Lesbók Morgunblaðsins - 10.09.2005, Blaðsíða 13

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 10. september 2005 | 13
Í nýjasta 4hefti tónlistartímarits-ins Mojo er þess minnst að tutt-
ugu og fimm ár eru liðin frá andláti
trymbilsins Johns Bonham úr Led
Zeppelin. Greinin er mjög yfir-
gripsmikil og þar er
farið yfir sögu hins
villta trommara frá
því hann hóf korn-
ungur að berja á kaffidollur, þar til
hann lést í september árið 1980.
Eftirlifandi meðlimir sveitarinnar,
þeir Robert Plant, Jimmy Page og
John Paul Jones rifja upp kynni sín
af þessum oft nefnda besta tromm-
ara allra tíma og þar á meðal rifjar
gítarleikari sveitarinnar og hljóm-
sveitarstjóri Jimmy Page upp fyrstu
æfingu sveitarinnar í litlu herbergi í
Vestur-London.
  
Ég var fullviss um að það einasem þurfti var að koma okkur
saman í eitt herbergi og ég vissi að
efnið sem ég var með í höndunum
var eitthvað sem þeir höfðu aldrei
heyrt áður, hvað þá spilað. Ég vissi
líka að það rúm sem ég hafði búið til
fyrir spuna, myndi höfða til þeirra
því að hæfileikar þeirra og hæfni var
engri lík. Þetta var í raun bara
spurning um að koma þessu öllu
saman. Við æfðum fyrst í litlu hljóð-
veri á Lisle Street í Vestur-London,
þar sem Kínahverfið er núna. Her-
bergið var pínulítið og við rétt náð-
um að troða græjunum inn. Við spil-
uðum „Train Kept-A-Rollin“ [lag
eftir Tiny Bradshaw sem Yardbirds
spilaði iðulega] og ákafinn var svo
gríðarlegur að eftir að við höfðum
lokið laginu, litum við á hver annan
og hugsuðum, „andskotinn, hvað var
þetta?“ Það var eins og heildar-
kraftur okkar fjögurra hefði skapað
fimmta frumefnið. Það var fullkomið
og svo kraftmikið að ég man ekki
einu sinni hvað við spiluðum eftir
það.“
  
Fjórmenningarnir færðu sig fljót-lega eftir þetta heim til Page
við Thames-ána í Berkshire þar sem
stífar æfingar hófust á lögum eins og
„I’m Confused“ sem seinna varð að
„Dazed and Confused“, „I Can’t Quit
You Baby“ og önnur.
„Þó að við værum að spila þessi
lög vorum við í raun að ramma sveit-
ina inn. Ég var með fullt af lögum
sem mig langaði til að setja inn í
þennan ramma; lög á borð við „Babe
I’m Gonna Leave You“ og ég gat séð
hljómsveitina vaxa og öðlast kraft á
þessum æfingum. Þetta var ekki
bara spurning um að spila annað-
hvort blús eða rokk eða þjóðlaga-
tónlist. Þetta var allt það og meira.
Og John [Bonham] gat spilað það
allt en um leið léð því kraft og blæ-
brigði.“
Mánuði eftir þessar æfingar fóru
The New Yardbirds [en það hétu
þeir þá] í tónleikaferð um Skandin-
avíu. Þegar þeir komu aftur til Eng-
lands gerðu þeir stærsta samning
sem ný hljómsveit hafði gert á þeim
tíma við hljómplöturisann Atlantic
og í kjölfarið breyttu þeir um nafn.
Zeppelin hafði hafið sig á loft.
Erlend
tónlist
Led Zeppelin.
Page í Höllinni.
James Brown var þekktur fyrir það að veramesti vinnuþjarkur tónlistarsögunnar ogárið 1973 er ágæt sönnun þess. Í upphafiárs lá hann reyndar undir miklu ámæli
fyrir að hafa lýst stuðningi við þrjótinn Richard
M. Nixon en náði vopnum sínum og vinsældum í
janúar með plötunni Get on the Good Foot sem
seldist vel. Í kjölfarið lagið hann svo lokahönd á
plötu með tónlistinni við kvikmyndina Black
Caesar sem kom út um miðjan febrúar.
Í febrúar byrjaði Brown
á upptökum á efni fyrir nýja
kvikmynd sem hann vann
síðan að með hléum út árið.
