Morgunblaðið - 31.12.2005, Síða 16

16 LAUGARDAGUR 31. DESEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
AÐ MINNSTA kosti tuttugu Súd-
anar týndu lífi þegar egypska
óeirðalögreglan réðst til atlögu
gegn mótmælabúðum súdanskra
flóttamanna, sem reistar voru í
september nálægt bækistöðvum
Flóttamannahjálpar Sameinuðu
þjóðanna (UNHCR) í Mohandessin-
hverfinu í Kaíró, einu af ríkari
hverfum borgarinnar.
Talið er að um 3.000 manns hafi
hafst við í búðunum. Um fimm þús-
und egypskir lögreglumenn mættu
hins vegar á vettvang í gær og
hugðust loka búðunum. Vitni segja
þá hafa beitt fólkið harðræði, not-
uðu lögreglumennirnir kylfur og
sprautuðu vatni á fólkið úr háþrýsti-
byssum. Í kjölfarið tók lögreglan að
draga menn með nauðung upp í rút-
ur sem flytja áttu fólkið á brott.
Sást fólk liggja slasað eftir á göt-
unni.
Ekki pólitískir flóttamenn
Innanríkisráðuneytið sagði í yf-
irlýsingu að fólkið hefði neitað að
verða við kröfum lögreglumanna.
Antonio Guterres, framkvæmda-
stjóri UNHCR, fordæmdi hins veg-
ar framgöngu egypsku lögreglunn-
ar. „Það getur ekkert réttlætt svona
ofbeldi og mannfall,“ sagði hann.
Fólkið kom búðunum upp nálægt
húsakynnum UNHCR í mótmæla-
skyni eftir að stofnunin hætti að
veita því stuðning. Hefur BBC eftir
Astrid Stort, talsmanni UNHCR í
Kaíró, að reynt hafi verið að veita
fólkinu aðstoð en að sumar af kröf-
um þess hafi verið óraunhæfar.
Fulltrúar UNHCR segja að það
sé ekki hlutverk stofnunarinnar að
bregðast við þeim fordómum sem
Súdanarnir kunna að hafa mætt í
Egyptalandi eða þeirri fátækt sem
fólkið bjó við. Telur stofnunin að
flestir Súdananna hafi flúið slæmar
efnahagsaðstæður í heimalandi
sínu, fremur en að þeir geti talist
pólitískir flóttamenn; en sem kunn-
ugt er aðstoðar UNHCR einkum
fólk sem sætt hefur ofsóknum í
heimalandi sínu og neyðst hefur til
að flýja land.
Margir flóttamannanna hafa hins
vegar sagt að ekki sé óhætt fyrir þá
að fara aftur til Súdan, þrátt fyrir
að friðarsamkomulag hafi verið gert
á þessu ári sem batt enda á 21 árs
borgarastríð í suðurhluta landsins.
Reuters
Egypskir óeirðalögreglumenn með einn af Súdönunum sem handteknir voru í Kaíró í gær. Fólkið, alls um 3.000
manns, hafði slegið upp tjaldbúðum á umferðareyju í auðugu hverfi og var ætlunin að loka búðunum.
Mannfall í áhlaupi
gegn Súdönum
Eftir Davíð Loga Sigurðsson
david@mbl.is
SAGT er frá því í Aberdeen
Press and Journal í vikunni að
breskir ráðamenn hafi árið
1972 íhugað að veita skipherr-
um breska flotans á Íslands-
miðum leyfi til að skjóta til að
verja togara fyrir Landhelgis-
gæslunni ef varðskipsmenn
reyndu að fara um borð. Er
vitnað í leyniskjöl sem nú hafa
verið gerð opinber í London.
Sérstök nefnd á vegum
stjórnvalda er sögð hafa rætt
þennan möguleika nokkrum
dögum áður en Íslendingar
lýstu yfir 50 sjómílna fiskveiði-
lögsögu haustið 1972 [í fréttinni
segir að vísu 200 sjómílna en
það gerðist ekki fyrr en 1975.
Mbl.] Niðurstaða nefndar-
manna var að líta yrði á það
sem algert neyðarúrræði að
beita vopnum og þá eingöngu ef
varðskipsmenn skytu að fyrra-
bragði. Jafnframt var sett það
skilyrði að herskipsmenn leit-
uðu fyrst eftir heimild hjá
stjórnvöldum í London.
Yfirmenn í breska flotanum
fengu ákveðna skipun um að
vernda ekki breska togaraskip-
stjóra sem reyndu að komast
hjá handtöku eftir að hafa
stundað ólöglegar veiðar innan
lögsögu Íslendinga.
