24 stundir - 06.05.2008, Blaðsíða 34

34 ÞRIÐJUDAGUR 6. MAÍ 2008 24stundir
Eftir Einar Jónsson
einarj@24stundir.is
Um þessar mundir draga menn
garðstóla og borð fram úr geymsl-
unum eftir veturinn og endurnýja
kynnin af sólpallinum. Pallarnir
koma misvel undan vetri og því
upplagt að nota tækifærið til að at-
huga ástand þeirra og meta hvort
úrbóta sé þörf. Stöðugt áreiti út-
fjólublárra sólargeisla, veðurs og
vinda leiða til þess að sólpallar sem
ekki fá reglulegt viðhald upplitast,
springa og verpast að sögn Einars
L. Ragnarssonar, vörustjóra máln-
ingar hjá Húsasmiðjunni. „Reglu-
legt og gott viðhald gerir meira en
að láta pallinn líta vel út, hann end-
ist líka mun lengur,“ segir Einar
sem deilir nokkrum góðum ráðum
um viðhald sólpallsins með lesend-
um 24 stunda.
Pallurinn hreinsaður
Mikilvægt er að hreinsa pallinn
vel að sögn Einars en hreinsiefni
fyrir palla nýtist við hreinsun á
óhreinindum, blettum frá nöglum
eða skrúfum örverugróðri og
sveppagróðri. Hann mælir með því
að fólk fylgi nákvæmlega leiðbein-
ingum framleiðenda um blöndun
hreinsiefna. „Það er hægt að nota
breiðan pensil, málningarrúllu eða
úðadælu til að bera efnið á pallinn.
Ekki láta hann þorna. Skrúbbið
erfiða bletti með stífum bursta eða
kústi,“ segir Einar sem mælir gegn
því að vírbursti sé notaður þar sem
þræðir geta brotnað af, fest í yf-
irborðinu og myndað ryðbletti. Yf-
irleitt nægir að láta hreinsiefnið
vinna í 5-10 mínútur og að því
loknu er pallurinn hreinsaður vel
með rennandi vatni úr slöngu.
Vatnspróf og viðarvörn
Pallurinn þarf að þorna í að
minnsta kosti tvo daga áður en ný
viðarvörn er borin á hann. Hægt er
að komast að því hvort það þurfi
að viðarverja pallinn með einföldu
vatnsprófi. Þá er vatni sprautað á
pallinn og ef það perlar eða flýtur
ofan á honum er ekki þörf á við-
arvörn. Ef yfirborðið drekkur aftur
á móti vatnið í sig þarf að viðar-
verja.
Ekki má bera viðarvörn á í sól-
skini enda þornar hún þá of fljótt
og nær ekki að ganga inn í viðinn.
Endast lengur Sólpallar sem ekki
fá reglulegt viðhald upplitast,
springa og verpast að sögn Einar L.
Ragnarssonar.
Sólpallur endist lengur ef honum er vel við haldið
Pallinum haldið við
Það borgar sig að fylgjast
vel með ástandi sólpalls-
ins og halda honum við.
Með reglulegu og góðu
viðhaldi lítur pallurinn
ekki aðeins betur út held-
ur endist hann lengur.
➤ Mælt er með því að palla-eigendur framkvæmi vatns-
próf á nokkurra mánaða
fresti.
➤ Ryk gerir það að verkum aðvatn situr lengur á yfirborð-
inu og getur skemmt viðinn.
Þess vegna ætti fólk að sópa
pallinn reglulega.
➤ Gæta verður þess að hreinsi-efni dreifist vel um pallinn en
myndi ekki polla.
VIÐHALD PALLSINS
Í ár er ár kartöflunnar. Svo hefur
Matvælastofnun Sameinuðu þjóð-
anna – FAO – kveðið á um og í
fjölda landa er kartöflunni sungið
lof og dýrð með pompi og prakt
allt þetta ár. Og það er ekki að ófyr-
irsynju. Engin matjurt mun hafa
jafn mikið næringargildi til að
bera, miðað við hver 100 grömm,
og kartaflan er númer þrjú á listan-
um yfir þær fæðutegundir sem
mestu máli skipta fyrir mannkynið
sem heild. Aðeins hrísgrjón og
hveiti eru ofar á þessum lista.
