komið hef-
ur út á prenti. Mín skoðun er sú,
að sérhver þjóðfélagsþegn í lýð-
frjólsu landi ætti að vita sem
gleggst um allt^ sem miður fer í
þeim fólagsskap engu síður en hitt,
sem horfir til heilla. Lög og aðrar
siðareglur fólksins í landinu eru
ekkert launungarmál. Og hví
skyldi þá ekki gilda hið sama að
því er varðar umgengni manna
við þær reglur? Ekki getur það
heldur talist alveg útilokað, að
einhver þeirra dæma, sem hér
koma fram, gætu orðið einhverjum
lesenda til nokkurrar leiðbeining-
ar. Mannlífið heldur vonandi á-
fram að vera til, og ekkert er lík-
legra en það verði mjög sjálfu
sér líkt hér eftir sem hingað til.“
126 3UNNUDAGSBLAÐ - ALÞÝÐUBLAÐIÖ • ,