Vikublaðið - 17.12.1993, Síða 4

4
Lan d s toi II d u ri n it
VIKUBLAÐIÐ 17. DESEMBER 1993
Hljómur þjóðkórsins
Listamannakaffið sem haldið var í tengslum við
landsfund Alþýðubandalagsins vakti mikla athygli.
hótti mörgum það tímabært framtak til þess að efla
umræðu um stöðu listarinnar og menningarinnar
milli Ustamanna innbyrðis og milli listamanna og
þeirra sem starfa á vettvangi stjórnmálanna.
Enn eru tilmæb að berast til ritstjóra um að birta
erindin - og verður það gert eins og Vikublaðið
hefur þegar heitið lesendinn.
Hér birtist erindi bórunnar Björnsdóttur tón-
menntakennara og kórstjóra í Kópavogi, en sökum
anna komst hún ekki sjálf til að flytja það og fékk
Heimi Pálsson sambæing sinn til verksins.
Tónlist hefur á öllum tímum
verið snar þáttur í lífi og
starfi manna. Jafhframt því
að gegna mikilvægu hlutverki í
daglegu lífi er tónlistin merkur
hluti inenningararfs þjóðanna.
Gildi tónmenntarkennslu er
fyrst og fremst fólgið í að iðka tón-
list og njóta hennar. Tónlistariðk-
un hefur þar að auki víðtækt félags-
legt gildi. Markvisst tónmenntar-
uppeldi getur veitt nemendum
meiri lífsfyllingu og innsýn í fagur-
fræðileg verðmæti sem eru meðal
homsteina hvers menningarsamfé-
lags og hafa víðtæk áhrif á persónu-
þroska hvers manns.
Tónlist höfðar sterkt til tilfinn-
inga. Iðkun hennar hefur í sér
fólgna hvamingu og örvun til þess
að láta í ljós tilfinningar en krcfst
um leið sjálfsaga, samvinnu og til-
lits til annarra. I tónmenntamámi
er því aðalatriðið að nemendur fái
tækifæri til að njóta tónlistar og
iðka hana og á þeirri reynslu bygg-
ist það sem þeir læra um tónlist.
Þessi göfugu markmið má finna í
kaflanum uin tónmennt í námsskrá
gmnnskólans og það má halda
lengi áfram að tíunda ágæti tónlist-
arinnar. Við vimm að tónlistin er
ekki aðeins mannbætandi heldur
getur hún einnig verið ágætis land-
kynning ef rétt er haldið á málum
og markaðssemingu. Svo til dag-
lega fáuin við fféttir af afrekum
stórsöngvaranna okkar sem era að
gera garðinn frægan á erlendri
grund og það er ekki laust við að
þjóðarstoltið kristallist í þessum
landflótta listamönnum sem þjóðin
hefur ekki efni á að láta syngja
heima hjá sér.
Og vissulega stöndum við okkur
vel í samfélagi þjóðanna. Tón-
skáldin okkar, kórarnir og einleik-
aramir era að fá allskonar viður-
kenningar og verðlaun út í hinum
stóra heimi.
Erlendar hljómplötuútgáfur gefa
út efhi með íslenskum flytjendum
og hingað til lands koma margir
heimsfrægir listamenn og auðga
anda og hýrga geð áhugasamra
hlustenda. Og eins og aðrar menn-
ingarþjóðir eigum við líka okkar
eigin Sinfóníuhljómsveit sem flyt-
ur okkur bæði nýjustu tónstníðam-
ar og skærastu perlur tónbók-
menntanna. Við eigum líka ópera
sem vinnur hvert kraffaverkið á
fætur öðra. Við eigum vafalaust
heimsmet í tónleikahaldi. Fjöl-
breyttar menningar- og listahátíðir
bjóða reglulega upp á margréttaðar
tónlistarveislur og síðast en ekki
síst má finna um allt land yfirfiilla
og blómlega tónlistarskóla sem
standa flestir fyllilega jafnfætis er-
lendum kennslustofnunum.
Allt er þetta gott og blessað og
þetta er sú mynd sem við viljum
helst sjá og heyra og státa okkur af
Húsbréf
Útdráttur
húsbréfa
Nú hefur farið fram þrettándi útdráttur húsbréfa í
1. fiokki 1989, tíundi útdráttur í 1. fiokki 1990, níundi
útdráttur í 2. flokki 1990, sjöundi útdráttur í 2. flokki
1991 og annar útdráttur í 3. flokki 1992.
Koma þessi bréf til innlausnar 15. febrúar 1994.
Öll númerin verða birt í næsta Lögbirtingablaði
og í Degi miðvikudaginn 15. nóvember.
