Morgunblaðið - 20.12.2005, Blaðsíða 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 20. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Í síðustu viku senduverkefnastýrur Bar-áttuárs kvenna 2005
frá sér yfirlýsingu til for-
sætisráðherra vegna
heillaóskaskeytis sem sent
var í nafni þjóðarinnar til
Unnar Birnu Vilhjálms-
dóttur þegar hún var kjör-
in ungfrú heimur. Gagn-
rýndu þær skeytasending-
una og lýstu því meðal
annars að þær teldu hana
ekki við hæfi þar eð feg-
urðarsamkeppnir ýttu
undir einhæfar staðal-
ímyndir um útlit og hlutverk
kvenna í samfélaginu. Í kjölfar yf-
irlýsingarinnar og annarrar gagn-
rýni sem fram hefur komið í fjöl-
miðlum vegna fegurðarsam-
keppna, hefur mikil umræða
skapast á vefsíðum sem vinsælar
eru meðal ungmenna á netinu. Þar
er víða að finna harðorðar yfirlýs-
ingar í garð femínisma og femín-
ista, til að mynda í færslum og tug-
um ummæla á svarkerfum á
síðunum kallarnir.is og malefnin-
.com. „… Hvað er þetta annað en
öfund út í eitt. Ég er nú ung stelpa,
24
og ég þoli ekki að heyra þess-
ar kellingabeyglur fordæma henn-
ar þátttöku. Þær dreymir um
þetta sjálfar en þær hafa ekki
neitt, eru sennilega feitar og ófríð-
ar,“ segir á svarkerfi einnar vef-
síðunnar.
Katrín Anna Guðmundsdóttir
er ein þeirra þriggja kvenna sem
sendu frá sér yfirlýsingu vegna
heillaóskaskeytis forsætisráð-
herra. Hún segist ekki hafa átt
von á jafnmiklum viðbrögðum við
yfirlýsingunni og raun ber vitni.
„Við gerðum okkur grein fyrir að
þetta yrði sennilega ekki mjög vin-
sælt, en við vildum engu að síður
að þetta sjónarhorn kæmi fram,“
segir Katrín Anna. Þær sem stóðu
að yfirlýsingunni hafi ekki orðið
fyrir persónulegu áreiti vegna
hennar en á einum stað hafi verið
vísað inn á vefsíðu ungliðahóps
Femínistafélagsins og þangað hafi
borist margar athugasemdir.
Spurð um hverjir það eru sem
hafa uppi stór orð um femínista á
vefsíðum þessa dagana segir hún
að búast megi við að einkum sé þar
um að ræða fólk í yngri aldurshóp-
unum, fólk á aldrinum 15–30 ára.
Myndast ekki þrýstingur á ungt
fólk að vera andsnúið femínisma í
öllum þeim skrifum sem nú má
lesa á netinu? „Jú, þetta hefur
áhrif. Við fundum það þegar við
vorum að byrja í Femínistafélag-
inu, þá tókum við fyrir klámvæð-
inguna og síður sem ungir krakk-
ar skoðuðu og vísuðu inn á mjög
gróft klám. Þá varð til bylgja
andsnúin femínisma. Það skapast
einskonar múgæsingur. Í stað
þess að fólk kynni sér málið og
íhugi hvað við erum að segja verð-
ur fólk ósjálfrátt á móti því án þess
að kynna sér innihaldið.“
Katrín Anna segir kvenrétt-
indabaráttuna erfiðasta á þeim
sviðum sem tengjast umræðu um
að konur séu hafðar upp á punt,
hlutgervingu kvenna og klámvæð-
ingu. „Allt í sambandi við þetta
vekur mjög hörð viðbrögð,“ segir
hún.
