Eintak - 28.07.1994, Qupperneq 12

4
EINTAK
Gefið út af Nokkrum íslendingum hf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Framkvæmdastjóri: Árni Benediktsson
Auglýsingastjóri: Örn Isleifsson
Dreifingarstjóri: Pétur Gíslason
HÖFUNDAR EFNIS í ÞESSU BLAÐI
Alda Lóa Leifsdóttir, Andrés Magnússon,
Björn Ingi Hrafnsson, Björn Malmquist, Bonni, Davíð Alexander,
Gauti Bergþóruson Eggertsson, Glúmur.Baldvinsson,
Gerður Kristný, Hallgrímur Helgason, Huldar Breiðfjörð, Jói Dungal,
Jón Óskar Hafsteinsson, Jón Kaldal, Loftur Atli Eiríksson,
Óttarr Proppé, Ragnar Óskarsson, Sigurjón Kjartansson
og Sævar Hreiðarsson.
Setning og umbrot: Nokkrir íslendingar hf.
Filmuvinnsla og prentun: Prentsmiðjan Oddi.
Verð í lausasölu kr. 195.
Áskriftarverð kr. 1.200 á mánuði fyrir tvö blöð í viku.
Þeir sem greiða með greiðslukorti fá 10 prósenta afslátt.
Köld náhönd
ráðherrans
Skipasmíðaiðnaðurinn á Islandi er dæmisaga um afleiðingar af
styrkjum úr ríkissjóði og sjóðum sveitarfélaga fyrir atvinnufyrir-
tæki. Og hún er orðin dálítið dýr sú dæmisaga.
Ein hlið hennar er rakin í EINTAKI í dag. Þar segir frá skipa-
smíðastöð, sem sótti um aðstoð ríkisvaldsins til að koma upp flot-
kví til að geta tekið stærri togara til viðgerða. Þessu var hafnað
með þeim rökum að það væri ekki hlutverk ríkisvaldsins að
styrkja fyrirtæki til framkvæmda. Það voru góð rök og forsvars-
menn skipasmíðastöðvarinnar féllust á þau og hófú framkvæmd-
ir við flotkví fyrir lánsfé og eigið fé. Stuttu síðar veitti ríkisvaldið
annarri skipasmíðastöð aðstoð til að koma upp stórri flotkví til að
geta tekið stærri togara til viðgerða. Ríkisvaldið hafði breytt stefnu
sinni. Það taldi það nú hlutverk sitt að hafa afskipti af einstökum
fyrirtækjum. Forsvarsmenn fyrri skipasmíðastöðvarinnar standa
nú frammi fyrir því að hún muni þurfa að keppa við síðari skipa-
smíðastöðina um verkefni. Þeir standa hins vegar hallandi fæti í
þeirri samkeppni þar sem þeir þurfa að standa straum af Qárfest-
ingu sinni á meðan seinni skipasmíðastöðin hefur kastað byrðun-
um af sinni fjárfestingu yfir á ríkissjóð. Skiljanlega hafa forsvars-
menn fyrri skipasmíðastöðvarinnar leitað réttar síns og kært mál-
ið til samkeppnisstofnunar.
Hvað vakir fyrir ráðherrum ríkisstjórnarinnar í þessu máli? f
sjálfu sér er ekki hægt að skamma þá fyrir að skipta um skoðun.
En ef það er mergurinn málsins þá hefðu þeir átt að leita uppi
skipasmíðastöðina sem upphaflega sótti um aðstoðina og leyfa
henni að njóta frumkvæðisins. En þegar málið er skoðað kemur í
ljós að það snýst ekki um sinnaskipti ríkisstjórnarinnar. Iðnaðar-
ráðherra hefur haldið fast við þá stefnu að styðja skipaiðnaðinn
sem heild, en ekki einstök fyrirtæki, og skekkja þar með sam-
keppnisstöðu þeirra. Það er eins og hann viti, að með því að
styrkja þá mest sem væla hæst þá drepi hann þá sem hafa í sér ein-
hvern dug, en lengir líf þeirra sem hvort eð er er ekki viðbjarg-
andi. í þessu máli hefur öðrum ráðherra tekist að læða inn styrk
með því að láta sitt ráðuneyti - samgönguráðuneytið - bera
kostnað af að koma upp flotkvínni. Og ástæðan er ekki sú að hann
telji ónóg gert af því að styðja við bakið á skipasmíðastöðvum í
landinu. Ástæðan er sú að viðkomandi skipasmíðastöð er í hans
kjördæmi og það eru aðeins níu mánuðir til kosninga. f sjálfú sér
er ekkert sem segir að ráðherranum væri sama þótt fyrirtæki í
öðrum kjördæmum færu fjandans til. Starfsfólk þeirra mun ekki
greiða honum atkvæði. Afkoma þeirra kemur honum því ekki
við.
