Morgunblaðið - 28.11.2004, Blaðsíða 11

búninga.“ Í dag á Kolfinna
sex eða sjö barnabúninga,
í stærðum eins árs og upp
úr. „Það sem kostar mest
við þessa búninga eru mill-
urnar og svo náttúrlega
hólkurinn því að það er
ekkert belti við þá. Við
hjónin tókum því upp hjá
okkur að gefa stelpunum
millur í afmælisgjafir og
jólagjafir. Það var kannski
eitt par af millum eða ein
milla í senn þannig að þær
eignuðust smátt og smátt
heilt sett. Eftir því sem
þær stækkuðu færði ég
millurnar þeirra á stærri
búninga.“ Hún segir dæt-
urnar hafa verið hæst-
ánægðar með þessar gjafir.
„Þær voru mjög sáttar og
ánægðar með búningana
sína. Ég á líka tvær ömmustelpur sem
elska að fara í þjóðbúninga og þegar þær
koma hingað í heimsókn biðja þær iðulega
um að fá að fara í búninga á meðan þær
eru hjá mér.“
Sem fyrr segir er þjóðbúningaáhuginn
ekki einskorðaður við kvenpening fjöl-
skyldunnar heldur hefur maður Kolfinnu,
Sverrir, verið iðinn við að viða að sér þjóð-
búningaföngum þegar tækifæri hafa gef-
ist. „Maðurinn minn hefur farið í Kola-
portið og Fríðu frænku til að leita þar
uppi millur og hólka og ýmislegt fleira
sem hann hefur keypt. Hann gaf mér
smátt og smátt stokkabelti með því að gefa
mér nokkra stokka í einu en þeir eru mjög
dýrir. Þegar ég varð fertug, árið 1984, gaf
hann mér síðan skautbúning og það er
þessi frægi skautbúningur sem forsetafrú-
in klæddist þegar Ólafur Ragnar var settur
inn í embætti í sumar.“ Sá búningur var saumaður árið 1938 á Jósefínu Helgadótt-
ur en það var dóttir hennar, Evelyn, sem seldi Sverri búninginn. „Hann er þvílíkt
djásn því að baldýringin, sem Jakobína Thorarensen saumaði, er alveg einstök.
Gullþráðurinn er sérstaklega fallegur og ekkert farið að falla á hann og svo er list-
saumur í pilsinu í sama mynstri og í treyjunni.“
Þau hjónin létu þó ekki þar við sitja því eftir að Kolfinna eignaðist skautbúning-
inn saumaði hún sér svokallaðan kyrtil í tvígang, annan hvítan og hinn bláan, sem
hún gaf sjálfri sér í fimmtugsafmælisgjöf, en kyrtillinn var notaður sem eins konar
brúðarbúningur. Þá saumaði hún sér annan faldbúning fyrir sextugsafmælið í vor.
Það minnsta sem Kolfinna hefur saumað í þessum dúr er hins vegar 19. aldar þjóð-
búningur sem hún saumaði á eina af dúkkum dætranna. „Ég rændi þessari brúðu
einhvern tímann því þær áttu allt of mikið af brúðum og léku sér ekki næstum því
með allar. Búninginn saumaði ég úr afgöngum, meira í gamni en alvöru en síðan
hefur brúðan stundum verið lánuð í skóla til að sýna krökkunum hvernig íslenskur
19. aldar upphlutur lítur út.“
Kolfinna hefur líka gert sitt til að grunnskólabörn læri þá dansa sem tilheyra
búningunum því hún kennir dans og sund í Seljaskóla auk þess sem hún hefur
skrifað kennslubækur í dönsum fyrir fyrstu bekki grunnskóla ásamt dóttur sinni.
„Reyndar kalla ég þetta skemmtidansa, því þetta eru ekki bara þjóðdansar heldur
allt mögulegt. Nokkra þeirra hef ég meira að segja samið sjálf við íslensk lög. Við
höfum líka gert bók fyrir leikskólabörn en hana gáfum við út í minningu um lítinn
dótturson minn sem við
misstum. Núna erum við
svo langt komnar með að
gera námsefni fyrir
fimmta til sjöunda bekk.“
Í fyrsta sinn á námskeið
Maður veltir því fyrir
sér hvað rekur Kolfinnu
áfram í öllum þessum
þjóðbúningaáhuga og
saumaskap en í raun á hún
ekkert einfalt svar við því.
