24 stundir - 26.07.2008, Page 25

Einnig er tekið fram að setja ætti
reglur um samsetningu samráðs-
hóps, áfrýjanir og tímamörk er
varða ferli kynleiðréttinga því ekki
séu t.a.m. til reglur varðandi rétt-
arstöðu einstaklinganna um þessi
grundvallaratriði. „Þetta er einnig
spurning um það eftir hverju ráð-
gjafarnefndin starfar en það þyrfti
að setja skýrar reglur,“ segir Guð-
rún.
Auka þyrfti fræðslu
Mannréttindastofa leggur til að
auka fræðslu um málefni transgen-
der fólks. Í skýrslunni er það tekið
fram að transgender einstaklingar
verði oft fyrir fordómum og of-
beldi og það tekið fram að umfjöll-
un og fræðsla sé nauðsynleg í
skólakerfinu. Í skýrslunni segir
einnig að nauðsynlegt sé að fag-
aðilar sem eru í samskiptum eða
kunna að eiga samskipti við trans-
gender fólk fá fræðslu um kynsam-
semd og fólk með breytilegt kyn-
gervi.
Athygli vekur að í stefnu ungra
jafnaðarmanna frá síðastliðnu
hausti eru málefni transgender sér-
staklega sett á stefnuskrá.
„Stefna okkar er að auka þurfi
fræðslu um málefni transgender,
sem tengist aukinni fræðslu í
kynjafræði almennt,“ segir Anna
Pála Sverrisdóttir, formaður Ungra
jafnaðarmanna. „Fræðsla er leiðin
til að upplýsa umræðu og auka
skilning á því að fólk fái að vera
það sem það er,“ segir hún og tekur
fram að hefja ætti fræðslu strax á
neðri stigum skólakerfisins. „Það
ætti einnig að bæta kennaramennt-
un hvað kynjatengd málefni snertir
almennt." segir Anna Pála.
Guðrún hjá Mannréttindaskrif-
stofu telur þverpólitískan vilja fyrir
setningu laga um málefni trans-
gender. „Almennt held ég að það sé
vilji allra stjórnmálaflokka að bæta
úr þessu lagalega tómarúmi, en
skýrslunni er einmitt ætlað að
koma með tillögur að lögum,“ seg-
ir Guðrún.
Fjölmiðlaumfjöllun
„Fjölmiðlaumfjöllun um þenn-
an málaflokk hefur verið mjög
undarleg og þess vegna þarf að
vanda til með hana til að draga úr
fordómum gagnvart þessum hópi,
sem eru mjög ríkjandi,“ segir Guð-
rún og bendir á að í skýrslunni sé
fjallað um alvarlega umfjöllun
blaðamanns. Í skýrslunni er talað
um að umfjöllun fjölmiðla um árás
á transgender konu í Reykjavík á
síðastliðnu ári væri hlaðin grófum
fordómum gagnvart transgender
fólki. „Brotið var mjög gróft,“ segir
Guðrún og tekur fram að alltaf
skipti notkun orða, uppbygging
frétta og upplýst umræða máli.
24stundir LAUGARDAGUR 26. JÚLÍ 2008 25
„Það þarf að setja lög og reglur varðandi réttindi
transgender-fólks á Íslandi, en við vonumst til að
skýrslan verði tekin fyrir í haust á Alþingi,“ segir
Guðrún D. Guðmundsdóttir framkvæmdastjóri
Mannréttindaskrifstofu Íslands. Sandra Lyngdorf
vann skýrsluna um réttindi transgender-fólks.
Guðrún Ögmundsdóttir þingmaður kallaði eftir
svörum um málefnið með fyrirspurn sinni á Alþingi
í fyrra. Í svari forsætisráðherra sagði hann að teymi
undir Landlæknisembættinu ynni eftir ábendingum
og stöðlun samtakanna The World Professional
Association For Transgender Health (WPATH) og
að allar Norðurlandaþjóðir og flest Evrópulönd
fylgdu sömu stöðlum. Forsætisráðherra sagði að
samkvæmt þeim stöðlum verði einstaklingur að
hafa sýnt mjög ákveðin einkenni þess að hafa lengi
liðið illa í eigin líkama og fundist að hann/hún hafi
fæðst með rangt kyn. Viðkomandi verði því að láta í
ljós mjög einlægan vilja til að skipta um kyn og hafa
andlegan og líkamlegan styrk til að geta gengið í
gegnum alla þá erfiðleika sem því eru samfara segir
í svarinu.
Þegar samráðshópurinn hóf störf var aldurs-
takmark 25 ár í aðgerð til að leiðrétta kyn en hefur
nú verið breytt í 21-22 ár til samræmis við það sem
tíðkast í Danmörku. Hingað til hafa ekki verið nein
tímamörk á slíku mati segir í svarinu við fyr-
irspurnum um málaflokkinn. Fyrir þrettán árum
barst Þjóðskrá í fyrsta skipti erindi um leiðréttingu
á kyni einstaklings er gengist hafði undir aðgerð.
Við því var orðið og hefur sami háttur verið hafður
á síðan og skiptir þá ekki máli hvort aðgerðin hafi
verið framkvæmd hér eða á Íslandi ef hún er sam-
þykkt af þar til bærum stjórnvöldum. Eftir leiðrétt-
ingu á fæðingaskýrslum gefur Þjóðskrá út fæðing-
arvottorð sem ber með sér hið nýja kyn segir í svari
ráðherrans.
Mannréttindaskrifstofa vinnur að skýrslu um réttarstöðu transgender á Íslandi
Vantar lög varðandi rétt-
indi transgender á Íslandi
Guðrún D. Guðmundsdóttir
Ráðgefandi skýrsla væntanleg fyrir haustið.
Morgunblaðið/ÞÖK
FÉLAGIÐ TRANS-ÍSLAND
● Vill stuðla að auknum skiln-
ingi á málefnum transgender-
fólks, þeirra sem upplifa sig í
röngu kynhlutverki og leita
leiða til að leiðrétta kyn sitt
og auka fræðslu til fagfólks
svo sem geðteyma og lækna
og vera þeim innan handar í
því að aðstoða fólk sem er í
þessu ferli eða hefur lokið
því.
● Félagið vill eiga samstarf
við sambærileg samtök, hópa
og áhugafólk hérlendis og er-
lendis sem stefna að sömu
markmiðum.
● Aðeins þrír einstaklingar
hafa farið í leiðréttandi að-
gerð á kyni á Íslandi.
● Um 20-30 eru í félagi
Trans-Ísland.
● Inni í þeirri tölu eru einnig
aðstandendur.
● Margir eru í undirbúnings-
ferlinu sem tekur að minnsta
kosti tvö ár en getur tekið
mun lengri tíma.
● Hópur lækna, sem hefur
komið að þessum málum
hérlendis, starfar á vegum
landlæknis, í samráði við
kynfræðideildina á Ríkisspít-
alanum í Kaupmannahöfn.
● Aldurstakmark til að
gangast undir aðgerð er 21-
22 ár.
● Ekkert orð er til yfir trans-
gender á íslensku
● Kynskiptingurer orðskrípi
á borð við kynvillingur