Allir fslendingar vita að þessi saga er ekkert einsdæmi. Það er
með þessum hætti sem kaupin gerast á eyrinni í íslenskum stjórn-
málum. Af þeim sextíu og þremur mönnum sem sitja á þingi eru
þeir sjálfsagt ekki fleiri en tíu sem hafa dýpri pólitíska sýn en að
halda völdum. Og eina tækið sem þeir þekkja til þess eru fjármun-
ir kjósenda sjálfra - ríkissjóður. Og á meðan kjósendur láta
stjórnmálamenn komast upp með að taka af þeim fé til að kaupa
atkvæði þeirra sjálfra er lítil von til þess að þetta breytist. Og af-
leiðingarnar verða enn verri en tilgangslaus skattheimta eða
glórulaus hallarekstur á ríkissjóði. Kaup atvinnustjórnmála-
manna á atkvæðum hefur nefnilega margfeldisáhrif eins og álver-
ið forðum. Þegar ráðherrann kaupir sér atkvæði í einu kjördæmi
kippir hann fótunum undan atvinnufyrirtækjum í næsta kjör-
dæmi.
Og ekki bætir hann hag þess fyrirtækis sem nýtur styrkjanna því
það er eins með fyrirtæki og fólk. Það er hægt að vera vondur við
þau með því að vera góður við þau. Það er hægt að gera ágætan
mann að aumingja með því að svipta hann ábyrgð á eigin lífi.
En sjálfsagt er ráðherranum sama. Atkvæði aumingjanna gilda
eins og hinna. O
Ritstjórn og skrifstofur
Vesturgata 2,
101 Reykjavík
sími 1 68 88 og fax 1 68 83.

Ólöglegur akstur utan vega í Hvannalindum
hálendinu?
Mál danska ferðamannsins, sem
kærður var fyrir akstur utan vega á
friðlýstu svæði í Hvannalindum fyr-
ir síðustu helgi, er fyrsta kæra þessa
efnis, sem lögð hefúr verið fram á
þessu sumri. Ekkert virkt lögreglu-
eftirlit er með bílaumferð á hálend-
inu og að sögn Lárusar Bjama-
sonar sýslumanns á Seyðisfirði, fer
engin formleg kit fram að mannin-
um. Númer og gerð bílsins voru
hins vegar tekin niður af landverð-
inum í Hvannalindum, sem kærði
atvikið, og lögreglan mun svipast
um eftir ferðalangnum.
Erlendir ferðamenn, sem koma á
bílum sínum með Norrænu til
Seyðisfjarðar, fá afhentan bækling á
fjórum tungumálum, þar sem fjall-
að er um akstur á hálendinu og
reglur sem þar gilda. Lárus segir að
það sem vanti sé nokkurs konar há-
lendislögregla sem fylgist með um-
ferð þar. „Það þyrftu að vera lög-
regluþjónar, sem gætu rannsakað
slík mál og sent þau tilbúin til yfir-
valda. Landverðir hafa ekkert lög-
regluvald og þeir eru í rauninni að
kæra sem einstaklingar. Við getum
ekki sent menn upp í Hvannalindir
til að rannsaka þetta sérstaka mál,
vegna þess að við höfúm hvorki
mannskap né tíma í það,“ segir Lár-
us. .
Á síðasta ári var rætt um að lög-
reglan í Reykjavík tæki að sér um-
ferðareftirlit á hálendinu, en minna
var úr þeim fyrirætlunum, aðallega
vegna fjárskorts.
Erfiður málarekstur
Að sögn lögreglu á þeim stöðum,
sem hafa lögsögu á hálendinu,
koma eitt til tvö mál upp á hverju
sumri, þar sem ferðamenn eru
kærðir fyrir akstur utan vega. Oftast
er um útlenda ferðamenn að ræða,
en íslenskir ferðamenn hafa einnig
fengið kærur vegna þessa. I flestum
tilvikum eru það landverðir Nátt-
úruverndarráðs, sem kæra atvikin.
Illa gengur hins vegar að reka,
þessi mál fyrir dómstólum, því
stundum eru hinir kærðu horfnir
úr landi, áður en rannsókn málanna
er lokið. Lárus segir að í fyrra hafi
komið upp tilvik þar sem Austur-
ríkismaður hafi verið kærður fyrir
akstur utan vega. „Hann vissi vel af
kærunni og var búinn að fara á
nokkrar lögreglustöðvar á ferð sinni
til að reyna að fá málið tekið fyrir.
Síðan kom hann til mín, en ég gat
lítið gert í þessu máli áður én hann
fór utan, því engin kæra hafði bor-
ist. Seint og um síðir barst kæran —
sem var reyndar í skötulíki — og
hún var á endanum send í dóms-
málaráðuneytið, löngu eftir að
maðurinn var farinn.“
. Lögregluþjónar, sem EINTAK tal-
aði við, segja svipaða sögu. Rann-
saka þarf hvert mál fyrir sig og á
þeim tíma, sem það tekur, eru við-
komandi ferðamenn oft horfnir úr
landi. Sá möguleiki er einnig fyrir
hendi að lögsækja menn í þeirra
heimalandi, en sú stefna er sjaldnast
tekin, vegna kostnaðar og þess að
dómsyfirvöld telja það ekki fyrir-
hafnarinnar virði.