Íslenskar í 250 ár
Það vill líka svo skemmtilega til
að á þessu ári eru nákvæmlega 250
ár síðan kartöfluútsæði var fyrst
holað niður í íslenska mold og skil-
aði gnægðaruppskeru um haustið.
Það var á Bessastöðum vorið 1758.
Sá sem fyrir því stóð var sænskur
barón, Friedrich Wilhelm Hastfer
að nafni, sem hafði verið fenginn
hingað til lands ásamt sænskum
fjárhirði af alþýðustétt, Jónasi Bot-
sach, til að kenna Íslendingum
ræktun og hirðingu á sauðfé á því
fjárbúi sem sett var á laggirnar að
Elliðavatni af Skúla Magnússyni
fógeta til að tryggja ullarframboð –
og þó umfram allt ullargæði – fyrir
innréttingarnar í Aðalstræti. Bar-
óninn var líklega af of tignum ætt-
um til að hægt væri að láta hann
hírast með fjárhirðunum uppi á El-
liðavatni. Því var honum boðið
uppbúið rúm og kamers hjá amt-
manninum á Bessastöðum. Það
varð til þess að kartöflurnar fóru
niður á Bessastaði en ekki að El-
liðavatni. Hastfer var nú einu sinni
sendimaður konungsins, Friðriks
V, og slíkt fólk var ekki látið liggja
við reiðing í þá daga.
Raunasaga og engar þakkir
Hastfer og félagar fluttu inn
merínó-hrúta til að kynbæta ís-
lenska fjárstofninn og fá af honum
mýkri ull. En ekki tókst það sem
skyldi. Hrútunum fylgdi kláða-
maur sem síðan smitaðist á annað
fé og varð að landlægri pest sem
varð bændum mikill tjónvaldur og
enn er kostað miklu til í bardag-
anum við fjárkláðamaurinn. Vegna
fjárkláðamálsins fékk Hastfer við-
urnefnið „hrútabaróninn“ og enga
þökk fyrir að hafa fært okkur kart-
öflurnar ári fyrr en séra Björn í
Sauðlauksdal nýtur enn heiðursins,
alveg verðskuldað þannig lagað! En
það má líka leiða líkur að því, að
þær kartöflur sem við nefnum
„Rauðar íslenskar“ séu einmitt
komnar frá Hastfer og fengnar frá
þeim Alströmer-feðgum í Svíþjóð.
Þær eru nokkuð ræktaðar sem
sælkerakartöflur á Norðurlöndum
og ganga þar undir heitinu „Gaml-
ar sænsk-rauðar“. En kartöflur séra
Björns kallast „Gular íslenskar“ og
munu hvergi vera í ræktun utan Ís-
lands. Alls eru yfir 5.000 kartöflu-
yrki í ræktun um allan heim. Kart-
öflusagan er spennandi – meira
næst!
Kartaflan mikilvæg
Kartaflan er í þriðja sæti
á listanum yfir veiga-
mestu undirstöðufæðu-
tegundir mannkyns.
GARÐASPJALL
Ár kartöflunnar 2008
Hafsteinn
Hafliðason
kann að meta
kartöflur.
VORIÐGARÐURINN
lifsstill@24stundir.is
Það er meira
í Mogganum
Í LAUSASÖLU 200 ÁSKRIFT 2800 HELGARÁSKRIFT 1700 PDF Á MBL.IS 1700
í dag
Þriðjudagur 6. maí 2008
 Færeyska þungarokks-
hljómsveitin Týr, sem sló í
gegn með Orminum langa,
gefur út nýja skífu.
» Meira í Morgunblaðinu
Týr nemur land
 Er annað hægt en fyllast
angurværð þegar Thriller
rúllar í gegn? Fjallað um
arfleifð Michael Jacksons.
» Meira í Morgunblaðinu
Hryllir, hryllir
 Hvor átti að vinna Evró-
visjón fyrir 40 árum, Mas-
siel með La, la, la eða Sir
Cliff með Congratulations?
» Meira í Morgunblaðinu
Svindlað á Cliff?
reykjavíkreykjavík