Morgunblaðið - 15.05.2005, Blaðsíða 24

24 | 15.5.2005
Hann krossfestir þrælmenni, hreiðrar um sig í hengirúmi dinglandi utan á mann-
virkjum í ofviðri – til að hlaða batteríin. Tyree var ríkisstjóri fylkisins en gafst upp á
óviðráðanlegum ósómanum í stjórnsýslunni, léttruglaðist í ríminu, lagðist út og tók
upp nafnið Skink.
Sakamál í Sólskinsfylkinu | Bækur Hiaasens eru samfelld röð margvíslegustu
uppákoma, persónurnar ámóta fjölskrúðugar og bleksvartur húmorinn jafnan við
höndina.
Basket Case sker sig úr þar sem hún er skrifuð í fyrstu persónu. Sögumaður er
blaðamaður sem hefur misstigið sig og er lentur í botnfalli
minningargreina. Hann kemst óvænt á snoðir um morð sem
tengist vafasömum persónum í tónlistarheiminum og vænkast
þá hagur Strympu. Bókin nýtur góðs af áhuga Hiaasens á tón-
list (uppáhaldið er Warren Zevon).
Ein aðalpersóna Sick Puppy er Twilly Spree, furðufugl og
umhverfisverndarmálaliði sem reynir að stöðva framkvæmdir
sem munu eyðileggja enn eina náttúruperluna. Aðferðirnar
óhefðbundnar, hann hyggst m.a. ræna labradortík til að vekja
athygli réttra aðila á málinu. Ein besta bók Hiaasens, háðsk og
grimm.
Stormy Weather gerist eftir að fellibylur leggur Suður-Flór-
ída í rúst, með ófyrirsjáanlegum afleiðingum. Í kjölfarið mætast
leiðir ólíklegustu persóna, saklausra sem sekra og Skink kemur
verulega til sögunnar. Skotmörk Hiaasens eru m.a. spilltir emb-
ættismenn og tryggingarfélög sem hann hæð-
ist óspart að.
Striptease er frægasta bók Hiaasens og
sú eina sem hefur verið kvikmynduð (á
lítt eftirminnilegan hátt). Meðal per-
sónanna er gjörspilltur pólitíkus og
fráskilin dansmey í forræðisdeilu
sem vinnur fyrir saltinu í grautinn
með súludansi. Hún hefur mun
meira vit í kollinum en pólitíkusinn,
sem verður yfir sig ástfanginn af
konunni.
Native Tounge er drepfynd-
inn gamankrimmi um ófyr-
irleitinn skemmtigarðseig-
anda, heillum horfinn
blaðamann auk „furðu-
dýrs“ í útrýmingarhættu.
Senuþjófarnir eru Skink og
ámóta litríkur leigumorðingi,
líkamsræktarbolti sítengdur
sterum í æð.
Skin Tight segir af náunga
sem vill komast að því hver
vill hann feigan. Leitin færir
hann á vit sundurleits hóps
þar sem viðsjáll náungi með
rafdrifið orf í stað framhandleggs, stend-
ur upp úr. Óbærilega fyndin og upplögð til fyrstu kynna af höfundinum
Bakgrunnur Double Whammy er stangveiðikeppni, heldur óvenjulegur í saka-
málasögu – líkt og flest annað sem snýr að Hiaasen. Í fararbroddi er verðandi einka-
spæjari sem kemst að því að ýmislegt gruggugt er að finna á fenjasvæðum Flórída.
Tourist Season gerist, líkt og nafnið bendir til um háferðamannatímann en ferða-
málaráði til ómældrar skelfingar taka túristar að týna tölunni á voveiflegan hátt. Þá
kemur til sögunnar Brian Keyes, einkaspæjarinn óbangni, og það dettur ekki af les-
andanum brosið á meðan hann á viðskipti við rotna kerfiskarla og hryðjuverkamenn
í fyrstu bók höfundar.
Að auki er Hiaasen höfundur Team Rodent, ádeilu á erkifjandann, Walt Disney,
og myrkraverkin sem afþreyingarrisinn fremur í Flórída og víðar. Barnabókin Flush
(’02), og nýjasta glæpasatíran hans, Skinny Dip (’04), fengu afbragðsviðtökur. A
Death in China, Powder Burn og Trap Line, eru skrifaðar í sameiningu af Hiaasen
og Bill Montalban. | saebjorn@heimsnet.is
Fyrirsögnin er tilvitnun í umsögn virts, bandarísks gagnrýnanda um bækur sól-arfylkisbúans Carls Hiaasen. Þegar þessum bráðfyndna sögumanni tekstupp standa honum fáir á sporði að hrista saman meinfýsna ádeilu og
ógleymanlegar persónur svo úr verður fyndnasta lesning sem völ er á.
