Sunnudagsblaðið - 14.03.1965, Blaðsíða 14
Næsti leikur konungs var að
reyna að einangra Tómas frá öðr-
um biskupum og frá páfa. Hann
snéri sér beint til Alexanders
III., sem þá sat á stóli Péturs
postula, og fékk hann til þess að
benda erkibiskupi á, að það væri
ekki í þágu kirkjunnar, að hann
neitaði að sverja þann eið að
hlýða fornum lögum né heldur
væri það kirkjunni I hag, að hann
neitaði skilyrðislaust að fallast & Innsigli Hinriks konungs
214 SUNNUDAGSBLAQ - ALÞÝÐUBLAÐIQ
Hinrik II.
bræði með því að spyrja Tómas
og aðra viðstadda biskupa, hvort
þeir væru þá fúsir til að sverja,
að þeir vildu hlýta hinum fornu
lögum ríkisins. Þetta setti pre-
látana í dálítinn vanda, því að
aðeins öld fyrr hafði kirkjuvald-
ið verið háð ýmsum takmörkun-
um, sem síðan höfðu fallið burt.
Eftir nokkra umhugsun svaraði
Tómas þó á þá leið, að þeir væru
fúsir að sverja það, sem konung-
urinn færi fram á, að því við-
bættu, að réttur kirkjunnar minnk
aði þó í engu við það. Að sjálf-
sögðu reiddist Hinrik ákaflega
við þetta svar, en hann var mað-
ur skapmikill og dró enga dul á
skapsmuni sína.
málamiðlun I ágreiningsefninu
um dómsvaldið yfir brotaklerkum.
Þegar þarna var komið, sá Tómas
sig um hönd og gafst upp. Hann
sagði konungi, að hann skyldi
fúslega vinna eiðinn næst þegar
fram á það væri farið. Þetta gerði
hann þó án þess að hafa samráð
við hina biskupana, sem höfðu
stutt hann dyggilega á þinginu
um haustið. Konungur lét óð-
ar kalla saman nýtt þing í jan-
úar 1164. Þar spurði konungur
erkibiskup í viðurvist aðals-
manna og biskupa, hvort hann
féllist nú á, að klerkar, fundnir
sekir um glæpi, yrðu sviptir
hempunni og afhentir veraldleg-
um dómurum. Þessu svaraði Tóm-
as á sama hátt og áður, að það
væri andstætt guðs lögum að
dæma sama manninn tvisvar fyr-
ir sama brot, og auk þess væri
helgi presta slík að enginn leik-
maður væri þess umkominn að
dæma þá. Konungurinn minnti
hann þá á loforð hans að sverja
þess eið að fara eftir fornum lög-
um, og síðan dró hann fram skjal,
þar sem sett var fram í sextán
greinum, hvað hann taldi vera
fólgið í þeim fornu lögum.
Sum þeirra atriða, sem þar
voru nefnd, höfðu aldrei valdið
neinum ágreiningi. En önnur
brutu í bága við það, sem kirkjan
hafði talið rétt sinn síðasta manns-
aldurinn. Þar á meðal voru ná-
kvæm fyrirmæli um hvers fara
skyldi með mál brotakierka. En
auk þess var þar tekið fram, að
engan lénsherra mætti bannfæra,
og engum málum mætti skjóta
til páfa nema með samþykki kon-
ungs. Biskupar skyldu dæma í
kirkjulegum málum og úrskurði
þeirra mátti skjóta til erkibisk-
upsdóms og dómi erkibiskups til
konungs, ef leyfi væri ekki gefið
til að skjóta málinu til páfa. Þetta
þýddi með öðrum orðum, að kon-
ungurinn var gerður að æðsta
dómara í kirkjumálum og braut
þannig þvert gegn þeirri megin-
stefnu kirkjunnar, að hún væri
sjálfstæð stofnun óháð ríkisvald-
inu. Enda neituðu biskuparnir all-
ir einum rómi að gangast undir
þetta og létu ekki hótanir hafa
nein áhrif á sig.
'f •¥