Morgunblaðið - 10.10.2005, Qupperneq 23

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 10. OKTÓBER 2005 23
UMRÆÐAN
GALLIÐ vall upp í hálsinn á mér
þegar ég hlýddi á einhverja skelfi-
legustu frétt sem ég hef heyrt lengi.
Hún var þess efnis að nokkrir ungir
menn hefðu verið dæmdir til að
greiða ungri konu bætur fyrir að
hafa tekið sig saman og nauðgað
henni í félagi. Þó, sagði
í flutningi fréttarinnar,
voru þeir ekki dæmdir
fyrir verknaðinn sjálf-
an vegna tæknilegra
ágalla við rannsókn
málsins. Sem sagt,
þessi ungu karlmenni
og andhetjur hlutu því
hvorki ákæru né dóm
fyrir nauðgun, en
skyldu greiða konunni
snautlega upphæð sem
kallaðar eru „bætur“
fyrir unninn verknað
sem þeir frömdu. Þeir
voru sem sé ekki
dæmdir fyrir verknaðinn því ekki
var hægt að sanna að þeir hefðu átt
hlut að máli en skyldu samt greiða
bætur!
Eldheit, glóandi reiði gagntók
mig alla. Allt í einu skildi ég hvernig
því fólki líður sem tekur lögin í eigin
hendur. Fólki sem leitar réttlæt-
isins með heiðarlegum hætti vegna
opinberra leiða sem bregðast svo al-
gerlega. Mig langaði óstjórnlega að
taka mér refsivönd í hönd og láta
verkin tala gagnvart þeim sem
þarna brugðust. Láta lögregluna fá
að kenna á því, dómara og ekki síst;
láta ofbeldismennina finna til te-
vatnsins! Hugmyndirnar sem flugu í
gegnum hugann voru svo ofbeldis-
kenndar að lýsingar á þeim eru síst
prenthæfar. Vei þeim sem fremja
þessa verknaði. Vei þeim sem ekki
vinna af öllu afli að framgangi rétt-
lætis í svona málum.
Dómstóll alþýðunnar er nið-
urlagður fyrir löngu og við búum í
siðmenntuðu þjóðfélagi sem hefur
komið sér upp ákveðinni fágun
varðandi lög og rétt. Við eigum há-
þróuð og lærð dómsstig og löggæslu
sem tryggja eiga eðlilega framrás
sakamála. Þetta er hið augljósa. Það
er því óskaplegra til þess að hugsa
að því virðast engin takmörk sett
hvað mál sem snerta kynferðislegt
ofbeldi, misnotkun og nauðganir,
hljóta hirðuleysislega meðferð í
kerfinu.
Það gildi einu á hvaða stigi máls
því er klúðrað og í framhaldi spyr
ég: Hvenær gerist það að einhver
tekur einfaldlega til sinna ráða
gagnvart þessu máttleysi og slapp-
leika sem alltof oft á sér stað við af-
greiðslu kynferðisafbrota- og
nauðgunarmála? Er kannski bara
tímaspursmál hvenær einhverri
móður eða föður, bróður eða systur
finnst kerfið hafa brugðist dóttur
eða systur svo herfilega að til harm-
leiks kemur? Mér er spurn.
Æ ofan í æ heyrast neyðaróp og
köll frá fórnarlömbum kynferðisof-
beldis um getuleysi kerfisins. Ekk-
ert virðist þó duga til að rétta hlut
þeirra. Orð eru endalaust dregin í
efa og sakir jafnvel fyrnast. Konur
kæra kynferðisafbrot og ofbeld-
isverknaði sem hafa verið unnir á
þeim vitandi það að heiður þeirra og
orð verða að öllum líkindum dregin í
svaðið. Allir hafa lesið
greinar, bækur, hlust-
að á viðtöl eða hitt fyr-
ir einhverja sem
þekkja til af eigin
raun. Lýst er áhrifum
þessa ofbeldis á lífið,
skömminni sem alltaf
er dregist með, brot-
inni sjálfsmynd, tor-
tryggninni í garð allra
karla, erfiðu ástarlífi í
samböndum og hjóna-
bandi. Karlar sæta
einnig kynferðislegri
misnotkun og nauðg-
unum. Svona áföll
skapa ákveðið ástand í sálum fólks
og það er sviðinn akur sem aldrei
grær. Þetta fólk þarf að lifa sínu lífi
til enda í skugga skelfingarinnar.
Hvað þarf eiginlega til svo að raddir
þeirra heyrist?
Heyrið, íslenskir karlmenn!
Þarna er um að ræða mæður ykkar,
systur og dætur. Ræða karlmenn
ekki um heilbrigt kynlíf við syni
sína, bræður, frændur og vini?
Ræðið þið við þá hvað má og má
ekki í samskiptum karls og konu?
Hvað rétt er og hvað rangt? Að
aldrei má beita ofbeldi í kynferð-
islegum samskiptum? Að ekki má
neyða neinn til þess að gera það
sem hann ekki vill? Að aldrei á að
misnota aðstæður sínar eða ástand
annarrar manneskju til að stunda
kynlíf? Að það að niðurlægja aðra
manneskju gera aðeins lítilmenni og
ræflar? Að sannir karlmenn gera
ekki slíkt. Hvar eruð þið, karlmenni
þessa lands? Svarið þið! Þið verðið
að ræða saman og taka áskorun um
að taka fullan þátt í uppeldi drengja
hvað þessi mál varðar. Spyrjið þá
um afstöðu þeirra ef systur þeirra
eða móður yrði nauðgað. Eða bróð-
ur þeirra. Eða þeim sjálfum. Jafnvel
af hópi manna. Ræðið saman og
kennið öðrum. Við verðum öll að
kenna siðgæði – líka karlarnir.
