Morgunblaðið - 02.11.2005, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 2. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
G
estaballettsýning Kon-
unglega leikhússins í
Kaupmannahöfn er
byggir á ævintýrum
H.C. Andersens og
sýnd var á Stóra sviði Þjóðleik-
hússins vakti mikla hrifningu ís-
lenskra áhorfenda sem fylltu sal-
inn tvisvar. Hátt á þriðja tug
barna dansaði í sýningunni, en þau
eru öll nemendur listdansskóla
Konunglega leikhússins. Með í för
var skólastjóri skólans Anne Mar-
ie Vessel Schlüter, sem dansaði sig
ung inn í hug og hjörtu Dana og
varð síðar vinsæll og virtur leik-
stjóri, danshöfundur og sérlegur
fræðingur í dönsum danska ball-
ettmeistarans August Bourn-
onville.
Það er undir lok Íslands-
heimsóknar Anne Marie Vessel
Schlüter sem blaðakonu gefst færi
á að hitta hana og ræða við hana
um stóru ástríðuna í lífi hennar,
þ.e. ballettinn. Hún tekur á móti
mér með brosi á vör og spyr mig
strax hvort það sé alltaf svona
hvasst hérlendis á þessum árs-
tíma. Ég reyni að fullvissa hana
um að veðrið sé oft með miklum
ágætum á haustin þó að vissulega
geti blásið hressilega. En það þarf
ekki beita hana neinum fortölum
til að hún komi auga á ágæti
landsins því Vessel Schlüter til-
kynnir mér strax að hún ætlar sér
fljótlega að koma aftur til lands-
ins. „Ég kom hingað fyrst árið
1971, þá í för með litlum danshóp
og dansaði einmitt hér á Stóra
sviði Þjóðleikhússins. Ég man
raunar fremur lítið úr þeirri ferð,
en man þó að meðdansaranum
mínum var afskaplega illt í bakinu
á þessum tíma, þannig að við lág-
um langtímum saman í heitum
pottum. Þegar kom að því að
dansa vorum við komin með rús-
ínufingur og vorum vel uppleyst,“
segir Vessel Schlüter og hlær við
tilhugsunina. „Ég vona að ég geti
komið hingað fljótt aftur, hvort
heldur það verði í þeim tilgangi að
kenna, sýna eða bara slappa af í
fríi. Ég kem aftur – og er raunar
strax farin að hlakka til,“ segir
Vessel Schlüter ákveðin.
Sorglegt að Listdansskóli
Íslands sé lagður niður
Spurð um tengsl Íslendinga við
listdansskóla Konunglega danska
leikhússins svarar Anne Marie
Vessel Schlüter því til að í augna-
blikinu séu tveir íslenskir nem-
endur í skólanum, en annar þeirra,
Jón Axel Fransson, dansaði ein-
mitt í gestasýningunni í Þjóðleik-
húsinu. „Hann lofar mjög góðu
sem dansari, þannig að ef hann
heldur áfram af krafti getur hann
átt mikla möguleika. Frægasti Ís-
lendingurinn innan ballettheimsins
er auðvitað Helgi Tómasson,
stjórnandi San Francisco-
ballettsins, en hann var næstum
orðinn stjórnandi hjá Konunglega
danska ballettinum í Kaupmanna-
höfn. Við fáum einstaka sinnum
unga Íslendinga á sumarnámskeið
hjá okkur, en því miður eru það
ekki margir sem koma til okkar.
Ég er hins vegar búin að bjóða öll-
um kennurum Listdansskóla Ís-
lands að koma og heimsækja okk-
ur, auk þess sem ég færði
skólanum bók, tónlist og DVD-
disk með öllum sporum Bourn-
onville,“ segir Vessel Schlüter, en
August Bournonville er einn fræg-
asti danski dansarinn og danshöf-
undurinn af rómantíska skólanum.
Hann lærði sjálfur við Konunglega
danska ballettinn þar sem faðir
hans Antoine Bournonville var
ballettmeistari og dansaði síðan
við Parísaróperuna. Hann tók við
stjórn Konunglega danska ball-
ettsins árið 1830 og átti drjúgan
þátt í að móta sérstakan stíl hans.
Spurð hvernig íslenskir dans-
arar komi henni fyrir sjónir segist
hún verða að viðurkenna að hún
hafi lítið séð til íslenskra dansara.
„Ég hef auðvitað heyrt um Ís-
lenska dansflokkinn, en hef því
miður enn ekki séð neitt með
flokknum. En þjóð sem getur af
sér snilling á borð við Helga hlýt-
ur að búa yfir talenti á þessu sviði.
