Sunnudagsblaðið - 14.03.1965, Blaðsíða 16
IH»tllWHWWWtHWWWIWWIWWW»WWWW>WIW»WMM*l»W*WWWWWMWM*WWWMM*»l»
✓
SILFURDALUR MARIU
^ ingsins er einnig áletrun: Justitia et clementia
(Héttlæti og mildi). Á öllum dölum af þessari gerð,
sem enn eru í umferð, stendur ártalið 1780, and-
látsár Maríu Theresíu, en þá hafði dalurinn verið
í umferð í nærri því þrjá áratugi.
MARIA THERESIA réð ríkjum í Austurríki fyrir
réttum tveimur öldum. í stjórnartíð sinni lét hún
slá silfurmynt, sem átt hefur sér furðulegri sögu
en flestir peningar aðrir. Þessi mynt varð fljót-
lega afar vinsæl langt fyrir utan landamæri Aust-
urríkis og í sumum löndum var hún um langan
aldur helzti gjaldmiðillinn í öllum viðskiptum og
notkun hennar lagðist ekki niður með öllu fyrr
en um miðja þessa öld.
Þetta var silfurdalur, 28,09 grömm á þyngd
og 42 millimetrar í þvermál. Á framhlið penings-
ins var brjóstmynd af Maríu Theresíu sjálfri og
umhverfis hana var letrað latínuletri M(aria)
Theresia D(ei)G(ratia)R(omanorum)Imp(eratrix)
Hu(ngariae)Bo(hemiae)Reg(ina), en þetta þýðir
María Theresía Rómversk keisaraynja og drottn-
ing Ungverjalands og Bæheims. Á bakhlið dals-
ins er mynd af tvíhöfða erni, sem yar skjaldar-
merki austurrisku keisaraættarinnar og umhverfis
þá mynd eru taldir upp aðrir titlar Maríu There-
síu, sem ekki var rúm fyrir á framhliðinni. Þeir
eru: Erkihertogaynja af Austurríki, Hertogaynja
af Burgund og Greifafrú af Týról. Á köntum pen-
MARÍU THERESÍU DALURINN, sem svo hefur
verið nefndur, er sleginn úr silfri, sem var unnið
úr silfurnámum í Bæheimi. Hann var fyrst sleg-
inn árið 1751, og fyrst og fremst ætlaður til út-
flutnings. Verzlunarjöfnuður var Austurríki frem-
ur óhagstæður á þessum árum, og stjórnendur
ríkisins gerðu sér vonir um að geta borgað með
þessum nýja silfurdal vörur, sem keyptar voru
frá löndunum umhverfis Miðjarðarhafið innanvert
Af þessum sökum var gerð dalsins sniðin eftir
mynt, sem Feneyjakaupmenn höfðu notað á 16.
öld í viðskiptum sinum við Austurlönd. Árið 1752
var fjármálamanni í Vín veitt einkaleyfi til að
flytja dalinn út til Austurlanda nær, og hann
tíðar var hann kominn á markað í öllum helztu
hafnarborgum við Miðjarðarhaf.
Myntin var fljótt afar vinsæl, og það leið
ekki á löngu, þar til hún var orðin helzti gjald-
miðill í Arabalöndunum. Fyrsta árið, 1751, voru
alls slegnir 580 þúsund dalir, og það sem eftir
lifði aldarinnar var meðalsláttan á ári um hálf
önnur milljón dalir. Mesta framleiðslan á einu
ári var 1787, þá voru slegnir fimm og hálf milljón
Mariu Theresíu dala.
mmm*mwm*ww*m*wmw*mmmmmm*mmwmw*mwwwwwwm»mmmmww>wmwwi»*wmW
216 6UNNUDACSBIAÐ - ALÞÝDUBLAÐta