Hún bendir hins vegar á að
skiptar skoðanir séu meðal fem-
ínista um ágæti fegurðarsam-
keppna. „Það eru ekki eru allir
femínistar á móti fegurðarsam-
keppnum. Þetta tengist hins vegar
baráttunni gegn staðalímyndum,
en ég hef sjálf einbeitt mér að
þeirri baráttu. Mér finnst það mik-
ilvægt því hin ýmsu baráttumál
femínista tengjast innbyrðis. Það
verður ekkert launajafnrétti með-
an það eru svona stífar staðal-
ímyndir fyrir konur, því þær eiga
þá ekki möguleika á að verða
metnar á sama grundvelli og karl-
menn og fá ekki sömu tækifæri og
þeir.“
Berjast femínistar í nágranna-
ríkjunum gegn fegurðarsam-
keppni með sama hætti og gert er
hér? „Þeir hafa gert það og ég
býst við því að það sé þess vegna
sem fegurðarsamkeppni er jaðar-
fyrirbæri í þessum löndum. Þetta
hefur verið gagnrýnt og það hefur
verið barátta gegn þessu í mörg-
um löndum,“ segir Katrín Anna.
„Það er mikil útlitsdýrkun í gangi
hérna og kannski meiri en í
stórum samfélögum þar sem
margbreytileikinn nýtur sín bet-
ur,“ bætir hún við. „Ástæðan fyrir
því að við gagnrýnum fegurðar-
samkeppnir er vegna þess að þær
skipa svona stóran sess í fjölmiðl-
unum og allri umræðu á meðan
önnur verkefni sem konur taka sér
fyrir hendur fá ekki nærri því
jafnmikla athygli. Þetta sendir svo
sterk skilaboð um að þetta sé það
mikilvægasta sem konur hafa
fram að færa. Þess vegna gagn-
rýnum við þetta, því konur hafa
svo margt fram að færa umfram
það að vera sætar. Ég sjálf myndi
aldrei gagnrýna fegurðarsam-
keppni ef þetta væri jaðarfyrir-
bæri sem fáir sýndu áhuga. Þá
væri meira hægt að tala um þetta
sem frjálst val sem afmarkaður
hópur hefði áhuga á og gæti sinnt í
friði.“
„Femínistar hafa gagnrýnt feg-
urðarsamkeppni frá upphafi og við
værum ekki sjálfum okkur sam-
kvæm ef við skiptum allt í einu um
skoðun bara vegna þess að Ísland
vann,“ segir Katrín Anna Guð-
mundsdóttir.
Fréttaskýring | Fólk sem gagnrýnir
fegurðarsamkeppni skammað á netinu
Mikil
útlitsdýrkun
Skiptar skoðanir meðal femínista um
ágæti fegurðarsamkeppna
Frá Miss World-keppninni í Kína á dögunum.
Fallegar konur hluti af
íslenskri þjóðerniskennd

Í meistaraprófsritgerð sem
Þorgerður Þorvaldsdóttir, sagn-
og kynjafræðingur lauk árið 1998
og nefndist The Amazing Beauty
of Icelandic Women, nationalism,
purity and the American gaze
voru helstu niðurstöður þær að
ímyndin um fallegar konur væri
hluti af íslenskri þjóðerniskennd.
Fegurðardrottningar hefðu að
vissu leyti tekið við af fjallkon-
unni. Þær væru klæddar upp á,
settar á stall og tilbeðnar í vissum
skilningi.
Eftir Elvu Björk Sverrisdóttur
elva@mbl.is
ÁRLEG sólstöðuhátíð Ásatrúar-
félagsins verður haldin í Öskjuhlíð á
morgun, en hátíð á vetrarsólstöðum
hefur líklega verið haldin allt frá
landnámi. Jóhanna Harðardóttir,
Kjalnesingagoði, segir það liggja í
eðli Íslendinga að halda hátíð þegar
sólin fer að rísa á himninum. Hún
segir að hátíðin sé eins og hvert ann-
að blót.