Áður en lengra væri haldið í
þeim efnum, aðeins náðist að taka upp eitt lag að
svo stöddu, lagði Brown upp í langa Evrópureisu
með hljómsveit sína. Í byrjun apríl var hann kom-
inn í hljóðverið aftur að taka upp tónlist fyrir aðra
kvikmynd, Slaughter’s Big Rip-Off. Þegar þeirri
vinnu var lokið gat hann loks tekið upp þráðinn
með nýju plötuna sem fyrsta lag hennar var tekið
upp í febrúar eins og áður er getið. Eitt lag til var
tekið upp í apríl, en áður lengra varð haldið var
Brown lagður inn á sjúkrahús vegna ofþreytu. Á
meðan hann var að jafna sig lést elsti sonur hans í
bílslysi og kemur varla á óvart þó Brown hafi ekki
farið í hljóðver um hríð, en plata með hluta af tón-
listinni sem tekin var upp fyrir Slaughter’s Big
Rip-Off kom út í júlí. Í ágúst kom svo út fjórða
James Brown-plata ársins, safnplatan Soul
Classics Volume 2.
Í byrjun ágúst var Brown kominn í hljóðverið
með hljómsveitinni og tók nú upp það sem á vant-
aði fyrir kvikmyndina utan eitt lag, Stone to the
Bone, sem tekið var upp rúmum mánuði síðar, í
byrjun október. Það lag var gefið út sem smáskífa
þegar ljóst varð að ekkert yrði af kvikmyndinni
sem upptökur sumarsins áttu að fara í. Brown var
þó ekki af baki dottinn og setti saman tvöfalda
plötu sem hann kallaði The Payback og kom út í
desember 1973, fimmta breiðskífan sem hann gaf
út það ár og sú fjórða ef aðeins voru taldar plötur
með nýju efni.
The Payback er ein af bestu plötum sem Brown
hefur sent frá sér, enda var hljómsveit hans á há-
tindi getu sinnar, vel smurð fönkvél sem gat mal-
að endalaust. Lögin á plötunni eru öll löng, það
stysta hálf sjötta mínúta, það lengsta tæpar þrett-
án. Eftir þetta tók að halla undan fæti hjá James
Brown, það er bara Hell, sem kom út ári síðar,
sem kemst með tærnar þar sem þessi hefur hæl-
ana.
The Payback kom út á vínil sem tvöföld plata
1973 eins og áður er getið en var endurútgefin á
geisladisk af Polygram 1992, hljómur góður og
Mind Power komið í eðlilega lengd. Platan var
reyndar svo löng að hún rétt sleppur á diskinn,
tæpar 73 mínútur og engin mínúta laus við stuð.
Vel smurð fönkvél
Poppklassík
eftir Árna Matthíasson
arnim@mbl.is
Þ
ó það sé freistandi fyrir hljóm-
sveitir að selja tónlist sína í auglýs-
ingar getur það verið tvíbent.
Vissulega getur það skilað dágóð-
um aur í kassann fyrir litla vinnu,
lögin hvort eð er tilbúin og ekkert
að gera nema skrifa undir samninga. Á móti
kemur að ef auglýsingin verður mikið sýnd fær
fólk ekki bara leið á henni heldur líka leið á
hljómsveitinni, hversu ómaklegt sem það annars
er. Dæmin eru mýmörg, sjá til að mynda hvernig
fór fyrir Moby ræflinum sem seldi öllum sem
vildi lög af Play og hefur varla selt plötur eftir
það, nú eða þá Babylon Zoo sem
átti geggjaða smáskífu í Levis-
auglýsingu („Spaceman“) og svo
ekki söguna meir – það er helst að
maður sjái sveitarinnar getið í „hvar eru þau nú“.
Álíka fór fyrir rokksveitinni bandarísku The
Dandy Warhols þegar lagið góða „Bohemian
Like You“ var nýtt í auglýsingaherferð breska
símafyrirtækisins Vodafone, því sú herferð, sem
stóð mjög lengi, var bæði áberandi og náði til
margra landa, til að mynda hingað þar sem Og
Vodafone keyrði slíkar auglýsingar.
Odditorium or Warlords of Mars nefnist ný
plata með The Dandy Warhols sem kemur út
þriðjudaginn 13. september. Odditorium er einn-
ig heiti á hljóðveri sveitarinnar í heimabæ henn-
ar, Portland í Oregon-ríki Bandaríkjanna, en
Odditorium er, að sögn, staður þar sem hlutir
hreyfast til hægri þegar þeir virðast fara til
vinstri. Nýja platan tekur nokkuð mið af þessu, á
henni leggja Spjátrungarnir svolitla lykkju á leið
sína og hverfa frá hljóðgervlapoppi síðustu plötu
sem kom út árið 2003 og taka nú til við öllu
hrárra rokk.