Íhuguðu að
láta skjóta
á varðskip
Caracas. AFP. | Skattayfirvöld í Vene-
súela hafa krafist þess að þrjú er-
lend olíufyrirtæki, Total í Frakk-
landi, Repsol á Spáni og Teikoku í
Japan, greiði alls 223 milljónir doll-
ara í ríkissjóð. Eru fyrirtækin sögð
hafa beitt brellum til að komast hjá
skattgreiðslum en þau eru öll með
starfsemi í Venesúela.
Forseti Venesúela, Hugo Chavez,
hefur lengi sakað erlendu fyrirtækin
um að greiða of lítið fyrir aðstöðuna
í landinu sem er eitt af mestu olíu-
útflutningsríkjum heims. Yfirmaður
Seniat, skattrannsóknastofnunar
Venesúela, Dian Vargas, sagði að í
janúar myndu fimm fyrirtæki að
auki verða krafin um skattgreiðslur.
Annar talsmaður stofnunarinnar,
Jose Vielma Mora, sagði að rann-
sókn stæði yfir á skattamálum alls
22 olíufyrirtækja sem eiga samstarf
við ríkisolíufyrirtækið PDVSA.
Samningarnir væru taldir koma illa
niður á hagsmunum Venesúela.
Gæti farið svo að fyrirtækin yrðu að
greiða alls um tvo milljarða dollara,
um 127 milljarða króna, í sjóði Vene-
súelamanna.
Krefja olíu-
fyrirtæki um
auknar greiðslur
Ramallah. AFP. | Janette Khuri hefur
fyrst kvenna verið kjörin borg-
arstjóri í Ramallah á Vesturbakk-
anum. Hún er 62 ára gömul og úr
röðum kristinna Palestínumanna.
16 fulltrúar sitja í borgarstjórn en
þeir kjósa borgarstjóra.
Khuri er liðsmaður Alþýðufylk-
ingarinnar til frelsunar Palestínu
(PLFP), róttækrar vinstrihreyf-
ingar sem lengi stóð fyrir árásum
og hryðjuverkum gegn Ísraelum.
Athygli vakti að þrír fulltrúar
Hamas, samtaka íslamskra bók-
stafstrúarmanna, studdu Khuri en
ekki Ghazi Hanania, frambjóðanda
Fatah-hreyfingar Mahmoud Abbas,
forseta Palestínumanna.
Hamas varð stærsti flokkurinn í
Ramallah í sveitarstjórnarkosn-
ingum nýverið en hefur lagt
áherslu á samstarf við aðra flokka.
Tryggðu samtökin meðal annars
kristnum frambjóðanda embætti
borgarstjóra í Betlehem.
Hamas studdi
kristna konu
í Ramallah
Kíev. AFP, AP. | Forsvarsmenn rúss-
neska gasfyrirtækisins Gazprom
höfnuðu í gær alfarið þeirri beiðni
Viktors Jústsjenkós, forseta Úkra-
ínu, að frestur til að ná samningum í
gasdeilu þjóðanna tveggja yrði fram-
lengdur til 10. janúar. „Þeir vilja
frysta verð fyrir tíu fyrstu daga jan-
úarmánaðar og síðan munu þeir vilja
tíu daga til viðbótar,“ var haft eftir
Sergei Kupriyanov, fulltrúa Gaz-
prom.
Fyrirtækið hefur hótað að skrúfa
fyrir gasleiðslur til Úkraínu á nýárs-
dag fallist stjórn landsins ekki á þá
kröfu að Úkraínumenn greiði fjórfalt
hærra verð fyrir gas frá Rússlandi
en þeir hafa gert. Úkraínumenn vilja
hins vegar að gasverðið verði hækk-
að í áföngum á fimm árum og saka
Rússa um að beita sig efnahagsleg-
um þrýstingi í pólitískum tilgangi.
Vaxandi spennu hefur gætt í sam-
skiptum Rússlands og Úkraínu frá
appelsínugulu byltingunni í desem-
ber 2004 þegar Jústsjenkó varð for-
seti Úkraínu og boðaði nánara sam-
starf við Vestur-Evrópu.
