Lesbók Morgunblaðsins - 10.09.2005, Síða 1

Laugardagur 10.9. | 2005
[ ]Bókmenntahátíð í Reykjavík | Bókmenntahátíð í Reykjavík verður sett á morgun í Norræna hús-inu. Hátíðin er nú haldin í sjöunda sinn en tuttugu ár eru liðin síðan sú fyrsta fór fram 1985.Tuttugu erlendir höfundar sækja hátíðina að þessu sinni og níu íslenskir. Sagt er frá öllumhöfundunum í Lesbók í dag auk þess sem birtar eru greinar um bókmenntaástand í landinu.
LesbókMorgunblaðsins 80ára19252005
Í
nýjustu skáldsögu Austers,
Brooklyn Follies, sem væntan-
leg er í íslenskri þýðingu Jóns
Karls Helgasonar, er eftirfar-
andi saga lögð í munn einni
persónu. Hún gerist á síðasta
æviári Franz Kafka. Hann er
orðinn helsjúkur og er fluttur
til Berlínar með ástkonu sinni,
Dóru. Eitt sinn þegar þau eru
að spássera í almenningsgarði koma þau að
grátandi telpubarni. Hún er búin að týna
dúkkunni sinni, segir hún. Kafka svarar því til
að dúkkan sé ekki týnd, heldur hafi hún farið í
ferðalag. Þetta viti hann vegna þess að hann
hafi einmitt fengið bréf frá henni í morgun. Ef
telpan kemur aftur í garðinn á morgun skuli
hann koma með bréfið og
lesa það fyrir hana. Eitt-
hvað stemmir þetta tára-
flóð stúlkunnar og hún segist koma næsta dag.
Kafka fer heim og sest við að semja bréfið frá
brúðunni og leggur sig allan fram. Næstu viku
eða svo hittir hann stúlkuna á hverjum degi og
í hvert sinn kemur hann með nýtt bréf frá
dúkkunni. Smám saman dvín tregi telpunnar.
Brúðan er að skapa sér nýtt líf á nýjum stað.
Að lokum tilkynnir hún fyrrum eiganda sínum
að hún hafi hitt dúkkustrák og að þau ætli að
gifta sig. Hún muni því ekki skrifa framar og
kveður. En þá er harmur stúlkunnar líka á bak
og burt. Gapið sem hvarf dúkkunnar skildi eft-
ir sig hefur verið fyllt af þessu nýja lífi, hug-
myndinni um tilvist hennar annars staðar.
Ég veit ekki hvað Auster gengur til með frá-
sögn þessari en það er freistandi að líta á hana
sem dæmisögu um hlutverk bókmennta, ekki
síst á trúlausum tímum eins og okkar. Eftir að
raunvísindin ruddu burt þeim stoðum sem
heimsmynd trúarbragðanna hvíldu á, og boð-
skapur kirkjunnar um líf handan hins jarð-
neska var komin í mótsögn við flest það sem
vísindin hafa leitt í ljós, hefur mannkynið orðið
fyrir viðlíka missi og litla telpan sem týndi
dúkkunni sinni. Við höfum glatað hugmynd-
inni um eilíft líf og við blasir hið ægilega tóm
dauðans. Sagan sem trúin sagði okkur um
upprisuna og sigurinn yfir dauðanum huggar
okkur ekki lengur. Til að breiða merkingu og
mennsku yfir hina ægilega ómennsku dauðans
þurfum við nýja sögu, eða sögur.
Skáldin og merking(arleysi)
tilverunnar
Raunar má segja að allt frá dögum rómantísku
stefnunnar hafi skáldin verið að reyna að fylla
upp í þessa eyðu. Ímynd rithöfundarins eins
og hún hefur birst okkur Vesturlandabúum
undanfarnar tvær aldir hefur orðið til vegna
þess að það vantaði einhvern til að fylla upp í
það tóm sem trúin skildi eftir þegar guð yfir-
gaf hjörtu okkar. Skáld eins og Victor Hugo,
Dostojevskí, Tolstoj, jafnvel Halldór Laxness,
leituðust við að gæða heiminn merkingu í stað
þeirrar sem við höfum glatað. Meira að segja
absúrdistar eins og Samúel Beckett eru þó all-
tént að vekja okkur til vitundar um merk-
„Bréf frá týndri brúðu“
Eftir Torfa H. Tulinius
tht@hi.is
Paul Auster gat ekki hugsað sér lífið án
skrifa. Hann var lengi að fóta sig í þeirri list.
Andlát föður hans markaði þar ákveðin tíma-
mót en um hann skrifaði hann bók sem varð
upphafið að stórmerkilegum ferli.
AP
4