„Vodafone-lagið“
Þau sem skipa Dandy Warhols komu saman í
Portland í Oregon fyrir rúmum áratug, en í
fyrstu gerð sveitarinnar voru þau Courtney
Taylor sem syngur og leikur á gítar, Zia McCabe
sem leikur á hljómborð, Peter Holmstrom sem
leikur á gítar og Eric Hedford sem leikur á
trommur. Sveitin komst snemma á samning og
fyrsta breiðskífan, Dandy’s Rule OK?, kom út ári
síðar. Capitol féll fyrir sveitinni og gerði við hana
samning sama ár. Þegar á reyndi hafnaði fyrir-
tækið plötunni sem sveitin skilaði inn, fannst hún
ekki nógu poppuð, og liðsmenn þurftu að taka
allt upp aftur. Dandy Warhols Come Down kom
svo út 1997 og gekk bærilega heimafyrir, en öllu
betur í Evrópu.
Eric Hedford hætti í sveitinni 1999 og í hans
stað kom Brent DeBoer sem spilaði á þriðju
breiðskífunni, Thirteen Tales from Urban Bo-
hemia, sem kom út 2000. Á þeirri plötu var
„Vodafone-lagið“, „Bohemian Like You“, sem
náði snemma gríðarlegum vinsældum.
Fjórða breiðskífan, Welcome to the Monkey
House, kom út 2003, en gekk ekki ýkja vel, eins
og fólk væri eiginlega búið að fá nóg af sveitinni,
og því er mikið í húfi að þessu sinni með Oddi-
torium or Warlords of Mars.
Skemmta sér, alltaf
The Dandy Warhols er ekki síst þekkt fyrir það
að vera gefin fyrir það að totta pyttluna,
„skemmta sér, alltaf“, eins og það var orðað í
Guardian í tónleikaumfjöllun fyrir nokkru. Einn-
ig hefur sveitin verið fræg/alræmd fyrir það að
hafa engan sérstakan stíl heldur tína til hug-
myndir og stefnur frá öðrum. Á Thirteen Tales
from Urban Bohemia var þannig breskt rokk frá
áttunda áratugnum en á Welcome to the Monkey
House var sveitin búin að miða sér um það bil
áratug fram í tímann og meira heyrist af hljóm-
borðum og hljóðgervlum. Á Odditorium or War-
lords of Mars er rokkið aftur í hávegum, útsetn-
ingar einfaldari og kraftmeiri. Hvað þetta varðar
minnir platan á gamla tíma, sveitina sem var áð-
ur en hún sló í gegn og gerði hvað hún gat til að
slá í gegn aftur. Lögin eru úr ýmsum áttum sé
litið til útsetninga og frágangs, rokk að hætti
Rolling Stones í árdaga, Smokie-popp og svo líka
hljóðgervlarokk og rólegheit.
Ekki er langt síðan Peter Holmstrom tók sér
eftirnafn eiginkonu sinnar og heitir í dag Peter
Loew, en Taylor skipti einnig um nafn, heitir í
dag Courtney Taylor-Taylor – honum þótti víst
svo skondið hvernig blaðamaður fór með nafnið í
viðtali eitt sinn. Það segir sitt um það hve hann
tekur sjálfan sig alvarlega og sannaðist líka í
heimildarmyndinni Dig! sem hlaut verðlaun á
Sundance-kvikmyndahátíðinni á síðasta ári.
Í Dig! er sagt frá tveimur hljómsveitum, The
Dandy Warhols og The Brian Jonestown
Massacre – fyrrnefnda sveitin á stöðugri uppleið
en hin síðarnefna situr föst neðanjarðar. Þessi
„samkeppni“ sveitanna er merkileg fyrir ástar-
hatur samband milli leiðtoga þeirra, Courtney
Taylor-Taylor, sem talar yfir myndina, og Anton
Newcombe. Þó sveitirnar fái báðar heldur laka
útreið í myndinni, ef marka má lýsingar, þá
virðist hún hafa vakið jákvæða athygli á The
Dandy Warhols og því eru menn vongóðir með að
platan nýja eigi eftir að seljast betur en sú síð-
asta.
Enginn sérstakur stíll
The Dandy Warhols senda frá sér nýja plötu á
þriðjudaginn kemur, Odditorium or Warlords of
Mars. Þrátt fyrir misjafnt gengi hljómsveitar-
innar undanfarin ár eru menn vongóðir um að
nýja platan eigi eftir að seljast betur en sú síð-
asta.
The Dandy Warhols „Er ekki síst þekkt fyrir það að vera gefin fyrir það að totta pyttluna, „skemmta sér, alltaf“,
eins og það var orðað í Guardian í tónleikaumfjöllun fyrir nokkru.“
Eftir Árna
Matthíasson
arnim@mbl.is