„Þarna mætir mikill fjöldi fólks
sem er ekki heiðið en er vant að
halda upp á það þegar sólin rís. Við
byrjum á að helga staðinn og lýsa
sáttum og griðum eins og alltaf. Við
erum líka með eldker og kveikjum
eld til að minna á sólina og segjum
söguna af Frey og Gerði Gímisdótt-
ur sem var dóttir jötuns,“ segir hún
og fræðir blaðamann um innihald
sögunnar. „Freyr er frjósemisgoðið
og eins og margir á norðlægum slóð-
um tók hann mikið þunglyndi um
haust. Enginn vissi hvað amaði að
honum en þá var hann svona ást-
fanginn, því hann hafði séð Gerði
sem lýsti af. Hún var birtan. Þjónn
hans var sendur til að biðja hennar
og hún játaðist honum og þannig
kom til ljósið. Þetta er sem sagt
brúðkaup Freys og Gerðar Gímis-
dóttur, sem er tákn birtunnar og sól-
arinnar.“
Siðfestuathöfn eykur
á hátíðleikann
Hátíðargestir munu hittast við
Kaffi Nauthól klukkan korter í sex
og svo verður gengin blysför upp að
hátíðarsvæðinu þar sem eldurinn er.
Þar verður líka helgur hringur eins
og er alltaf hjá ásatrúarmönnum. Að
þessu sinni fer einnig fram siðfestu-
athöfn, en henni svipar til fermingar
í kirkjunni. „Það er dálítið hátíðlegt
líka og setur áreiðanlega svip sinn á
þessa stund,“ segir Jóhanna.
Hún segir hátíðina opna öllum og
að margir mæti þangað, sérstaklega
með börn.
„Þau hafa gaman af þessu, enda
er þetta eldur, birta og gleði. Oft
hefur fólk svo fengið sér kaffi í
Nauthóli eða Perlunni á eftir til að
halda áfram að gleðjast saman,“ seg-
ir Jóhanna. „Mér finnst rétt að
benda fólki á að þeir sem koma
þakka oft vel fyrir sig og finnst mjög
gaman að geta farið eitthvert til að
halda upp á endurris sólarinnar. Það
er bara þannig að fólki á norðlægum
slóðum finnst gott að vita að sólin er
að hækka aftur og líka að geta tjáð
þessa gleði. Við fögnum því innilega
og það eru allir velkomnir til okkar í
þessum tilgangi.“
Ásatrúarfélagið heldur sólstöðuhátíð í Öskjuhlíð á morgun
Eldur, birta og gleði til
að fagna endurrisi sólar
Eftir Hrund Þórsdóttur
hrund@mbl.is
UNDANFARIN ár hafa nemendur í Álftanesskóla
keypt jólapakka fyrir um 250–300 kr. og skipt þeim
sín á milli en í ár var þeirri hefð breytt og gáfu
nemendur andvirði gjafanna til hjálparstarfs Rauða
krossins í Pakistan. Hvert barn í skólanum skilaði
svipaðri upphæð í lokuðu umslagi og var framlagið
afhent Rauða krossinum í gær.
Börn í 1.–4. bekk skólans og foreldrar þeirra
stóðu í liðinni viku fyrir fatasöfnun fyrir börn í
Chagcharean í Vestur-Afganistan og var afrakstur
söfnunarinnar einnig afhendur Rauða krossinum í
gær. Fötunum verður dreift af íslenskum frið-
argæslumönnum til barna í litlum þorpum á af-
skekktu svæði í Afganistan. Þá afhenti Rauða kross
deild Álftaness börnum í 1. bekk glit- og merkja-
vesti.
Á skólaskemmtun starfsmanna skólans skiluðu
starfsmenn svo inn lokuðu umslagi með frjálsu
framlagi og verður afrakstur þeirrar söfnunar not-
aður til styrkja Barna- og unglingageðdeild.
Morgunblaðið/Kristinn
Börn í Álftanesskóla styrkja
hjálparstarfið í Pakistan