Sunnudagsblaðið - 22.11.1964, Blaðsíða 14

afl sjálfsagt hafa gófl pfrrt rumrifl
til þeirra, þegar er þessi frænd-
semisráðahagur tókst; auBugir
menn á báða bóga.
Og hér stöndum við fyrir fram-
an kommóðuna hennar maddömu
Þórunnar. Þetta er hinn fríðasti
gripur, og hefur vafalaust þótt
kjörgripur á sinni tíð.
Kommóðan er ómáluð, og má þvi
glöggt sjá á myndinni, sem fylgir
hér með, hvernig í viðnum ligg-
ur. Koparhöldur fagrar eru á
skúffunum.
Frú Þórunn fluttist að Heynesi
eftir lát manns síns. Þar var upp-
boð haldið á eignum hennar og
munum eftir dauða hennar 1876.
Var kommóðan einn þeirra muna,
er þar voru seldir.
Menn furðar á því, hversu vel
þessi hirzla er varðveitt. Það er
varla liægt að segja, að neitt sjái
á henni, og eru þá liðin hart nær
80 ár, síðan hún fór úr eigu próí-
astsekkjunnar. Ef til viJl er það
því að þakka, að kommóðan var
lengi í eigu sömu ættar í Borgar-
firði.
★ Bænarskrá vegna túngarða-
bleðslu.
Ýmislegt má finna I þessu safni
fleira en safnmuni. Hér eru ýms-
ar mipnisgreinar á blöðum, sem
lúta á einhvern hátt að sögu og
menningu kaupstaðarins og nær-
liggjandi sveita, bæði fyrr og síð-
ar.
Hér getur t. d. að líta afrit, sem
séra Jón hefur gert af allskringi-
legu plaggi frá því fyrir aldamót-
in 1800. Oss nútímamönnum kann
að þykja það dálitið spaugilegt, en
það er öldungis víst, að þeim sem
undir það rituðu, hefur hreint ekki
verið hlátur í hug.
Greinilegt er, að stjórnarvöld-
in hafa lagt svo fyrir, að bændur
skyldu-girða um tún sín„ vafalaust
í góðu skyni, til að efla búnað ís-
lendinga. Einhver viðurlög hafa
verið lögð við, ef menn vanræktu
að hlýðnast boði þessu.
En framfarir höfðu ekki greiðan
aðgang að hugum alþýðu manna
á íslandi. Alliir fjöldinn þrjózk-
aðist gegn flestum nýjungum —
skildi ekki tilgang þeirr^. Þetta
var ekki óeðlilegt. Kúgun »g
hörmungar margra álda höfðu
dregið kjark úr þjóðinni og skap.
að þröngsýni og sljólcika.
Bændurnir á Strþndinni hafa
staðið sig heldur en ekki slælega
við hleðslu hinna „uppáboðnu tún-
garða,” hafa trúlega ekki skilið til-
ganginn, og eins má vera, að þeir
segi satt um vanmátt sinn til
slíkra framkvæmda, eins og þeir
leiða rök að í bænarskránni. En
nú eru þeir hvínandi hræddir við
afleiðingarnar, og er sá ótti á-
stæðan fyrir því að þeir senda frá
sér þetta „allerunderdanigste”
plagg. En greinilegt er, að þeir
hafa farið í smiðju til einhvers
„lærðs” manns um samnihgu þess.
Það sýnir hið þaulflókna og dan-
ósa orðalag og kansellístíll. — Ef
bændurnir á Hvalfjarðarströnd-
inni hefðu samið þetta skjal á
hversdagsmáli sínu, er vafalaust,
að það hefði verið stórum stíl-
fegurra og óíslenzkulegra en þessi
ósköp.
Eg hefi ekki hirt tim að leita
heimilda um forsögu eða eftirmál
þessa skjals, en læt það tala sínu
máli:
Við, innbúendur Strandar-
hrepps, dirfumst í tmdirgefni að
innflýja hans háeðla velborinbeit
med vort allerunderdanigst skrif,
angaaende hans Majestatis allra-
náðugst uppáboðna túngarða,
hvar við sérhvör eirn af oss hefur
að játa og meðkenna sinn ófull-
komleika, aungvan veginn af for-
agti, heldur af aðskiljanlegum
margföldum hindrunum, heilsu-
bresti, einstæðingsskap, lífsnær-
ingarútvegun, margháttuðu nauð-
synjaannríki, sem torveldur því,
að menn fái ei framkvæmt það,
sem uppáboðið er, og líka það,
sem dagleg nauðþurft útkrefur ..
Því verður ekki neitað, að svo
langur tími sem liðinn er, síðan
það túngarðar skyldu gjörðir
vera, þyngra straff og álögur sýn-
ist það eftir sig leiða. ., Því tók-
um vér sameiginlega það ráð sam-
eiginlega að innflýja hans háeðla
velbaarenheit með þessar vorar
afbatanir og í auðmýkt umbiðj-
andi, að þær mættu fyrir hans
Majestatis allranáðugasta hátrón
koma, og við allir sámeiginléga,
5vo sem haos Majestatis Mand-
ats yfirtroðslumenn, biðjum f auð
mýkt um vægð og uppgjöf á for-
830 SUNNUDAGSBI.AO m ALPÝBUULAÖX8
Þuríður
sundafyllir
Svo segir í Landnámu: „Þuríður
sundafyllir og Völu-Steinn, sonur
hennar, fór af Hálogalandi til ís"
lands og nam Bolungarvík og
bjuggu í Vatnsnesi“.
Nú er landnámsbær Þuríðar
ekki lengur til sem byggt. ból, en
munnmæli segja, að hann hafi
verið við nyrðri enda Syðradals-
vatns. þar sem enn er í Vatnsnesi
kallað. Yzt ó Óslilíð heitir Ós-
hyrna. Austan i henni, efst í skrið-
unum, er geysihár standklettur frá
laus aðalberginu og aðeins neðat.
Heitir kletturinn Þuríður, og telja
munnmælin það Imríði sundafylln
er þar hafi breytzt í stein. Enn
fremur herma þau, að við belti
Þuríðar hangi lyklar hennar, og
sé einhver svo vel að sér ger, að
hann fái klifið dranginn og náð
lyklunum, myni þeir ganga að dýr-
gripakistu vijlvunnar, er fólgin á
að vera í rústum landnámsbæjar-
ins í Vatnanesi. Hvorki er kunn-
ugt, að neinn hafi til þess hætt
að klífa eftir lyklunum, né nokkr-
um hafi tekizt það.
Mun því gull landnámskonunn-
ar og gripir enn liggja óhreyft í
rústunum. Á seinni árum hefur
nokkuð hrunið úr dranginum, svo
að Þuríður er nú lægri en áður.
þéntu straffi og hans Majestet í
náð að álita vort aumkunarlegt á-
stand. .. En vér, svo framt mögu-
legt, lofum að sýna hlýðni og þa®
sama eftir megni í verki ásann-
ast láta.
Við forblifum í undirgefni hans
háeðla velborinheita auðmjúkir
þénarar.
Sauríjæ, 5. ágúst 1792.
Undirskrift átjén bænda í
Hvalfjarðarstrandar-
hreþpl.