Mér leist einnig afar vel á ungu
dansarana úr Listdansskólanum
sem æfðu með okkur fyrr í dag
[mánudag],“ segir Vessel Schlüter
og bætir við að sér þyki miður að
heyra að leggja eigi Listdansskóla
Íslands niður. „Mér þótti afar
sorglegt að heyra það,“ segir
Vessel Schlüter og bendir á að
nám við listdansskóla Konunglega
danska leikhússin sé nemendum
algjörlega að kostnaðarlausu. „Það
eina sem nemendur þurfa sjálfir
að fjármagna er æfingafatnaður.
Þannig eru nemendum útvegaðir
dansskór, allt kennsluefni og
kennslan er þeim að kostn-
aðarlausu. Mér finnst afar rangt
að hætta að ríkisstyrkja listdans-
skóla og gera námið einkarekið,
því þá er alltaf hætta á að maður
glati góðum nemendum sem hafi
hreinlega ekki efni á að greiða
námið dýrum dómum. Að mínu
mati á listdansnám ekki aðeins að
standa hinum og snobbuðu til
boða. Námið þarf að standa öllum
sem hafa hæfileika á þessi sviði til
boða óháð fjárhag.“
Margir með fordóma
gagnvart leikhúsinu
Þar sem Vessel Schlüter hefur
lifað og hrærst innan ballett-
heimsins áratugum saman liggur
beint við að spyrja hana hvernig
hún skynji almennt stöðu
klassíska ballettsins í dag. „Ég
upplifði að tímarnir væru erfiðir
fyrir ballettinn fyrir nokkrum ár-
um, en hann virðist hafa end-
urheimt fyrri vinsældir. Alla vega
höfum við aldrei selt fleiri miða en
nú,“ segir Vessel Schlüter og legg-
ur áherslu á að mikilvægt sé að
miðaverðið sé viðráðanlegt fyrir
almenning þannig að allir eigi kost
á að sækja ballettinn hafi þeir
áhuga á því.
Að mati Vessel Schlüter þurfa
listrænir stjórnendur ballettsins
sífellt að gæta sín á því að gera
ballettinn ekki of nostalgískan.
„Auðvitað þurfum við að rækta
hefðina og sem dæmi héldum við
nú í sumar þriðju stóru Bourn-
onville-hátíðina, þar sem sjónum
er beint að þessum sérstaka stíl
sem einkennir þessa hefð, en í ár
voru einmitt liðin 200 ár frá fæð-
ingu hans, og var hátíðin ein-
staklega vel sótt hvaðanæva að úr
heiminum. En þó að gott sé að
rækta hefðina á þennan hátt þurf-
um við líka að tengja okkur nú-
tímann,“ segir Vessel Schlüter og
nefnir í því samhengi norrænt
samstarfsverkefni danshöfunda
þar sem unnið er með ný mótíf og
í samstarfi við rokksveitir.
„Reynslan sýnir okkur hins vegar
að áhorfendur skila sér ekki eins
vel á þessar sýningar. Við skiljum
raunar ekki hvað veldur, en svo
virðist vera sem áhorfendur skili
sér einna helst á heilkvöldssýn-
ingar á Hnotubrjótnum og Svana-
vatninu þar sem um er ræða sögur
sem allir þekkja.“
Aðspurð segir Vessel Schlüter
mikilvægt að fá ungt fólk á ball-
ettsýningar til þess að það læri að
meta dansinn. „Ég held raunar
einnig að það sé mikilvægt að fá
unga áhorfendur til að sækja leik-
hús sem býr yfir mikilli sögu og
hefð, því margir virðast hafa ansi
mikla fordóma gagnvart leikhús-
inu og halda jafnvel að þetta sé
bara snobb. Leikhúsið heitir jú
Konunglega danska leikhúsið og
þangað kemur drottningin oft og
allt er skreytt með gulli o.s.frv. En
þegar börnin koma á barnaball-
ettsýningar okkar þá heillast þau
af sýningunum og því sem er að
gerast á senunni, en hugsa ekki
um umgjörðina,“ segir Vessel
Schlüter
Það að æfa er eins og
að bursta í sér tennurnar
Anne Marie Vessel Schlüter hóf
snemma að dansa, en hún var að-
eins fjögurra ára þegar hún steig
sín fyrstu spor á sviði. Aðspurð
segir hún afar eðlilegt hafa verið
fyrir sig að fara inn í ballettinn
þar sem báðir foreldrar hennar
hafi verið ballettdansarar og hún
því nánast alist upp í leikhúsinu.
„Ég er nánast fædd inn í ballett-
inn og þekki því ekki annað. Þetta
hefur verið líf mitt og yndi. Ég hef
átt góðan feril í ballettinum, en
það hefur líka kostað blóð, svita og
tár. Samt myndi ég ekki vilja
skipta á þessu og neinu öðru,“ seg-
ir Vessel Schlüter. Spurð að hvaða
leyti dansinn hafi verið erfiður
svarar Vessel Schlüter því til að
hún hafi í raun eytt meiri tíma í
Konunglega leikhúsinu en heima
hjá sér.
