Eintak - 28.07.1994, Blaðsíða 6

Styrkur ríkisins til Akureyrarhafnar kærður til Samkeppnisráðs
ROdð leyfir aulunum
að lifa og setur aðra
út í kuldann
segir Sævar Svavarsson hjá Norma hf.
Vélsmiðjan Normi hf. í Garðabæ
hefur kært til Samkeppnisráðs
styrkveitingu ríkissjóðs til kaupa
Akureyrarhafnar á flotkví, sem
nota á til viðgerða á stórurn skip-
um. Forráðamenn Norma standa í
byggingu upptökumannvirkja sem
þjóna eiga sama markaði og segja
að styrkur ríkisins til hafnarinnar á
Akureyri sé brot á samkeppnislög-
um og jafnræðisreglu stjórnsýslu-
laga. Framkvæmdastjóri Norma hf.
Sævar Svavarsson segir að tví-
sýnt sé um áframhaldandi rekstur
fyrirtækisins, verði af byggingu
flotkvíarinnar á Akureyri.
Nú eru í undirbúningi kaup á
flotkví á vegum Akureyrarhafnar,
þar sem hægt verður að taka upp
skip sem eru 3500 tonn, en aðstöðu
af þessu tagi hefur vantað í íslensk-
ar skipasmíðastöðvar. Þessi aðgerð
hefur verið í undirbúningi í nokkur
ár, og að sögn Guðmundar Sigur-
björnssonar hafnarstjóra á Akur-
eyri liggur nú fyrir viljayfirlýsing
samgöngumálaráðuneytis, þar sem
heitið er frantlagi ríkissjóðs. Sam-
kvæmt hafnalögum getur ríkissjóð-
ur styrkt hafnarmannvirki og upp-
tökumannvirki skipa um allt að 60
prósent. Styrkurinn er háður mati
Hafnarmálastofnunar og ákvörðun
samgönguráðherra, Halldórs Blön-
dal.
Töldu grundvöllinn
tryggan
Undirbúningur að byggingu
dráttarbrautarinnar í Garðabæ
hófst árið 1992, þegar forráðamenn
Norma gengu á fund ráðamanna
og föluðust eftir stuðningi við
framkvæmdirnar. „Við fengum
þau svör að ekki stæði til að styrkja
þessa framkvæmd, enda væri til
nóg af upptökumannvirkjum í
landinu," segir Sævar. „Með þau
orð í farteskinu ákváðum við að
kaupa slipp fyrir stór skip úr þrota-
búi Stálvíkur, sem var þá til sölu hjá
Framkvæmdasjóði.“
En þegar framkvæmdin var haf-
in, síðasta vetur, vakti hún upp
mótmæli annarra aðila í skipa-
smíðaiðnaðinum. „Menn gerðu sér
ekki grein fyrir því að við stefnum á
markað sem til þessa hefur verið
sinnt í útlöndum," segir Sævar.
„Hingað til hafa stærri skipin í flot-
Stærsta dráttarbraut á landinu á vinnusvæði Norma hf. Nú eru blik-
ur á lofti um framtíð fyrirtækisisn og óvíst að þetta mannvirki kom-
ist nokkurn tímann í gagnið.
%
X
anum, til dæmis frystiskipin og
Herjólfur farið til útlanda til við-
gerða, því hér hefur ekki verið til
aðstaða fýrir þau. Þessa þörf ætluð-
um við að uppfylla og töldum orð
ráðamanna vera tryggingu fyrir
rekstrargrundvelli þessa dæmis og
fórum í þessa framkvæmd án
nokkurra styrkja eða lána frá nein-
um. En nú kemur í Ijós að ríkið og
Akureyrarbær ætla að koma upp
búnaði sem sinnir sömu þörfum,
með opinberu fé, og það er degin-
um ljósara að við munum ekki geta
keppt við þá aðila sem nýta flot-
kvínna, því þeir þurfa til dæmis
ekki að standa straum af fjárfest-
ingarkostnaði eins og við, sem
byggjum þetta fyrir eigið fé,“ segir
Sævar.
Halldór Blöndal samgönguráð-
herra segir undirbúning fyrir fram-
kvæmdir og endurbætur á upp-
tökubúnaði í Akureyrarhöfn hafa
staðið yfir í langan tíma. „Að mínu
áliti er það er alveg Ijóst að þetta
fyrirtæki í Garðabæ getur ekki hafa
farið út í þessar framkvæmdir án
þess að vita að endurbætur á upp-
tökumannvirkjum í Akureyrarhöfn
stæðu til. Á Akureyri hefur lengi
verið rekin öflug skipasmíði og við-
gerðaþjónusta og það gat enginn
maður búist við því að hún myndi
leggjast niður. Ég minni ennfremur
á að þessi kaup Akureyrarhafnar á
flotkví falla undir hafnalög og eru
styrkhæf samkvæmt þeim lögurn,"
segir Halldór.
Grafíð undan rekstrar-
grundvelli?
