Sunnudagsblaðið - 14.03.1965, Blaðsíða 20

HANNES JONSSON
ÞAÐ var i byrjun maí 1907,
sem ég sá fyrst frakkneska sjó-
menn. Við komum með Skál-
lioltí á Patreksfjörð, og mér
blöskraði alveg að sjá skipa-
fjöldann á höfninni. Þetta voru
flest skonnortur með þrem
geysiháum möstrum, seglalaus-
um, því um lokin var skipt um
segl. Börkuðu vetrarseglin
voru tekin niður, en sumarsegl-
in, létt ög hvít, komu í staðinn.
Er við siðar um sumarið
lögðum út í síðasta túrinn á
kútter Ásu, reyndum við á
köntunum í Faxaflóa, en urð-
um varla varir. Skipstjórinn
ákvað því að sigla vestur á JÖk-
ulbankann. Frakknesk skonn-
orta var þarna á fiski; Frans-
menn húkka fiskinn uppi í sjó
eins og Færeyingar. Vigfús
skipstjóri var við stýrið, alvar-
legur og virðulegur eins og
vanalega, en karlarnir voru að
tala um, að gaman væri að
gera Frönsurunum einhverja
glennu. Skipstjóri ansaði þvi
engu, en er við nálguðumst
skonnortuna beygði skipstjóri
af, og sigldi alveg með henni
kulmegin. Karlarnir voru ekki
seinir að nota sér þetta og
þeyttu þorskhausum og ónýtum
sjóvettlingum i þá frönsku,
sem reyndu að komast í skjól.
,En Þórður „funi” klifraði
fram á spruðið og talaði
„frönsku”.
Frá 1911 og fram að fyrra
stríði var ég í búð inni á Hverf-
isgötu, og þau ár voru frönsku
sjómennirnir góðir viðskipta
menn, er þeir fóru í þvottalaug
arnar til að þvo fötin sin.
Frönsku sjómcnnirnir voru fá-
tæklega klæddir, fötin stag-
bætt, en þeir voru alltaf hrein-
ir. Það voru eldspýtur, sem
þeir keyptu helzt, búntið með
10 stokkum kostaði 10 aura, en
hálfan annar franka í Frakk-
landi. Ég kunni ekkert í
fronsku annað en oui og non,
en það dugði, því Frakkar eru
meistarar í fingramáli. Er þeir
komu í búðardyrnar heyrðist
mér þeir segja „ellumett”, sem
ég vissi að var eldspýtúr, og
svaraði oui. Aldrei hlunnfór ég
þá, en það var gert niðri í bæn-
um. Margir keyptu 5 til 10
búnt, sumir 20. Þetta var góð
sala, þó að frankinn væri ekki
nema 72 aurar. Aldrei stálu
Fransararnir ‘ frá mér, að aðrir
kvörtuðu undan þeim og þeir
helzt, sem höfðu af þeim í við-
skiptum.
„Bombúlakexið" var orðlagt
fyrir gæði. Það var gjaldeyrir
fyrir sjóvettlinga og sokka, og
svo voru sjómennirnir frönsku
ósparir á það við börn. Á Aust-
fjörðum voru frönsku sjómenn-
irnir kallaðir Flandrarar, og
þar var búið til sérstakt tungu-
mál, flandraramál. Sagt var að
sumir karlarnir þar eystra töl-
uðu íslenzku með öðru munn-
vikinu og með hinu flandrara-
mál.
Bráðum fer ég til Himnarík-
is og hitti frönsku drengina,
sem ég sá á Patreksfirði 1907,
og auðvitaö verða þeir þá búnir
að læra íslenzku. Það efast
enginn Húnvetningur um það,
að í Himnaríki sé eingöngu
töluð íslenzka.
Þegar í land kom varð ekki
þverfótað fyrir frönskum sjó-
mönnum, í rauðum strigablúss-
um og háum leðurstígvélum
með trébotnum. En sérstaklega
varð mér starsýnt á nokkra
drengi, varla meira en tíu til
tólf ára. Mér fannst þeir svo
vesaldarlegir og eiga bágt með
að hreyfa sig í háum stígvélum,
sem náðu þeim upp í klof. Ég
glápti á þá, og þeir fóru að tala
við mig á máli sínu, en ég
svaraði á íslenzku. Svo brostum
við og vorum aldavinir.
Þrem dögum síðar, er Skál-
holt kom út úr Breiðafirði og
fór fram hjá Hellissandi, sá ég
fylkingu risastórra svana koma
syndandi í fylkingu fyrir Önd-
verðanes. Þetta voru frakk-
neskar skonnortur, fiskiskip,
sem lensuðu veátur fyrir hæg-
um sunnanvindi. Það var svo
fögur sjón, að ég gleymi henni
seint.
að framan, eru líkurnar orðnar
nokkuð sterkar íyrir því, að ætt-
arsögnin hafi farið með rétt mál,
eins og dr. Starcke heldur Og það
bendir ýmislegt til þess að sagan
um skriftamálin sé rétt. Prestur-
inn, sem tók við þeim, var enginn
annar en Peder Mynster síðar Sjá-
landsbiskup. Hann skýrði lögregl-
unni þó ekki frá þeim, þar eð
hann hcfur talið sig bundinn þagn-
arskyldu, en hann kann vel að
hafa sagt bróður sínum frá þeini.
Og bróðirinn var náinn vinur ætt-
ingja Giertrud Birgitte Boden-
hoff, svo að það er ekkert undar-
legt að það fólk skyldi fljótt fá
fregnir af skriftamálunum.
220 SUNNUDAGSBiAÐ - ALÞÝÐUBLADIÐ