„Strax frá unga aldri dvaldi ég í
leikhúsinu frá því eldsnemma á
morgnana og til miðnættis nær
alla daga vikunnar og fór aðeins
heim yfir blánóttina til að sofa.
Maður nánast býr í leikhúsinu, æf-
ir þar, borðar og lærir heima á
staðnum vegna þess að maður nær
ekki að fara heim til sín á milli.
Fórnarkostnaðurinn er sá að mað-
ur hefur sjaldan tækifæri til að
hitta vini sína þar sem maður er
alltaf að æfa eða sýna á kvöldin,“
segir Vessel Schlüter og tekur
fram að það að æfa sé eins og að
bursta tennurnar. „Ef þú gerir
það ekki á hverjum degi þá getur
þú gleymt því að það skili þér ein-
hverjum árangri. Maður verður að
æfa á hverjum einasta degi til þess
að vera stöðugt í toppformi, auk
þess að passa vandlega upp á lík-
ama sinn, því það er mikið álag að
nota líkama sinn daglega í allt að
tólf tíma í senn,“ segir Vessel
Schlüter og bendir á að aftur á
móti sé dansferill ballettdansara
stuttur því að skóla loknum geta
dansarar átt von á ferli sem byrjar
við 18 ára aldur og ljúki um fer-
tugt. „Það er stuttur tími. Góðu
árin eru milli 18 ára og þrítugs, en
á árunum milli þrítugs og fertugs
byggirðu á reynslunni, en þarft
enn frekar að hugsa um líkamann
þar sem álagið byrjar að segja til
sín,“ segir Vessel Schlüter og tek-
ur fram að séu ungir ballettnemar
spurðir hvort álagið sé of mikið
myndi engum detta í hug að svara
því játandi. „Þvert á móti, þau
myndu vilja þjálfa meira ef þau
gætu.“
Frábær tilfinning að
miðla af reynslu sinni
Ekki er hægt að sleppa Vessel
Schlüter án þess að heyra hvaða
þýðingu kennslan hafi fyrir hana,
en hún byrjaði ung að kenna eða
þrítug sem var árið 1979. „Ég verð
að viðurkenna mér finnst stórkost-
legt að eiga kost á því að kenna og
miðla af reynslu minni til næstu
kynslóða. Það er næstum jafn full-
nægjandi eins og sjálf að standa á
sviðinu. Það að fá ungt fólk til að
skilja, sjá þau sífellt bæta sig og
svo blómstra það er frábær tilfinn-
ing,“ segir Vessel Schlüter og tek-
ur fram að eini ókostur þess að
vera skólastjóri listdansskóla Kon-
unglega danska leikhússins sé
hversu mikil skriffinnska og fund-
arhöld fylgi starfinu þar sem hún
myndi miklu fremur geta notað
meiri tíma í kennsluna sjálfa.
„Ég ber mikla ábyrgð gagnvart
öllum börnunum í skólanum, líka
þeim sem ekki verða ballettdans-
arar því það tekur mikið á að til-
kynna einverjum að hann hafi ekki
það til að bera sem þarf til að
leggja ballettinn fyrir sig. Maður
verður alltaf að vera hreinskilinn
og hjálpa þeim síðan áfram í aðra
átt,“ segir Vessel Schlüter. Spurð
hvað framundan sé hjá henni nefn-
ir hún að hún hlakki mikið til þess
að koma á fót heimavistarskóla
innan listdansskóla Konunglega
leikhússins sem hefjist næsta
haust, en það hefur verið draumur
hennar sl. fimmtán ár sem nú er
loks að verða að veruleika. „Ég
vona að við fáum einhver íslensk
ungmenni í þann skóla,“ segir
Anne Marie Vessel Schlüter og
þar með er viðtalstíminn úti og
viðmælandi minn rokinn út vind-
inn.
Fædd inn í ballettinn
„Ballettinn er líf mitt
og yndi. Hann hefur
vissulega kostað mig
blóð, svita og tár en ég
myndi ekki skipta á
honum og neinu
öðru.“ Þetta segir
Anne Marie Vessel
Schlüter, skólastjóri
listdansskóla Kon-
unglega danska leik-
hússins, í samtali við
Silju Björk Huldu-
dóttur, en Vessel
Schlüter var með í för
þegar gestaballettsýn-
ing á vegum Kon-
unglega leikhússins
var sett upp í Þjóð-
leikhúsinu nýverið.
silja@mbl.is
Morgunblaðið/Þorkell
„Ég upplifði að tímarnir væru erfiðir fyrir ballettinn fyrir nokkrum árum en hann virðist hafa endurheimt fyrri
vinsældir. Alla vega höfum við aldrei selt fleiri miða en nú,“ segir Anne Marie Vessel Schlüter.