Forsenda kærunnar sem Normi
hf. sendi til Samkeppnisráðs, er að
með fjárveitingu ríkisins til Akur-
eyrarhafnar, sé ríkisvaldið að raska
samkeppnisstöðu fyrirtækisins og
grafa undan rekstrargrundvelli
þess. „Ég held að þetta stangist á við
anda samkeppnislaganna og jafn-
ræðisregluna í stjórnsýslulögun-
um,“ segir Sævar. Nú er kæran til
meðferðar í Samkeppnisstofnun og
Páll Ásgrímsson Iögfræðingur
stofnunarinnar segir að hún verði
tekin fyrir á fundi í ágúst. „Það er
Ijóst að samkeppnislög víkja ekki
sérlögum á borð við hafnalög til
hliðar, þannig að hvernig sem úr-
skurður Samkeppnisráðs verður,
eru einu úrræði stofnunarinnar að
vekja athygli stjórnvalda á því, ef
ákvæði laga eða reglugerða stríða
gegn markmiði samkeppnislag-
anna,“ segir Páll.
Dýpkun
Garðabæjarhafnar
Ljóst er að innsiglingin í höfnina
í Garðabæ er ekki nægilega djúp
fyrir skip af þeirri stærðargráðu
sem ætlunin er að taka upp hjá
Norma hf., komist slippurinn í
gagnið. Bæjarstjórn Garðabæjar
hefur hins vegar ákveðið að setja fé
í rannsóknir á dýpkunarmöguleik-
um í höfninni, en engin ákvörðun
hefur hins vegar verið tekin um
framkvæmdir þar. „Það þarf að
dýpka, það er alveg ljóst,“ segir
Sævar. „Við höfum verið að skoða
þann möguleika og gerum okkur
vonir um að það væri hægt að gera
fyrir innan við tíu milljónir. Þarna
er að finna stærsta málmiðnaðar-
svæði á landinu og það þjónar ekki
aðeins okkar hagsmunum að höfn-
in verði dýpkuð, heldur margra
annarra.11
Aulamir fá að lifa
Aðspurður um framtíð fyrirtæk-
isins segir Sævar að þeir ætli að
berjast áfrani. „En það er hins vegar
ljóst að við erum búnir að teygja
okkur langt með þessum fram-
kvæmdum, og það er veruleg hætta
á gjaldþroti fyrirtækisins, ef mann-
virkið kemur ekki til með að bera
arð. Það eru hins vegar engir
möguleikar á því, ef við eigum að
keppa við ríkisstyrktar skipasmíða-
stöðvar. Hér á landi virðist það
gilda að þeir hæfustu skuli deyja
drottni sínum, en aularnir fái að
Iifa,“ segir Sævar Svavarsson. O
Lægð í loðnuveiðum
Mikil áta og sjávarhiti gera sjómönnum og verksmiðjum erfitt fyrir.
Loðnuvertíðin virðist vera í
lægð um þessar mundir og sam-
kvæmt upplýsingum frá Félagi
fiskimjölsframleiðenda eru aðeins
komin rúm 140 þúsund tonn á
land síðan loðnuvertíðin hófst, 1.
júlí síðastliðinn. Frá mánudags-
morgninum síðasta til þriðjudags,
bárust aðeins 3000 tonn á land.
Flest loðnuskipin eru komin til
sinna heimahafna eða á landleið.
Undanfarið hefur allur íslenski
loðnuflotinn verið á veiðum um
hundrað sjómílum norðan við
Kolbeinsey og að sögn Jóhanns
Kristjánssonar, skipstjóra á
Hólmaborginni frá Eskifirði, voru
um áttatíu skip á miðunum þegar
mest var.
Smásleikjur
„Það voru þarna um fimmtíu
norsk skip, þau þrjátíu sem mega
veiða og um tuttugu önnur, sem
voru í biðröð að fá að bleyta nót-
ina auk allra íslensku skipanna.
Annars er ekkert að hafa þarna
núna, og síðast þegar ég ffétti af
Norðmönnunum voru þeir á
heimleið," segir Jóhannes. „Við
sigldum heim með fimmtíu tonn í
lestinni og lönduðum þeim á Nes-
kaupstað f morgun.“
Börkur frá Neskaupstað, sem
ber um 1250 tonn af loðnu, var á
Iandleið í gær, með fimmtíu tonn í
lestinni. „Þetta hefur verið þannig
að ef eitthvað finnst fer allur hóp-
urinn á torfuna og þurrkar hana
upp, þannig að hver og einn er að
fá einhverja smásleikju," segir Jó-
hann.
He 'rtur sjór, mikil áta og
hafís í nágrenninu
Að sögn fiskifræðinga eru þrjá-
tíu ár síðan eins mikil áta hefur
mælst í loðnu, en átumagnið gerir
það að verkum að fiskurinn geym-
ist illa og byrjar í rauninni að melt-
ast eftir tvo til þrjá sólarhringa.
Hátt hitastig sjávar rýrir einnig
geymsluþol loðnunnar, en undan-
farið hafa sjómenn á þessum slóð-
um mælt allt upp í átta til níu
gráðu heitan sjó. Loðnumiðin eru
um 150 sjómílur norðan við land-
ið.
„Hins vegar höfum við orðið
varir við mikinn ís norðan og aust-
an við miðin,“ segir Jóhann, „og
erum að vona að Ioðnan komi til
með að halda sig við ísröndina, því
þá gefur hún betra færi á sér. D
i
Halldór Blöndal
„Á Akureyri hefur lengi verið rekin öflug skipasmíði og viðgerða-
þjónusta og það gat enginn maður búist við því að hún myndi
leggjast niður. “
6
FIMMTUDAGUR 28. JÚLÍ1994