Sunnudagsblaðið - 22.11.1964, Blaðsíða 4

Landnðma fer svofeHflnm orS-
um átrúnaðinn 6 Helgafelh
„Þórólfr nam land frá Stafá inn
til Þórsár ok kallaði þat Þórsnes.
Hann hafði svá mikinn átrúnað á
fjall þat, er stóð í nesinú, er hann
kallaði Helgafell, at þangat skyldi
engi maðr óþveginn líta, ok Þal’
var svá mikil friðhelgi, at engu
skyldi granda í fjallinu, hvárki fe
né riiönnum, nema.sjálft gengi a
braut. Þat var trúa þeira Þórólfs
frænda, at þeir dæi allir í fjallit-
Hið sama kemur fram í Eyrbygg.iu-
Þar segir frá því, að Þorsteinn
þorskabítur, er íyrstur lét reisa bæ
að Helgafelli, fór haust eitt „út í
Höskuldsey til fangs. Þat var eitt
kveld um haustit, að sauðamaðr
Þorsteins fór at fé fyrir norðan
Helgafeil; hann sá, at fjallit lauksk
upp norðan; hann sá inn I fjallit
éltiá stóra ok heyrði þa'ngat ,mik-
irin glaum ok horriaskvol; ok er
hann hlýddi, ef hann næmi nökkur
orðaskii,-heyrði hann, at þar var
heilsat Þorsteini þorskabít ok
förunautum hans ok mælt, at
hann skal sitja í öndvegi gegnt
feðr sínum.” En morguninn eftir
komu menn utan úr Höskuldsey
og sögðu þau tíðindi, að Þorsteinn
þorskabítur hefði drukknað í fiski-
róðri.
Með kristnum sið og. klaustur-
haldi á Helgafelli hefur hinn forni
átrúnaður á fellið horfið, en ný
helgi skapazt. ■ . ,.
Snorri goði, afkomandi Þórsnes-
inganna fyrstu, bjó um skeið á
Helgafelli, og eftir að kristni var
lögtekin á íslandi. Mun hann
fyrstur hafa látið reisa kirkju að
Helgafelli, en svo virðist af sögn-
um sem hún hafi brunnið fljót-
lega. Árið 1008 eða þar um bil
skiptir Snorri á jörðum við Guð-
rúnu Ósvífursdóttur og flytur að
Sælingsdalstungu, en Guðrún að
Helgafelli ásamt Ósvífi föður sín-
um. Er í Laxdælu sagt, að hún
hafi þar látið kirkju gera, þótt
ekki beri heimildum saman U*
það með öllu, og sé Ósvífur graf-
inn að Helgafelli. Þangað var og
fært lík vinar þeirra, Gests Odd-
leifssonar hins spaka að Haga á
Barðaströnd, samkvæmt ákvörðun
hans : „Ek vil mik láta færa til
Helgafells, því at sá staðr mun
verða mestr hér í sveitum; þangat
Á HELGAFELL
TVEIR voru þeir staðir við
Breiðafjörð á landnámsöld, sem
á var sérstök helgi, Krosshólar og
Helgafell. Krosshólar eru í larid-
námi Auðar djúpúðgu í Hvammi
í Dölum og hefur heitið á staðn-
um haldizt síðan. „Hon hafði
bænahald sitt á Krosshólum,” seg-
ir í Landnámu. Þar lét hon krossa
reisa, því at hon var sktrð ok vel
trúuð. Þar höfðu frændr hennar
síðan átrúnað mikinn á hólana.
Var þá gerr hörgr, er blót tóku til.
Trúðu þeir þvi, at þeir dæi í hól-
ana, ok þar var Þórðr gellir
leiddr í, áðr hann tók mannvirð-
ing, sem segir í sögu hans.” Sú trú
virðist hafa verið algeng í heiðni
hér á landi, að menn dæi í fjöll
eða fell í nágrenni heimkynna
sinna. Líklegt er, að Krosshólar
hafi snemma tapað helgi sinni,
eins og aðrir þeir staðir, sem slík-
ur átrúnaður var á, en um Helga-
fell gegnir öðru máli. Svo virð-
ist sem nokkur helgi hafi loðað
við staðinn alla tíð og ennþá er
átrúnaður á fellið, þótt með tals-
vert öðrum hætti sé en á dögum
Þórólfs Mostrarskeggs og frænda
hans í Þórsnesi og ekki deyi nú
Þórsnesingar í fellið lengur.
820 SUNNUDAGSBLAÐ - ALÞÝÐUBLAÐIÐ