Morgunblaðið - 02.11.2005, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. NÓVEMBER 2005 27
UMRÆÐAN
VIKUR og mánuðir líða og um-
ræðan um hugmynd mennta-
málaráðuneytis, að skera eitt ár af
námi í framhaldsskólum, er í lág-
marki. Raddir berast að sunnan um
að þess sé skammt að
bíða að höggið verði
látið ríða, menn séu vel
á veg komnir að
tryggja á Alþingi fylgi
við þessari atlögu að
skólanámi á Íslandi.
Takmarkið er að verða
hverjum manni ljóst.
Ráðuneytið ætlar að
skerða nám í fram-
haldsskólum um eitt
ár, ekkert annað hefur
vakað fyrir ráðuneyt-
inu þó að sagt hafi ver-
ið að leita ætti leiða til
að stytta nám til stúdentsprófs. Það
á að höggva fjórðung af framhalds-
skólum landsins. Einskis eru metnar
hugmyndir sem fram hafa komið um
að nemendur bekkjaskóla geti lokið
stúdentsprófi fyrr en nú er gert. Það
hefur reyndar verið unnt í meirihluta
íslenskra framhaldsskóla um langt
árabil. Með áfangakerfi hefur í 35 ár
verið hægt að ljúka stúdentsprófi á 3
árum. Samt hefur aðeins lítið brot af
nemendum nýtt sér möguleikann.
Hins vegar stórfjölgar þeim, sem
ljúka stúdentsprófi á lengri tíma en
fjórum árum. Það er staðreynd.
Kostnaði velt yfir á fólkið
Hvers vegna og fyrir
hvern á að skera fjórð-
ung af framhaldsskól-
unum? Ráðuneytið hef-
ur aldrei sett fram
kennslufræðileg, skóla-
pólitísk eða mennt-
unarleg rök fyrir þess-
um niðurskurði. Það
hefur hins vegar afneit-
að því ákaflega að hér
sé einfaldlega verið að
skera niður til að draga
úr kostnaði við skóla-
hald. Sagt er að þessi
breyting sé kostn-
aðarsöm og þetta sé alls ekki fjár-
hagsleg hagræðing. Sérhvert
mannsbarn hlýtur hins vegar að sjá
að það er talsvert ódýrara fyrir ríkið
að halda úti þriggja ára framhalds-
skóla en fjögurra ára. Það er bara
einfalt reikningsdæmi og þýðir ekki
að mæla gegn því. Það er líka ein-
kennilegt að þeir einu sem mæla með
niðurskurði framhaldsskólans eru
starfsmenn ráðuneytisins. En hvert
er ráðuneytið að velta kostnaðinum?
Annars vegar á að senda nokkra
áfanga úr framhaldsskóla niður í
grunnskóla. Það er engan veginn
nóg að senda námsefni á milli skóla-
stiga. Grunnskólakennarar þurfa að
vera undir það búnir að taka að sér
þessa kennslu. Þá má spyrja hvort
skólarnir og sveitarfélögin sam-
þykkja að taka á sig þessa breytingu
og kostnað. Þetta nægir þó engan
veginn til að bæta nemendum upp
heils árs nám í framhaldsskóla. Þeir
munu því koma út úr framhaldsskól-
unum verr undirbúnir en þeir eru nú.
Hvað þýðir það? Einfaldlega að þeir
verða sjálfir að afla sér færni til að
geta tekist á við háskólanám og stað-
ist inntökupróf í háskóla. Það verða
þeir þá að gera á sinn eigin kostnað.
Kostnaðinum er velt yfir á nem-
endur sjálfa og fjölskyldur þeirra.
Engin sátt um niðurskurðinn
Niðurskurðurinn er hugmynd
ráðuneytismanna. Sagt er að verið sé
að tala alþingismenn inn á þetta. Það
er illt. Það er nauðsynlegt að þeir fái
að vita að um þetta ríkir engin sátt
eða samkomulag neins staðar, nema
hugsanlega innan ráðuneytisins
sjálfs. Nemendur vilja ekki þessa
breytingu og hafa mótmælt skerð-
ingunni. Kennarar mótmæla breyt-
ingunni og sjá betur en aðrir hvað
getur leitt af skertri kennslu og
þjálfun nemenda. Skólameistarar
eru andvígir niðurskurðinum og há-
skólamenn hafa síður en svo hrópað
húrra fyrir því að fá lakari nem-
endur. Kennarar og skólastjórn-
endur eru sérfræðingar í skóla- og
menntamálum og menntamálaráðu-
neytið virðist ekki bera það við að
hlusta á raddir þessa fólks, taka
mark á áratugalangri sérfræði-
reynslu þess. Innan ráðuneytisins er
fólk sem þykist vita betur, en virðist
hafa svo takmarkaðan sjóndeild-
arhring að telja að engin önnur leið
sé fær til að stytta leið að stúdents-
prófi en sú, að skerða menntunina.