„Þetta er einhver árátta
hjá okkur, mér finnst þetta
bara svo skemmtilegt,“
segir hún með áherslu. „
Ég hef haldið áfram að
sauma á dætur mínar eftir
að þær urðu fullorðnar og
svo fór maður að lána
þetta og þannig vindur
þetta upp á sig.“ Í ljós kemur að búningarnir
hafa flestir verið lánaðir til notkunar við hátíð-
leg tækifæri. „Það er geysilega mikill áhugi og
hann er mikið að glæðast. Fermingarstúlkur fá
talsvert lánað hjá mér og sömuleiðis konur sem
eru að gifta sig. Þá vilja þær oft fá búninga á
börnin sín líka. Síðan eru það peysufatadagarnir
í Verslunarskólanum og Kvennaskólanum og
Hamrahlíðarkórinn hefur fengið lánað hjá mér
líka. Það er mjög gaman að klæða allt þetta fólk
upp í búning og ég hef ekki fengið einn einasta í
heimsókn sem ekki hefur kunnað að meta það.
Ég held nefnilega að gallinn við það að stúlkur
eru að fara í upphluti eða peysuföt af ömmu eða
langömmu eða eitthvað slíkt sé að þeir passa
ekki á þær og þá finnst þeim þetta púkalegt og
asnalegt. Búningarnir verða að passa á viðkom-
andi manneskju svo þeim líði vel í þeim og þær
taki sig vel út.“
Karlkyns búningaunnendur hafa einnig leitað
á náðir þeirra hjóna. „Það hafa örfáir herrar gift
sig í búningunum hans Sverris og núna voru tveir piltar úr Kvennaskólanum sem
fengu lánað hjá okkur fyrir peysufatadaginn hjá þeim. Þeir hafa svo mikinn áhuga
á þessu og ég hefði getað lánað fleiri en maðurinn minn á bara tvo búninga. Þeir
voru svo ánægðir og fannst þetta svo flott,“ segir Kolfinna með svo innilegri
áherslu að ekki fer á milli mála að sjálf fær hún heilmikla ánægju út úr því að breiða
út boðskapinn. Enda segir hún unga fólkið bera fyllilega virðingu fyrir því hversu
mikil verðmæti eru á ferð þar sem búningarnir eru annars vegar. „Fólk gerir sér oft
ekki grein fyrir því hversu verðmætt þetta er – silfrið, millurnar, beltið og hólkur-
inn – þetta er allt rándýrt, fyrir utan alla handavinnuna.“
Þrátt fyrir að Kolfinna sé ekki jafniðin við saumana og áður er hún hvergi nærri
hætt. „Veistu hvað ég gerði núna?“ segir hún leyndardómsfull á svip. „ Í sumar,
þegar ég var á Þjóðbúningastofu að sýna forsetafrúnni búninginn minn, skráði ég
mig í fyrsta sinn á námskeið í þjóðbúningasaumi. Ég hef nefnilega aldrei farið á
námskeið,“ segir hún og skellihlær. „Þetta er merkisatburður hérna í fjölskyldunni.
Ein dóttir mín sagði við mig að hana langaði að eignast nútímaupphlut þannig að
ég bara skráði mig á námskeið því ég hef aldrei saumað 20. aldar upphlut, bara
upphluti frá 19. öld.“
Hún segir dæturnar þó ekki jafnástríðufullar í búningaáhuganum og hún. „Þær
kunna hins vegar að meta þessa búninga og hafa klæðst þeim við hátíðleg tækifæri.
Þannig að þær sýna þeim áhuga en nei, þær eru ekki alveg jafnslæmar og ég. Þær
verða það kannski seinna!“ | ben@mbl.is
„Maðurinn minn hefur farið í Kola-
portið og Fríðu frænku til að leita
þar uppi millur og hólka og ýmis-
legt fleira sem hann hefur keypt.“
Fjölskyldan í sínu fínasta
pússi: Frá danssýningu í
Þjóðleikhúsinu í janúar
1995. Fyrir aftan Sverri og
Kolfinnu standa dæturnar í
aldursröð frá vinstri:
Hulda, Rannveig og Sólrún.
28.11.2004 | 11