Tíminn að renna út
Þýsk stjórnvöld lögðu í gær hart
að Rússum og Úkraínumönnum að
ná samkomulagi „sem fyrst“ en
gerðu hins vegar
lítið úr vangavelt-
um þess efnis að
það kynni að hafa
áhrif á stöðu mála
í Þýskalandi ef
Rússar skrúfa
fyrir gasleiðsluna
til Úkraínu. Um
30% þess gass
sem Þjóðverjar
nota berst til Þýskalands um Úkra-
ínu. Fyrr í gær hafði sjónvarpsstöðin
NTV í Rússlandi, sem er í eigu Gazp-
rom, rofið dagskrá sína til að sýna
beint viðtal við Alexei Miller, yfir-
mann Gazprom, þar sem hann end-
urtók hótanir fyrirtækisins um að
skrúfa fyrir gasleiðslurnar til Úkra-
ínu á nýársdag. „Aðgerðir okkar
verða beinskeyttar og framkvæmdar
af eindrægni,“ sagði hann en í bak-
grunni mátti sjá hvar pendúll gam-
allar stofuklukku sveiflaðist til og frá
eins og til að senda þau skilaboð að
tíminn væri að renna út.
Stjórnvöld í Úkraínu hafa reynt að
sefa áhyggjur íbúa landsins en næg-
ar birgðir munu vera til svo lands-
menn geti hitað upp hús sín út vet-
urinn. En mál þetta hefur þó skapað
mikinn þrýsting á ríkisstjórn Jústsj-
enkós.
Gazprom
neitar að fram-
lengja frestinn
Alexei Miller
Vilnius. AFP. | Pólverjar tóku í
gær við loftvörnum Eystra-
saltsríkja, fyrstir þjóða fyrrum
veldis kommúnista í A-Evrópu.
Lofthelgiseftirlitinu svonefnda
er haldið uppi af Atlantshafs-
bandalaginu (NATO) og
skiptast aðildarríkin á að sinna
því þar eð Eystrasaltsríkin
þrjú, Eistland, Lettland og
Litháen, ráða ekki yfir flug-
herjum.
Pólverjarnir munu beita fjór-
um rússnesk-smíðuðum Mig-29
herþotum og koma alls sjötíu
manns að verkefninu. Tveimur
þotnanna hefur verið breytt til
að falla að stöðlum NATO. Pól-
verjarnir muni hafa eftirlitið
með höndum næstu þrjá mán-
uði en þá taka Tyrkir við.
Í septembermánuði rauf
rússnesk herþota lofthelgi
Litháens og þotan hrapaði til
jarðar nærri borginni Kaunas.
Ekki er vitað hvers vegna flug-
maðurinn fylgdi ekki uppgef-
inni áætlun en hann bjargaði
sér í fallhlíf. Þótti mál þetta
nokkurt áfall fyrir loftvarnir
NATO þar eð þýskar þotur,
sem þá sinntu eftirlitinu, náðu
ekki að fljúga í veg fyrir rúss-
nesku þotuna.
Eystrasaltsríkin tilheyrðu
Sovétríkjunum þar til þau liðu
undir lok 1991. Þjóðirnar þrjár
gengu í NATO árið 1999.
Pólverjar
sjá um
loftvarnir
ÞÓRÐUR Jónsson skipatæknifræð-
ingur var staddur í Kaíró fyrir jól í
tengslum við vinnu sína og segist
hafa haft starfs-
aðstöðu á
sautjándu hæð í
húsi andspænis
búðum Súd-
ananna. „Þetta
var heldur nöt-
urleg vist hjá
fólkinu,“ sagði
hann í samtali
við Morg-
unblaðið. „Það
svaf þarna upprúllað í teppi á gang-
stéttunum í kring.“
Þórður segir Egypta hafa talið
að óvandaðir menn hefðu ginnt
þetta fólk að heiman með loforðum
að það kæmist til Kanada eða ann-
arra landa þar sem gott væri að
búa. Þeirri skoðun hefði síðan verið
haldið að fólkinu í Kaíró að ef það
þráaðist nógu lengi við þá myndi
það komast til Kanada „og að þar
drypi smjör af hverju strái“.
„Annað slagið komu svo spari-
klæddir menn í fínum bílum og
söfnuðu fólkinu saman og héldu, að
því er virtist, æsingarræður,“ sagði
Þórður. „Íbúar hverfisins í kring-
um búðirnar, sem voru á stórri um-
ferðaeyju, voru mjög þreyttir á
ástandinu og töldu mikinn vanda
steðja að fólkinu þegar kólnaði í
vetur.“
„Heldur
nöturleg vist
hjá fólkinu“
Þórður Jónsson
EVO Morales (t.h.), verðandi forseti
Bólivíu, hitti í gær Fidel Castro
Kúbuforseta í Havana og varð þar
fagnaðarfundur. Morales hefur
lengi litið á Castro sem læriföður
sinn í byltingarmálum. Mun Kúbu-
forseti hafa sent þotu sína eftir
Morales.
Reuters
Vinafundur
í Havana