Bætt menntun í stað
niðurskurðar
Menntamálaráðuneytið á að hafa
metnað til að bæta nám til stúdents-
prófs. Það má gera með ýmsu móti.
Til dæmis má taka nemendur í fram-
haldsskóla að loknum 9. bekk grunn-
skólans. Ráðuneytið styðji svo fram-
haldsskólana og efli þá í að taka upp
Eigi skal höggva
Sverrir Páll Erlendsson
fjallar um breytingar á
framhaldsskólakerfinu
Sverrir Páll
Erlendsson
’Meginmarkmiðið hlýturað vera að tryggja nem-
endum ósvikinn undir-
búning að frekara námi að
loknum framhaldsskóla.‘
Höfundur er menntaskólakennari.
fjölbreytilega kennsluhætti, sam-
bland staðbundins náms og fjar- og
dreifnáms og sívaxandi tækni í sam-
skiptum, svo skólarnir geti boðið
nemendum sínum að fást við fleira
en regluleg stundaskrá segir. Þannig
mætti efla þá nemendur sem bestir
eru og greiða þeim leið að því að
ljúka framhaldsskólanámi, jafnvel
yngri en 19 ára. Þá mætti með þess-
um aðferðum bjóða miklu meira
svigrúm í rekstri framhaldsskóla en
nú, koma til móts við nemendur í
dreifðari byggðum og létta þeim
skellinn af að flytjast að heiman.
Með þessu móti sparast líka fé sem
ella fer í að kollvarpa námsskrá einu
sinni enn, hún er ekki eldri en svo að
fyrstu nemendur eftir henni luku
stúdentsprófi á síðasta ári. Með
þessu mætti spara ríkinu kostnað af
því að stofna nýja framhaldsskóla í
dreifðum byggðum. Þetta er gríð-
arlegt hagsmunamál nemenda og
fjölskyldna þeirra.
Meginmarkmiðið hlýtur að vera að
tryggja nemendum ósvikinn und-
irbúning að frekara námi að loknum
framhaldsskóla. Það verður ekki
gert með skurðarhníf eða öxi, heldur
skynsamlegum breytingum. Og það
verður talsvert auðveldara ef höfð
eru um það samráð í stað valdboðs
gegn vilja allra sem málið helst varð-
ar.
UM ÞESSAR
mundir er í gangi átak
undir heitinu Vernd-
um bernskuna og er
eitt slagorða þess: við-
urkennum barnið eins
og það er. Íþrótta-
hreyfingin kemur að
þessu verkefni, enda
málið henni skylt.
Rúmlega sjötíu prósent skráðra
iðkenda í íþrótta- og ungmenna-
félögum eru sextán ára eða yngri.
Það er ekki lítil ábyrgð sem
fylgir þessu starfi, umönnun og
uppeldi æskufólksins. Það hefur
stundum verið sagt að íþróttaþjálf-
arar hafi meiri áhrif á krakkana en
kennarinn eða jafnvel foreldrarnir
sjálfir. Þeir séu ekki aðeins fyr-
irmyndirnar, heldur ráði ferðinni
þegar kemur að hugarfari, aga og
reglusemi, klæðnaði og háttvísi.
Það er því að mörgu að hyggja í
starfi íþróttaþjálfarans. Hann þarf
sjálfur að sýna af sér réttsýni,
stundvísi, snyrtimennsku og gæta
að orðbragði sínu. Hann má ekki
gera upp á milli kynja eða ein-
staklinga, verður að forðast einelti
og gefa rétt og skýr skilaboð til
lærisveina sinna og iðkenda.