Seinheppnar söguhetjur Hiaasens eru jafnan að glíma við óþjóðalýð úr röðum
spilltra stjórnmálamanna, forhertra framkvæmdamanna, eiturlyfjasmyglara, auk
ótíndra glæpamanna og lánleysingja af öllum stærðargráðum. Bak við átökin og sat-
íruna leynist ádeilubroddur innfædda Flórídabúans á hnignun og spillingu fylkisins.
Hann dregur stjórnendur þess, ekki síst í um-
hverfisverndarmálum, sundur og saman í háði,
en ástand málaflokksins virðist einkar bágborið
þar syðra. Ferðamannaiðnaðurinn er nánast lög-
verndaður, hótelin rísa stjórnlaust á strandlengj-
unni jafnt sem friðuðum fenjasvæðum. Með til-
heyrandi urmul golfvalla og öðrum
afþreyingarmöguleikum, ekki síst fjölskrúðug-
um skemmtigörðum, sem skáldinu er sérstak-
lega í nöp við. Ekkert stendur í vegi fyrir nýjum
innflytjendahverfum, hvort sem um er að ræða
forríka ellilífeyrisþega frá Norðurríkjunum, Ís-
landi eða annars staðar úr veröldinni. Ólöglegir
sem löglegir innflytjendur streyma inn í fylkið,
ekki síst frá Kúbu og rómönsku Ameríku. Eitur-
lyfjaviðskiptin blómgast og skilja eftir sig annars
konar ör á samfélaginu.
Ef marka má Hiaasen er víða pottur brotinn
þegar skyggnst er undir glæsilegt yfirborð sól-
ríkrar sælu. Honum þykir vænt um fylkið sitt og
óar við því kraðaki sem þar hefur hreiðrað um
sig og yfirvöld, sem skeyta litlu um
viðkvæman gróður og dýralíf. Vopn
hans í baráttunni er flugbeitt háð,
greind og slík orðheppni að vafa-
samt er að lesa bækur hans eftir að
betri helmingurinn er sofnaður, en
vandinn sá að maður leggur þær
helst ekki frá sér fyrr en Óli lokbrá
er mættur við náttborðið.
Umhverfismál og skemmdarvargar
| Hiaasen fæddist árið 1953 í Fort
Lauderdale, þar sem norskættaður
afi hans settist að við upphaf síðustu
aldar. Þá taldi byggðin um þúsund
sálir þar sem nú búa milljónir. Hiaa-
sen ólst upp í úthverfi í næsta ná-
grenni Everglades-þjóðgarðsins
fræga. Það var á sjötta og sjöunda
áratugnum, á meðan garðurinn
hýsti stórkostlegt lífríki í lofti, á
landi og ekki síst í víðáttumiklum
fenjunum sem eiga eilíflega í vök að verjast fyrir síaukinni ásókn túrismans og brask-
ara.
Stórsködduð paradís bernskuslóðanna og skemmdarvargarnir hafa öðru fremur
mótað rithöfundinn Hiaasen, sem er með háskólamenntun í blaðamennsku og hefur
lengst af starfað við The Miami Herald. Síðustu árin sem dálkahöfundur meðfram
skrifum metsölubóka. Þær hafa endurspeglað skoðanir hans frá því að sú fyrsta,
Tourist Season, kom út árið 1986. Áður hafði hann skrifað þrjár sakamálasögur í fé-
lagi við Bill Montalbano.
Ein forvitnilegasta og skemmtilegasta málpípa Hiaasens er Clinton „Skink“ Tyr-
ee, stórfurðulegur náungi (svo vægt sé til orða tekið), sem bregður fyrir af og til og
kemur fyrst við sögu í Double Whammy. Skink er einfari sem fer huldu höfði, eink-
um í Everglades-þjóðgarðinum og lifir á því sem landið gefur, svokölluð „hraðbraut-
arslys“ úr dýraríkinu, er í sérstöku uppáhaldi. Þessi refsivöndur siðgæðisins á það til
að spretta upp úr jörðinni þegar honum ofbýður háttalag mannskepnunnar gagn-
vart umhverfinu. Uppátæki karlsins eru með eindæmum líkt og maðurinn sjálfur.
BÆKUR | SÆBJÖRN VALDIMARSSON
„BETRI EN BÓKMENNTIR!“
Háðfuglinum Carl Hiaasen hefur verið líkt við Woody Allen og Preston Sturges
Hiaasen skyggnist undir yfirborð sólríkrar
sælu Flórída þar sem eiturlyfjaviðskiptin
blómstra og spillingin kraumar.
Meðfram skrifum
metsölubóka er
Carl Hiaasen dálka-
höfundur hjá The
Miami Herald.
Demi Moore fór með aðalhlutverkið í
kvikmyndinni Striptease sem gerð var
eftir frægustu bók Hiaasens.
Seinheppnar söguhetjurnar glíma við
óþjóðalýð úr röðum spilltra stjórnmála-
manna, forhertra framkvæmdamanna, eitur-
lyfjasmyglara, auk ótíndra glæpamanna og
lánleysingja af öllum stærðargráðum.