Morgunblaðið - 21.04.2005, Qupperneq 19

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. APRÍL 2005 B 19

HAGVÖXTUR er eitt af þessum
orðum sem koma fyrir í fjölmiðlum
nánast daglega og því ekki úr vegi
að skýra hugtakið aðeins nánar.
Til þess er þó nauðsynlegt að
byrja á því að skýra út hvað er átt
við með hugtakinu verg landsfram-
leiðsla (VLF) sem er annað mjög
mikið notað hugtak..
VLF þýðir í afar stuttu máli
heildarverðmæti þess sem fram-
leitt er og selt í hagkerfi (t.d. á Ís-
landi) á vissu tímabili. Þannig er
hægt að reikna VLF fyrir einn
mánuð, ársfjórðung, ár og svo
framvegis.
Það er mikilvægt að gera grein-
armun á landsframleiðslu og þjóð-
arframleiðslu þar sem landsfram-
leiðsla er takmörkuð við þá
framleiðslu sem á sér stað innan
hagkerfisins. Þannig skila tekjur
íslenskra fyrirtækja af framleiðslu
erlendis, sem seld er erlendis, þar
sem þær eru ekki útflutnings-
tekjur sér ekki í landsframleiðslu
en eru hins vegar hluti af þjóð-
arframleiðslu.
Það er nánast óhugsandi að
VLF sé óbreytt á milli tímabila,
ekki nema tímabilið sé dagur eða
kannski vika. Eins og á við um allt
annað geta breytingar í VLF verið
jákvæðar eða neikvæðar. Lækki
VLF á milli tímabila er talað um
samdrátt og sagt að hagkerfið
dragist saman. Hækki VLF hins
vegar á milli tímabila er talað um
hagvöxt og sagt að hagkerfið vaxi.
Hagvöxtur er almennt mældur í
prósentum þannig að aukningin í
VLF á milli tímabila er mæld sem
hlutfall af VLF í lok fyrra tíma-
bilsins.
Sé hagvöxturinn viðvarandi á
milli tímabila er almennt talað um
hagvaxtartímabil og jákvæða hag-
sveiflu. Sé samdráttur viðvarandi
á milli tímabila er talað um efna-
hagslægð og neikvæða hagsveiflu.
spurt@mbl.is
Þegar hagkerfið vex
? | HAGVÖXTUR
EVRÓPUSAMBANDIÐ hefur
samþykkt nýjar tilskipanir um op-
inber innkaup sem fela í sér nokkuð
víðtækar breytingar á tilhögun út-
boða, ramma-
samninga og ann-
arra innkaupa-
aðferða.
Guðmundur I.
Guðmundsson,
yfirlögfræðingur
Ríkiskaupa, segir
að með aðild að
Evrópska efna-
hagssvæðinu 1994
hafi fjórar tilskip-
anir um opinber
innkaup verið aðlagaðar lögum hér á
landi. Nú sé búið að fella þrjár þess-
ara tilskipana saman í eina tilskipun
um opinber innkaup ríkis og sveitar-
félaga. Ýmiss konar breytingar og
aðlaganir voru jafnframt gerðar.
Fjórða tilskipunin, sem nú verður
önnur tveggja, segir hann að fjalli
um innkaup veitufyrirtækja, s.s.
Landsvirkjunar, Orkuveitunnar o.fl.
Guðmundur nefnir rammasamn-
inga, samningskaup, samkeppn-
isviðræður og ákvæði um rafræn inn-
kaup sem dæmi um nýjar
innkaupaaðferðir og mikilvægar
breytingar í tilskipununum.
„Búið er að innleiða nánari ákvæði
um rammasamninga en ákvæði um
þá voru takmörkuð áður,“ segir Guð-
mundur og upplýsir að þrátt fyrir að
hægt hafi verið að gera rammasamn-
inga þá sé fyrst núna sagt til um ná-
kvæma útfærslu þeirra. Auk þess
verði nú mögulegt að gera verðfyr-
irspurnir innan rammasamninga.
Samkeppnisviðræður nýmæli
„Samkeppnisviðræður eru nýmæli,“
segir Guðmundur og á þar við kaup
sem ekki eru boðin út á hefðbundinn
hátt heldur er auglýst eftir þátttak-
endum og þeim gefinn kostur á að
leggja til lausnir í útboðsferli í nokkr-
um þrepum, þar til hagkvæmustu
samningar nást við einn þeirra.
„Það hafa verið mjög þröngar
heimildir til að fara í samningskaup
en með þessari viðbót hafa þær verið
rýmkaðar. Áður þurfti að njörva allt
niður og fara með í útboð. En nú er
búið að veita heimildir til samkeppn-
isviðræðna, undir ákveðnum kring-
umstæðum.“
Auk þess nefnir Guðmundur
veigamiklar breytingar á ákvæði til-
skipananna um rafræn innkaup.
„Síðan eru ákvæði um umhverf-
issjónarmið og þegar taka þarf tillit
til félagslegra þátta í innkaupum.“
Sem dæmi nefnir hann svæði með
staðbundið atvinnuleysi, þá megi
taka tillit til þess við gerð samninga,
s.s. áskilja það að samningsaðili láti
menn af svæðinu ganga fyrir í vinnu.
Ráðstefna í næstu viku
Guðmundur segir að á Íslandi sé
unnið að því að semja ný lög um op-
inber innkaup en tilskipanir ESB
þurfi að vera innleiddar í janúar á
næsta ári. Vegna þessara miklu
breytinga standa Ríkiskaup fyrir
ráðstefnu í næstu viku um hinar nýju
tilskipanir ESB.
Þar mun Skúli Magnússon, hér-
aðsdómari, gera grein fyrir íslensku
lögunum sem eru í smíðum og öllum
nýmælum í þeim. Einnig heldur er-
indi Othar Örn Petersen hrl. og
danski prófessorinn Steen Treumer
fjallar um viðurlög við því að bjóða
ekki út verkefni.
Aðalfyrirlesari ráðstefnunnar er
lagaprófessorinn Sue Arrowsmith en
hún er einn fremsti sérfræðingur í
lögum um opinber innkaup á Evr-
ópska efnahagssvæðinu. Mun hún
m.a. fjalla um samningskaup.
Guðmundur segir ráðstefnuna
opna öllum, hún henti ekki einungis
lögfræðingum og forstöðumönnum
stofnana heldur einnig seljendum
sem þurfa að kynna sér þær breyt-
ingar sem eru að verða á lögunum og
þróunina á þessu sviði.
Talsverðar
breytingar
á opinberum
innkaupum
Guðmundur I.
Guðmundsson