Alla leið í Hæstarétt
Danski ferðamaðurinn sem var
Lítil athugasemd
Örn Clausen skipaður réttar-
gæslumaður Frakkans Bernards
Granotier, lætur hafa eftir sér yf-
irlýsingar hér í blaðinu í gær
(fimmtudag 21. júlí), þess efnis að
árás B.G. á samfanga í Síðúmúla-
fangelsinu hafi endanlega sannað
ósakhæfi þessa skjólstæðings síns.
Röksemdir lögmannsins fyrir því
áliti virðast í hæsta máta huglægar,
svo ekki sé meira sagt. Enda sýnist
örn heldur ekki hafa gert neinar
frekari kröfur fyrir hönd skjól-
stæðings síns til ákæruvalds og
dómstóla um hlutlægar sannanir í
því máli.
Ef svona huglægir sleggjudómar
hefðu almennt gildi fyrir rétti,
hlyti hver einasti ofbeldismaður
sjálfkrafa úrskurð um ósakhæfí,
svo ekki sé nú minnst á morðingja.
Þetta einkennilega kröfuleysi
Arnar fyrir hönd skjólstæðings
síns leiðir hugann beint til Sovét-
ríkjanna sálugu, þar sem lögmenn
og réttargeðlæknar litu á sig sem
auðsveipa þjóna ríkisvaldsins
(jafnvel þó þeir væru ekki makar
hæstaréttardómara). Hlutverk
þeirra var það eitt að snúa réttar-
úrræði (geðrannsókninni), sem
upphaflega var hugsað til verndar
sakborningi, upp í kúgunaraðgerð
í þágu Geðsjúkrahúsagúlagsins.
Það er mikið vandaverk að
þiggja laun af ríkisvaldinu fyrir
starf, sem á að vera fólgið í því að
vernda einstaklinginn fyrir ofbeldi
þessa sama ríkisvalds. En sinni
menn slíku starfi ekki af ítrustu
nákvæmni og ströngustu réttvísi,
heldur af tilslökunarsemi og geð-
þótta, þá blasir við hættuástand.
Yfirlýsingar Arnar Clausen um
skjólstæðing sinn, Bernard Gran-
otier, eru því miður fyrirbæri, sem
væri óhugsandi í ríki með sæmi-
lega heilbrigt réttarfar. Auk þess
sem þær bera vitni um botnlausa
fyrirlitningu Arnar á löndum sín-
um, sem hann virðist álíta gjör-
sneydda öllu skynbragði á réttvísi
og skylduga virðingu fyrir einstak-
lingnum.
Reykjavík 22. júlí, 1994.
Þorgeir Þorgeirson
kærður fyrir helgi, ók utan vegar á
friðlýstu landi við Hvannalindir,
sem eru norðan Vatnajökuls. Svæð-
ið er friðlýst og að sögn Arnþórs
Garðarssonar, formanns Náttúru-
verndarráðs, gilda strangar reglur
um leyfilegan akstur á slíkum svæð-
um. „Þegar upp koma mál af þessu
tagi er venjulega um kunnáttuleysi
og misskiling að ræða, ekki síst ef
um útlending er að ræða.“ segir
Arnþór.
Reglum um umferð á friðlýstum
svæðum var breytt í fyrrá, eftir að
Hæstiréttur dæmdi í máli manns
sem var kærður fyrir að aka út af
slóða við Öskju og tjalda utan tjald-
svæðis. Dómurinn féll Náttúru-
verndarráði í óhag á lögtæknilegu
atriði. Reglugerðin, sem áður gilti
og dæmt var eftir, hafði verið sett af
menntamálaráðuneyti, en túlkun
Hæstaréttar var sú að ráðuneytið
hefði ekki haft lögsögu til þess,
heldur hefði reglugerðin átt að
koma frá Náttúruverndarráði. „-
Þessi dómur féll í fyrrahaust og eftir
hann var þessum reglum breytt í
vor, til samræmis við dóminn,“ seg-
ir Arnþór. „Þannig var tímabil frá
því í fyrrahaust, og fram á þetta ár,
sem engar reglur giltu í rauninni
um akstur utan vega á friðlýstum
svæðum, því búið var að hnekkja
gömlu reglunum.“
Reglurnar um akstur utan vega
gilda einungis þegar land er autt.
Þannig er leyfilegt að aka hvar sem
er, svo lengi sem landið er þakið
snjó. „Á friðlýstu landi er sam-
kvæmt Náttúruverndarlögum,
leyfilegt að aka á þekktum og
merktum slóðum á auðu landi, en á
öðrum svæðum er allur óþarfa akst-
ur bannaður utan slóða,“ segir Arn-
þór. „Markmiðið með þessum regl-
um er einfaldlega að koma í veg fyr-
ir að nýir slóðar myndast. Bæði hef-
ur það í för með sér rask á við-
kvæmum gróði og eins viljum við
ekki sjá hjólför á ósnortnum svæð-
um þó gróðurvana séu,“ segir Arn-
þór. O
12
FIMMTUDAGUR 28. JÚLÍ 1994 j