Umfram allt ber íþróttaþjálfara
og forsvarsmanni íþróttafélags að
skapa öruggt og heilbrigt umhverfi
fyrir þau börn og unglinga sem
hann umgengst. Íþrótta- og
Ólympíusamband Íslands hefur
sett sér stefnu í barna- og ung-
lingamálum, veitir viðurkenningar
til félaga sem eru til fyrirmyndar í
þessum efnum og sambandið hefur
gefið út margvíslega bæklinga og
leiðbeiningar um skaðsemi tóbaks
og áfengis, um átraskanir og sið-
ferði þjálfarans, svo eitthvað sé
nefnt. Við erum með leir í hönd-
unum sem við hnoðum og sköpum
og mótum félagslega hegðun og
hugarfar unga fólksins. Umfram
allt verðum við að hafa í huga að
barnið er barn og það verður að
njóta bernsku sinnar og fá að vera
eins og það er. Ekki skemma eða
spilla því. Börnin hafast það að
sem fyrir þeim er haft og það er
mín trú og vissa að enginn fæðist
til óreglu eða ills innrætis,
grimmdar eða mannvonsku. Við,
eldra fólkið, berum sök ef börn af-
vegaleiðast, við ber-
um ábyrgð á því upp-
eldi sem síðar
einkennir og markar
einstaklinginn.
Íþróttir og iðkun
þeirra er vaxandi
þáttur í uppeldi og
uppvexti og þær eru
ekki aðeins tóm-
stundaiðja eða af-
þreying, þær eru
sömuleiðis til að
þroska hvern og einn
til heilbrigðs lífernis,
hollra lífshátta. Íþróttir eru í eðli
sínu forvarnir gegn hættum og
freistingum.
Átakið um að vernda bernskuna
og leyfa hverju barni að vera eins
og það er, fellur vel að hugsjónum
og verkefnum íþróttahreyfingar-
innar og það er okkur metnaðar-
mál að vel til takist. Til þess erum
við. Að varðveita bernskuna, leik-
gleðina og lífshamingjuna eins
lengi og mögulegt er.
Ellert B. Schram
fjallar um átakið
„Verndum
bernskuna“
Ellert B. Schram
’Umfram allt verðumvið að hafa í huga að
barnið er barn og það
verður að njóta bernsku
sinnar og fá að vera
eins og það er.‘
Höfundur er forseti ÍSÍ.
Viðurkennum barn-
ið eins og það er
AR
G
US
/
05
-0
73
5
STARFI
NÁM
SA M H L I ‹ A
Rekstrar- og viðskiptanám
Námið er ætlað þeim sem vilja öðlast þekkingu og færni í rekstrar- og
viðskiptafræðum. Námið er kjörinn vettvangur til að efla faglega og
hagnýta þekkingu stjórnenda og veitir góða innsýn í öll helstu fræði við-
skipta. Námi› er flrjú misseri og 27 einingar sem metnar eru í vi›skipta-
og hagfræ›ideild Háskóla Íslands. Þeir sem þegar hafa háskólagráðu
í annarri námsgrein en viðskiptafræði, en hyggja á MS-nám í við-
skiptafræði í Háskóla Íslands geta tekið Rekstrar- og viðskiptanámið sem
undirbúning undir meistaranám.
Einnig í fjarnámi
Kennarar:
• Axel Hall, stundakennari vi› HÍ
• Bergflór Skúlason tölvunarfræ›ingur
• Bjarni Frímann Karlsson, lektor vi› HÍ
• Gylfi Dalmann A›alsteinsson, lektor
vi› HÍ
• Kristján Jóhannsson, lektor vi› HÍ
• Magnús Pálsson, forstö›uma›ur
flróunarsvi›s hjá Sparisjó›i
Hafnarfjar›ar
• Ólafur Arinbjörn Sigur›sson,
lögfræ›ingur hjá LOGOS sf.
• Ólafur Eiríksson, lögma›ur á Lög-
mönnum Hafnarfjar›ar
• Páll Jensson, prófessor vi› HÍ
• Dr. Runólfur Smári Steinflórsson,
dósent vi› HÍ
• Sólveig Frí›a Jóhannsdóttir,
sérfræ›ingur hjá Hagfræ›istofnun HÍ
• Námstími: 24. janúar 2006 til júní 2007
Nánari uppl‡singar og umsóknir á
www.endurmenntun.is e›a í síma 525 4444.
Umsóknarfrestur fyrir vormisseri er til 15. nóv.
H Æ Ð A S M Á R A 4 • S Í M I 5 4 4 5 9 5 9
H V E R A F O L D 1 - 3 , G R A F A R V O G I • S Í M I 5 7 7 4 9 4 9
• Í I
- , I • Í I