Kennið hvað er eðlilegt að segja og
gera. Kennið einnig að hver sá sem
nauðgar konum, körlum eða misnot-
ar börn er ekki og verður aldrei
hátt skrifaður. Að um aldir hafa
slíkir menn verið útskúfaðir og fyr-
irlitnir. Kennið þeim að það sem við
horfum á í kvikmyndum og tónlist-
armyndböndum er ekki raunveru-
leiki heldur lygi og að skilja verði
þar á milli. Að karlar sem nauðga
og misnota eru og verði fyrirlitlegir
vesalingar sem hvergi skyldu þríf-
ast.
Unga kona, sem ert fórnarlamb
þessa hryllilega verknaðar, hvar
sem þú ert og hver sem þú ert, ég
votta þér hér með dýpstu samúð
mína. Samúð mín með kvöl þinni er
slík að mig langar helst að sveipa
mig þykkum, svörtum sorgar-
slæðum og hljóða. Ég veit að þús-
undir kvenna hér á landi hugsa slíkt
hið sama.Við beygjum höfuð okkar
og hörmum með þér. Við hörmum
allar innilega að þegar þú áttir að
njóta stuðnings, réttlætis og mis-
kunnar virðist allt hafa brugðist
sem brugðist gat. Við biðjum allar
góðar vættir að veita þér blessun,
kærleika og von.
Sannir karlmenn
gera ekki slíkt
Íris Dóróthea Randversdóttir
fjallar um nauðgun ’Unga kona, sem ertfórnarlamb þessa hrylli-
lega verknaðar, hvar
sem þú ert og hver sem
þú ert, ég votta þér hér
með dýpstu samúð
mína.‘
Íris Dóróthea
Randversdóttir
Höfundur er ráðgjafi hjá Svæðis-
vinnumiðlun Austurlands.
Rannsóknastofnun
byggingariðnaðarins
stóð fyrir rannsóknum
á raka- og hitastigi í
íbúðarhúsnæði í
Reykjavík á árunum
1981–2. Undirritaður
stjórnaði rannsókn-
inni og skrifaði
skýrslu í kjölfarið sem
heitir „Raki í húsum“
og er sérrit Rb. nr.
46. Megintilgangur
rannsóknarinnar var
að finna forsendur
fyrir útreikningum á
rakaþéttingarhættu í
steyptum útveggjum
sem eru einangraðir
að innan en flest íbúð-
arhús í Reykjavík eru
byggð á þann máta.
Rannsökuð voru 130
heimili.
Mælingarnar fóru
fram að vetrarlagi , en
þá er þéttingarhættan
mest.
Í stuttu máli voru
niðurstöður þær að meðalhitastig
innilofts er 21° C og meðalhlutfalls-
raki innilofts 33%. Miðað við þessar
forsendur og veðurfar, verður ekki
rakaþétting á mörkum einangrunar
og steypts veggjar. En í löngum
kuldaköstum verður aftur á móti
einhver rakaþétting þarna sem síð-
ar hverfur þegar hlýnar í veðri og
veldur litlum eða engum skaða.
Nýlega voru kynntar rannsóknir í
nokkrum löndum á magni ryk-
maura og myglusveppa í íbúðar-
húsnæði, þar á meðal á reykvískum
heimilum. Einn aðstandenda rann-
sóknarinnar var María Gunnbjörns-
dóttir læknir við háskólasjúkra-
húsið Í Uppsölum, Svíþjóð. (Mbl.
26.9.2005).
Enginn rykmaur fannst á reyk-
vísku heimilunum! Úr-
tak heimila var það
sama og í rannsókn
Rb., eða 130, og með-
alhiti innilofts reyndist
sá sami , eða 21°C.
Ekki er greint frá
rakastigi í frétt Mbl.,
en það er sagt lágt og
því m.a. að þakka að
enginn rykmaur
fannst.
Í rannsókn Rb.
reyndist meðalhlut-
fallsraki innilofts 33%
sem má telja lágt, en
hæfileg vikmörk mega
teljast 30–45%. Sé loft-
raki hærri fer rakinn
að þéttast innan á rúð-
um og verða til ama
þegar kalt er úti.
Til frekari fróðleiks
á rakamálum og bygg-
ingarháttum skal bent
á framangreint rit Rb.
„Raki í húsum“ en það
má nálgast hjá stofn-
uninni að Keldnaholti
og svo á sumum bókasöfnum.
Hita- og rakastig
í íbúðarhúsum í
Reykjavík
Óli Hilmar Jónsson
skrifar um rannsóknir
á raka og hitastigi
Óli Hilmar Jónsson
’Í stuttu málivoru niður-
stöður þær að
meðalhitastig
innilofts er 21°C
og meðalhlut-
fallsraki inni-
lofts 33%.‘
Höfundur er deildarstjóri á Rann-
sóknastofnun byggingariðnaðarins.
ER NEFIÐ STÍFLAÐ?
Fæst í apótekum
og lyfjaverslunum
STERIMAR
Skemmir ekki slímhimnu
er náttúrulegur
nefúði sem losar stíflur
og léttir öndun.
Fyrir 0-99 ára.
Fréttasíminn
904 1100