Auk þess liggja upplýsingar frammi í Húsnæðis-
stofnun ríkisins, á Húsnæðisskrifstofunni á
Akureyri, í bönkum, sparisjóðum og
verðbréfafyrirtækjum.
cRd HÚSNÆÐISSTOFNUN RÍKISINS
HÚSBRÉFADEILD • SUÐURLANDSBRAUT 24 • 108 REYKJAVÍK • SlMI 69 69 00
inn er óléttur. Yrði slíkt úrræða-
leysi liðið ef einhver önnur náms-
grein ætti í hlut? Þess era jafnvel
dæmi að enginn tónmenntarkenn-
ari hefur verið ráðinn í stað þess
sem hættir kennslu. Tónmenntar-
tímamir hafa einfaldlega verið not-
aðir í eitthvað „hagkvæmara.“
En hvað er hagkvæmt í dag? Fer
það ekki bráðum að vera þjóðhags-
lega hagkvæmt að spoma gegn of-
beldi og einelti, að efla samkennd
og rækta tilfinningar. I Noregi hef-
ur markviss tónlistarfræðsla innan
grannskólans dregið úr stórlega úr
einelti gagnvart nýbúum og frá
Svíþjóð berast þær fféttir að skóla-
menn telja brýna þörf á því að fara
að nota hluta skólastarfsins til
kenna og rækta með bömum til-
finningar. Það er vitað mál að fjöldi
þeirra bama sem eiga í örðugleik-
um í bóklegu námi, blómstra í list-
greinunum og verða margir gjör-
breyttir einstaklingar í 40 mínútur
á viku.
Uppeldisgildi
listiðkunar er ótuírætt
Starfandi tónmenntarkennarar
hafa haft af því áhyggjur í mörg ár
að hlutur tónlistar í almennu
grunnskólanámi muni hreinlega
þurrkast út - það muni í nánustu
framtíð standa þeim einum til boða
sem era svo heppin að eiga foreldra
sem hafa fjárhagslegt bolmagn og
skilning á mikilvægi tónlistarapp-
eldis. Hin mega eiga sig.
Það var forvitnilegt og sláandi að
lesa um tilboðin sem skólabömum
stóð til boða í sumum heilsdag-
skólum Reykjavíkurborgar. Þar
gátu nemendur t.d. valið um að
fara í hljóðfæranám fyrir rúmar tíu
þúsund krónur fyrir nokkra vikna
námsskeið á sama tíma og þau
fengu ekki Iögboðna kennsla í tón-
mennt í skólanum sínum.
Verður það hlutverk heilsdags-
skólans að auka enn frekar á það
misrétti sem íslensk skólaböm búa
við?
Verður það hlutverk hcilsdags-
skólans að auka enn frekar á það
vítaverða tómlæti og áhugaleysi
sem tónmenntarkennslan býr við í
flestum skólum landsins? Spyr sá
sem ekki veit, en víst er að tónlist-
armenningin - skrautfjöðrin okkar
- er ekki sameign þjóðarinnar eins
og málum er háttað og kannski er
það ástæða þess að við eigum t.d.
ekkert Þjóðartónlistarhús.
Það er brýnt að
gera stórátak í að
bæta aðstöðu tón-
menntarkennsl-
unnar. Fyrst og
fremst verður að
fjölga tímum og
breyta hugarfari
skólamanna, for-
eldra og ekki síður
tónlistarmanna.
Til að listrænt starf
dafni innan grann-
skólans verður að
vera skilningur á
því að þessar náms-
greinar eru ekki
síður mikilvægar í
skólagöngu barna
okkar en bóklegt
eitthvert náttúralögmál sem menn
eiga bara að búa við og sætta sig
við. En þessi niðurröðun - þetta
mat einhverra ffæðimanna á mikil-
vægi einhverra námsgreina - gerir
það að verkum að heilu skólamir,
heilu sveitimar og jafnvel heilu
sýslumar hafa verið hlunnfarin um
þau sjálfsögðu mannréttindi að fá
„meiri lífsfyllingu og innsýn í fag-
urfræðileg verðmæti" í almennu
gmnnskólanámi áram og áratug-
um saman.
Og hvergi í viðmiðunarstunda-
skrá er gert ráð fyrir öllum þeim
aragrúa skólakóra sem starfa víða
með miklum blóma innan grann-
skólans. Þó undarlegt megi virðast
telst kórstarf ekki kennslustarf þeg-
ar það er unnið innan grunnskól-
ans, heldur er það skilgreint og
greitt af sveitarfélögunum sem fé-
lagsstarf í skólum og lútrir því sömu
lögmálum og um væri að ræða
gæslu á diskóteki.
Einkavæðing í
menntamúlum
Þó svo að æ oftar sé rætt um
nauðsyn þess að auka þátt list- og
verkgreina innan grunnskólans
versnar staða þessara greina ár frá
ári. Það er sorgleg staðreynd í ljósi
þeirrar umræðu að síðustu niður-
skurðar- og spamaðaraðgerðir í
skólakerfinu hafe víða bitnað
harkalega á tónmenntarkennslu
innan grannskólans og það ekki í
fyrsta sinn. Af hverju komast ráða-
menn upp með það? Jú, það er
nefnilega hægt að senda þau böm
sem hafa brennandi áhuga á tónlist
í tónlistarskólana. Þessi geiri
einkavæðingar í menntamálum
þjóðarinnar hefur vaxið og dafnað í
hlutfalli við æ bágbornara ástand
innan grunnskólans. Því miður
virðist það ekki raska ró foreldrar
eða skólastjórnenda þó tónlistar-
iðkun leggist niður í grannskólum
landsins.
Myndu foreldrar og skólastjórn-
endur sætta sig við það að öll leik-
fimikennsla grannskólabarna færð-
ist yfir til líkamsræktarstöðva, í-
þróttafélaga eða dansskóla? Er það
eðlilegt að stór grannskóli í
Reykjavík sleppi tónmenntar-
kennslu í heilt ár vegna þess að
tónmenntarkennarinn er í útlönd-
um í framhaldsnámi? Er eðlilegt að
nemendur í öðram skóla fái enga
tónmennt í einhverja mánuði
vegna þess að tónmenntarkennar-
(Fyrirsögn og
miUifyrirsagnir
eru blaðsins)
Þórunn Bjömsdóttír lónmenntakennari gagnrýndi alvarlegt sinnuleysi um
nauðsyn tónmenntakennslunnar t skólunum. Myndir: Ol.Þ.
á góðri stund. En þegar litrið er á
heildarmyndina verður hljómurinn
í þjóðkómum heldur hjáróma og
falskur. Við höfum nefhilega verið
svo upptekin að byggja upp æðri
tónlistarmenningu í landinu að við
höfum vanrækt og hundsað al-
menna tónlistarmenntun. Þar blas-
ir við sannnkölluð hryggðarmynd.
Annað hvert bamfier
enga kennslu
Það er sorgleg staðreynd að ein-
ungis um 50% grunnskólabarna fá
lögboðna kennslu í tónmennt og
innan grannskólans er tónmennt
sú námsgrein sem einna minnsmr
tími er ætlaður í öllu skólastarfinu.
í viðmiðunarstundaskrá kveður
svo á að í 1. - 7. bekk skuli kenna
eina kennslustund á viku, en þó er
möguleiki á að hafa tvær kennslu-
stundir í tveimur árgöngum! Það
er því Ijóst að tónmenntarkennar-
inn þarf að vera miklum kostum
búinn eigi hann að veita nemend-
um í stórum bekkjardeildum
„meiri lífsfyllingu og innsýn í fag-
urfræðileg verðmæti" á 40 rnínút-
um á viku.
Þessi tímaskortur er ein meginá-
stæða þess að margir tónmenntar-
kennarar staldra stutt við í grann-
skólum landsins, því það er nánast
ógjörningur að byggja upp
markvisst nám með einni
kennslustund á viku. Þar við
bætist að í mörg ár hefur
grannskólinn átt í harðri
samkeppni við tónlistarskól-
ana og fjöldinn allur af tón-
menntarkennuram hefur
horfið til starfa þar, enda era
Heimir Pálsson í rœðustól en hann
flutti erindi Þórunnar.
starfskilyrðin ólíkt betri. Það þætti
vafalaust öllum starfandi kennur-
um freistandi að kenna t.d. dönsku
eða stærðfræði í skólá með 8-10
nemendur í bekkjardeild í stað 20-
30.
En það er ekki aðeins nemenda-
fjöldi, tímafjöldi, úrval af námsefhi,
hljóðfærakostur, kennslutæki eða
annar aðbúnaður sem skilur á milli,
heldur bætist við að launainismun-
ur er oft umtalsverður - tónlistar-
skólunum í hag.
Þessir fáu tímar sem tónmennt-
inni er ætlað innan grannskólans
gera það líka að verkum að minni
skólar hafa enga möguleika á að
ráða til sín tónmenntarkennara og
því miður er þessi niðurröðun á
stundaskrá skólanna orðin eins og
Milli húsa
um helgar
PéiTUR @§ §ÍM1
Sjá nánar í símaskránni bls. 9.
10 mínútna símtal innanbæjar um
helgar kostar aðeins